Chuyện về “cha đẻ” của robot công dân đầu tiên trên thế giới

• Robot làm bánh pizza
• Dùng Robot "cắt" tuyến ức chữa bệnh Nhược cơ tại Bệnh viện Chợ Rẫy
• Lần đầu tiên dùng robot để lấy thận ghép

Trước khi đến Việt Nam, cô cũng đã nói chuyện về khái niệm gia đình và đưa ra nhiều câu trả lời thú vị, làm hài lòng mọi người. Sofia là một robot, một sản phẩm sáng tạo của Hanson Robotics, công ty có trụ sở tại Hong Kong do David Hanson làm chủ.

1. David Hanson cho biết, Sofia là một trong những robot sống động nhất thế giới. Cô nàng có làn da mềm mại, có thể bắt chước hoạt động của hơn 48 cơ mặt và cổ của con người. Sofia có thể chớp mắt, nhíu mày, cười và giận dữ... Cô nàng cũng có cách liên lạc trực tiếp với mắt và trò chuyện một cách tự nhiên. Ngay từ lần đầu ra mắt, David Hanson đã miêu tả rằng Sofia  như một đứa trẻ, từ từ học cách sống trong xã hội và hấp thụ kiến thức, trí tuệ khi trưởng thành. David Hanson còn hy vọng Sofia sẽ đạt được một ý thức.

Nhóm nghiên cứu của David Hanson đang hoàn thiện robot bé trai tên là Zeno. Ảnh: AP.

Trong 3 năm ngắn ngủi kể từ khi cô được phát triển, Sophia đã thu hút sự chú ý của công chúng và báo chí. Cô nói đùa với Jimmy Fallon trong chương trình The Tonight Show, xuất hiện trên trang bìa tạp chí thời trang Brazil, hẹn hò với diễn viên Will Smith ở quần đảo Cayman, giành được quốc tịch ở Saudi Arabia và có hơn 90.000 người theo dõi trên Twitter...

Đối với David Hanson, một kỹ sư với bề ngoài giống như một giáo sư giảng dạy nghệ thuật với mái tóc kiểu hip hop, cặp kính màu xám... thì Sophia là một phần trong nhiệm vụ  tạo ra một thế hệ “robot thiên tài". Những robot này sẽ là những người đồng hành, giúp giải quyết vấn đề quá phức tạp con người và hướng dẫn chúng ta trên một con đường huyền bí để tự hiện thực hóa.

David Hanson nói: "Sự phát triển của robot có ý thức là không thể tránh khỏi và nhiệm vụ của tôi là giúp tạo ra những cỗ máy tốt, đạo đức trước khi những cỗ máy ít nhân từ hơn có thể tiếp quản. Đó là một nhiệm vụ mang tính nghệ thuật, triết học, công nghệ và khoa học để xây dựng những cỗ máy quan tâm đến mọi người. Và đó là  những gì mà Sophia có".

David Hanson, người từng làm việc cho Công ty Walt Disney, kể rằng chính quãng thời gian làm việc ở công ty này đã giúp anh có trí tưởng tượng phong phú để tạo ra một robot trông giống người nhất có thể. Anh tin rằng điều đó sẽ giúp xây dựng mối quan hệ sâu sắc hơn giữa robot với con người và hai bên có thể có lòng tin của nhau.

Triết lý của David Hanson đã mâu thuẫn trực tiếp với lý thuyết "thung lũng kỳ lạ" lần đầu tiên được đưa ra trong một bài luận năm 1970 bởi GS robot người Nhật Bản Masahiro Mori. Lý thuyết của Mori cho rằng con người tìm thấy những hình ảnh hoạt hình và những hình ảnh hoàn hảo thực tế của con người hấp dẫn, nhưng bất cứ điều gì ở giữa đều gây lo ngại. Vì vậy, ông lập luận, tất cả các robot nên được hoạt hình.

Lý thuyết này đã có tác động lâu dài - một số người nói rằng đó là một trong những lý do tại sao vài robot đã mạo hiểm vào lãnh thổ hình người kể từ đó. Còn nghiên cứu của David Hanson đã tìm thấy điều ngược lại: rằng bất kỳ mức độ nào của chủ nghĩa hiện thực có thể hấp dẫn xã hội nếu có một người thiết kế thẩm mỹ tốt.

2. Sinh ra tại Oak Cliff và tốt nghiệp trường Highland Park, David Hanson đã yêu thích khoa học và khoa học viễn tưởng từ khi còn nhỏ. Anh xuất thân từ một gia đình sáng tạo và đặc biệt thân thiết với một trong những người chú, một kỹ sư cao cấp của IBM, người sở hữu nhiều cuốn sách về trí tuệ nhân tạo và logic.

Cấu trúc bên trong bộ não của Sofia. Ảnh: Getty.

