El Salvador - Nơi nguy hiểm đối với phụ nữ

• Phụ nữ Ấn Độ trước nạn hiếp dân tràn lan: Đua nhau học võ
• Mít tinh chống bạo lực với phụ nữ và trẻ em gái
• Cạm bẫy chết người đối với phụ nữ châu Á

Graciela Eugenia Ramirez Chavez, 22 tuổi, được phát hiện nằm chết trong khu vườn nhà ở ngoại ô thủ đô San Salvador vào ngày 13-2-2018. Trên người nạn nhân, cảnh sát phát hiện đến 56 vết dao đâm.

Trước đó một ngày, người ta còn nhìn thấy cô đi mua giày và váy áo chuẩn bị cho ngày cưới. Vị hôn phu của Ramirez bị bắt ngay lập tức và bị buộc tội sát hại cô. Vụ án mạng đã gây chú ý mạnh trong dư luận xã hội El Salvador sau khi báo chí đăng tải như một vụ điển hình về tính chất tàn bạo và nạn dịch sát hại phụ nữ.

Một thành viên thuộc tổ chức bảo vệ quyền lợi phụ nữ trước bảng ghi danh những người bị sát hại.

Trước Ramirez một tháng, vào tháng 1-2018, người ta phát hiện nữ Tiến sĩ Rosa Maria Monilla Vega, 45 tuổi, bị thương nặng ở ngay chân cầu thang nhà ở Santa Ana và đưa đi bệnh viện cấp cứu nhưng đã không qua khỏi.

Hai tháng sau, tháng 3-2018, nữ nhà báo tên là Karla Turcios, 33 tuổi, bị phát hiện chết ngạt vì bị bóp cổ, siết cổ ở ven một con lộ gần nơi cư trú ở phía tây El Salvador. Hai người đàn ông có quan hệ tình cảm với hai người phụ nữ này đều bị cảnh sát bắt giữ ngay sau đó và bị buộc tội đã sát hại họ.

Trên đây chỉ là ba trong số 152 vụ sát hại phụ nữ xảy ra ở El Salvador chỉ trong 4 tháng, từ 1-1-2018 đến 1-5-2018, theo số liệu báo cáo của Viện Phát triển phụ nữ quốc gia El Salvador (ISDEMU), tăng 29 vụ so với cùng thời gian năm 2017. Năm 2017, El Salvador đã xảy ra đến 468 vụ sát hại phụ nữ, tức khoảng 18 giờ xảy ra một vụ.

Sự gia tăng mạnh số vụ sát hại phụ nữ tạo nên cuộc khủng hoảng xã hội nghiêm trọng, biến El Salvador thành một trong những nơi nguy hiểm nhất thế giới đối với phụ nữ. Silvia Ivette Juarez Barrios của Tổ chức Phụ nữ Salvador vì hòa bình (ORMUSA) cho rằng tình trạng khủng hoảng có phần nguyên nhân từ thái độ “khoan dung và miễn trừ” các cơ quan chức năng và cảnh sát dành cho nam giới trong các vụ việc bạo hành phụ nữ. Bà Barrios khẳng định, khi một vụ việc bạo hành phụ nữ xảy ra và cơ quan chức năng không có hành động gì, điều đó có nghĩa là kẻ phạm tội sẽ không phải chịu trách nhiệm cho hành vi của mình.

Bộ trưởng Tư pháp Douglas Melendez cho biết, trong vụ sát hại cô Ramirez, người dân đã nhiều lần gọi số điện thoại nóng báo cảnh sát về những vụ bạo hành đối với cô gái trẻ, nhưng cảnh sát không có phản ứng gì.

Trong khi đó, Bộ trưởng Hòa hợp xã hội Vanda Pignato cho rằng phụ nữ cũng e ngại, không trình báo cơ quan chức năng khi bị bạo hành chủ yếu là do họ đã gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ công. Nhưng nếu họ can đảm đi tố giác thì thường cơ quan chức năng cũng không tin vào lời tố giác của họ.

Khảo sát cho thấy cứ 10 người phụ nữ El Salvador thì có đến 4 người từng bị bạo hành tình dục trong đời. Vấn đề gia tăng số vụ bạo hành, sát hại phụ nữ ở El Salvador được cho là xuất phát từ sự “sụp đổ hoàn toàn của xã hội” – vì thiếu các giá trị nền tảng, thiếu giáo dục và thiếu sự tôn trọng, tha thứ cho nhau giữa những con người chung sống trong xã hội, theo đánh giá của Salvador Martinez, quan chức Văn phòng Bộ trưởng Tư pháp El Salvador.

Trước thực trạng đáng báo động này, cộng đồng quốc tế và các tổ chức bảo vệ phụ nữ không thể làm ngơ. Tháng 3-2018, Văn phòng Liên Hiệp Quốc tại El Salvador đã kêu gọi chính phủ nước này có hành động nhằm tăng cường các diễn đàn đặc biệt dành cho phụ nữ và các dịch vụ công đặc biệt tại các chi nhánh của Cảnh sát quốc gia (PNC) tại các địa phương.

Một tháng sau, đến lượt các tổ chức vì quyền lợi phụ nữ đã tổ chức biểu tình bên ngoài Văn phòng Bộ trưởng Tư pháp, giương biểu ngữ phản đối tình trạng trọng nam khinh nữ và yêu cầu Chính phủ El Salvador phải bảo đảm cho phụ nữ quyền được sống không bị bạo hành.

Theo báo cáo của Liên Hiệp Quốc, khu vực Trung Mỹ và Vùng Caribbe là nơi bạo hành phụ nữ nhiều nhất thế giới, với tình trạng sát hại phụ nữ diễn ra ở mức độ được mô tả như “thảm họa xã hội” ở Trung Mỹ. Trung Mỹ cũng là nơi tình trạng bạo lực giới xảy ra rất nghiêm trọng. Nhiều phụ nữ sống triền miên trong tình trạng bạo hành. Ramirez đã phải bỏ trốn khỏi người hôn phu đầu tiên, thay đổi chỗ ở để lánh nạn nhưng cũng không thoát được số phận. Chính người hôn phu thứ hai đã sát hại cô.

Trước tình trạng số vụ sát hại phụ nữ tăng mạnh, cộng với sức ép của cộng đồng quốc tế và các tổ chức bảo vệ quyền lợi phụ nữ, Chính phủ El Salvador đã bắt đầu có hành động.

Hồi tháng 5-2018, Văn phòng Bộ trưởng Tư pháp El Salvador đã thành lập một đơn vị đặc trách để giải quyết tình trạng khủng hoảng này. Bốn quan chức của Bộ được phân công đảm trách việc điều phối các nỗ lực của địa phương nhằm ngăn chặn tình trạng bạo hành phụ nữ, kể cả bạo hành trẻ em và các đối tượng yếu thế khác. Mục tiêu của đơn vị đặc trách là chuẩn hóa, tạo ra các tiêu chuẩn, chiến lược và hướng dẫn giúp Bộ Tư pháp nắm rõ và kiểm soát chặt chẽ tình hình bạo hành trong xã hội.

Martinez, quan chức Văn phòng Bộ trưởng Tư pháp, cho biết đơn vị đặc trách này sẽ tập trung vào việc phân bổ nguồn lực tốt hơn và sẽ đặt ưu tiên việc ngăn ngừa bạo lực, bao gồm việc vận động toàn xã hội nâng cao nhận thức về bạo hành phụ nữ và trẻ em. Phương châm hành động là chủ động phòng ngừa, không để khi bạo lực xảy ra rồi mới can thiệp thì đã muộn.