David Hanson cho biết: “Ý tưởng này là sự sáng tạo và ý thức phát sinh từ các thuộc tính nội tại trong toán học và vật lý thực sự thu hút sự chú ý của tôi. Tôi yêu điều đó và có người thân mà tôi có thể bàn về loại công cụ với thực sự hữu ích như một đứa trẻ và làm sống động trí tưởng tượng của tôi". Và những ý tưởng này càng ngày càng thôi thúc anh rằng con người có khả năng xây dựng những cỗ máy siêu thông minh, David Hanson đã quyết định làm điều mình muốn.

“Nó giống như một mệnh lệnh đạo đức. Tôi gần như độc tài về nó, thuyết giảng mọi người: Bạn phải làm việc với AI! AI rất quan trọng! Mọi người phải làm điều này! Bạn bè và gia đình của tôi nghĩ rằng đó là một chút điên rồ", David Hanson kể lại.

David Hanson cũng quan tâm cả về nghệ thuật. Anh từng theo học trường Trung học Booker T. Washington về nghệ thuật biểu diễn và nghệ thuật thị giác trong một năm, nhưng sau đó quyết định quay trở lại trường trung học Highland Park. Ean Schuessler, người đã gặp Hanson tại Booker T., nói: “Anh ấy sẵn sàng nhảy đầu tiên vào những ý tưởng điên rồ, như anh ấy vẫn là hôm nay".

Tại Đại học Bắc Texas, David Hanson đôi khi trốn học để làm các dự án bất thường, chẳng hạn như biến căn hộ của mình thành một khu rừng nguyên sinh. Một ngày nọ, David Hanson quyết định đi ra ngoài với thí nghiệm của mình. Ean Schuessler nói: “Anh ấy đặt một lớp lót bằng nhựa trong phòng ăn và vài trăm pound đất, trồng cỏ và có một mạng lưới bể cá mà anh ta đã lấp đầy như thác nước".

Từ UNT, David Hanson chuyển sang trường thiết kế Rhode Island, nơi anh kiếm được học bổng và cuối cùng có thể kết hợp đam mê của mình cho nghệ thuật và khoa học. Anh học phim, hoạt hình và video ở Rhode Island, sau đó lấy bằng tiến sĩ từ UT-Dallas về nghệ thuật và công nghệ tương tác. Bản lý lịch dài 20 trang của anh được đăng trên web của Công ty Hanson Robotics đã liệt kê các dự án nghệ thuật tuyệt vời cùng các bài báo khoa học và bằng sáng chế.

Tại Rhode Island, anh đã tổ chức một tác phẩm nghệ thuật được gọi là "Xúc xích Manhood", có nghĩa là để giả mạo văn hóa macho. Anh cũng đã tạo ra một loạt trải nghiệm nhập vai trong khuôn viên RISD như mời học sinh tắm trong bồn tắm nước nóng, biểu diễn hài kịch và được phun 1.200 gallon “rong biển goo” hoặc carrageenan...

Sự sáng tạo của Hanson và công trình của ông về môi trường nhập vai đã dẫn đến các công việc hậu đại học như một nhà điêu khắc và sản xuất robot cho Walt Disney Imagineering, công ty nghiên cứu và phát triển của Công ty Disney chịu trách nhiệm thiết kế các công viên chủ đề.

Là một nhà điêu khắc ở đó, David Hanson đã tạo hàng chục nhân vật và đạo cụ, bao gồm một hang động cho phim "Nàng tiên cá", cá sấu trong "Peter Pan";  cây và bóng bay cho một chuyến đi chơi "Winnie the Pooh ở Disneyland của Tokyo"... Là một nhà sản xuất robot người máy Disney, anh còn viết các bài báo nghiên cứu, các máy được lập trình và thiết kế và nghiên cứu cơ bắp nhân tạo.

"Đó là một thời gian hình thành", David Hanson nói, vì Disney gửi anh đến các hội nghị ở Stanford và tại phòng thí nghiệm Jet Propulsion của NASA, nơi anh có thể hấp thụ những ý tưởng tiên tiến về trí tuệ nhân tạo và đặt nền móng cho những gì anh làm sau này.

Tại UT Dallas vào năm 2004, anh và một nhóm cộng tác viên chế tạo robot hình người Philip K. Dick, lấy cảm hứng đặt tên theo nhà văn khoa học viễn tưởng. Android PKD có thể thực hiện các cuộc trò chuyện tự phát với mọi người dựa trên 7.000 trang của các tác phẩm của Philip K. Dick và một mô hình tâm lý về tính cách của tác giả. Robot này đã giành được một trong những giải thưởng uy tín nhất về trí tuệ nhân tạo và được giới thiệu trong tạp chí Wired trước khi David Hanson không hiểu vì lý do gì đã đánh mất cái đầu của robot trên chuyến bay đến San Francisco. Từ đó David Hanson quyết tâm tạo một robot mới.

Năm 2014, David Hanson chuyển đến Hong Kong để đến gần các nhà máy có thể sản xuất hàng loạt các sáng tạo của mình. Vợ anh là Amanda cùng cậu con trai 12 tuổi Zeno đã chuyển tới Hong Kong để sinh sống sau khi David Hanson giành được giải thưởng lớn tại cuộc thi giúp các doanh nhân nước ngoài thành đạt ở Trung Quốc.

Năm 2017, Hanson Robotics phát hành robot tiêu dùng đầu tiên, GS Einstein, một người bạn đồng hành hoạt hình với giá 200 USD cho trẻ em. GS Einstein có thể trả lời các câu hỏi, chơi trò chơi trí não và thảo luận về khoa học, toán học. Năm 2018 này, công ty của Hanson Robotics có khoảng 50 nhân viên và dự định phát hành bản cập nhật cho GS Einstein và sản xuất khoảng 100 bản sao của Sophia và các robot có kích thước bằng con người khác.

3. Nhưng cũng có nhiều người không đồng ý với ý tưởng sản xuất robot giống người. Byron Reese, Giám đốc điều hành của công ty nghiên cứu công nghệ Gigaom đồng thời là tác giả của "Công nghệ 4.0: Robot thông minh, Máy tính ý thức và tương lai của nhân loại", cho rằng con người làm mờ ranh giới giữa cảm xúc thật và giả. Byron Reese nói: "Hãy tưởng tượng một thế giới mà tất cả sự đồng cảm là giả và tất cả lòng từ bi chỉ là những người và số không".

Sofia đã xuất hiện nhiều lần trước báo giới và các sự kiện lớn. Ảnh: Getty.

Ông trích dẫn một nghiên cứu Nhật Bản năm 2015, trong đó trẻ em bị bắt nhiều lần lạm dụng một robot thử nghiệm tại một trung tâm mua sắm mặc dù họ nhận thấy robot là sống động như thật và có khả năng cảm thấy đau. "Nếu robot trông quá giống người sáng tạo của họ, mọi người cũng có thể mong đợi nhiều hơn. Khi các thiết bị như Sophia nói rằng họ thích hoặc muốn một cái gì đó nó chỉ đơn giản là không đúng", Reese nói.

Bài kiểm tra cuối cùng về việc robot có thực sự là con người hay không là bài kiểm tra Turing, được đề xuất bởi nhà toán học và triết gia Alan Turing, đánh giá liệu con người có thể cho biết sự khác biệt giữa chúng sinh và máy móc thông qua trò chuyện hay không. Cho đến nay, ngay cả trong thời đại của Siri, Alexa và “hỏi Google”, không có robot nào tiến gần đến mức đó, mặc dù một vài người đã đánh lừa các thẩm phán cá nhân trong cuộc thi Loebner Prize hằng năm.

Trong khi các robot có thể không nghĩ hoặc cảm thấy như con người, David Hanson lại tin rằng sẽ có một ngày như vậy. Sophia được thiết kế sử dụng một loại phần mềm được gọi là mạng thần kinh khi nó hoạt động, giống như một bộ não con người. Cô ấy có thể học hỏi và thích nghi với con người theo cách riêng của mình.

Ví dụ, David Hanson và nhóm của anh đã lập trình Sophia để bắt chước các biểu hiện trên khuôn mặt, cử chỉ và giọng nói của người mà cô ấy đang nói, cách con người phản chiếu lẫn nhau khi họ xây dựng mối quan hệ trong một cuộc trò chuyện. Trang Facebook và trang web của cô khuyến khích người đọc gửi tin nhắn và tương tác với cô để giúp cô phát triển.

Phần lớn những gì cô ấy nói trong các cuộc phỏng vấn và trên Twitter vẫn được viết bởi các nhà văn và không được tạo ra một cách tự phát. “Cô ấy có thể hành động như một người lớn và có một cuộc trò chuyện như một người lớn, nhưng theo nhiều cách cô ấy giống như một đứa trẻ, và theo nhiều cách khác, cô ấy thậm chí không phải là một đứa bé, cô ấy vẫn chỉ là một cỗ máy", David Hanson giải thích.

Theo tiết lộ của David Hanson, vào tháng 9 tới, anh sẽ xuất hiện trước công chúng với dự án mới có tên là Loving A.I., hay Loving Artificial Intelligence. Mục tiêu là phát triển và tải lên phần mềm cho Sophia để giúp cô nàng "tương tác với mọi người theo cách yêu thương và từ bi, để thúc đẩy sự tự hiểu và tính siêu việt của mọi người".

Nghiên cứu của AI Loving liên quan đến việc theo dõi 10 tình nguyện viên khi họ tương tác với Sophia. Các nhà nghiên cứu thấy rằng, sau khi dành thời gian với robot, nhịp tim của các tình nguyện viên bị chậm lại, họ cảm thấy bình tĩnh, tâm trạng của họ được cải thiện và tình yêu "vô điều kiện" của họ đối với robot tăng lên.