Danh họa Modigliani – Tài và tật

• Bằng chứng mới về cái chết của danh họa Vincent Van Gogh
• Phát hiện một kiệt tác chưa từng công bố của danh họa Picasso
• Án tù cho kẻ biển thủ hàng trăm tác phẩm của danh họa Picasso
• Danh họa Francis Bacon: Chuyện dị thường đằng sau các bức họa đắt giá
• Ai đã sát hại danh họa Vincent Van Gogh?

Cái giá đó đã khiến Reclining Nude trở thành một trong những bức tranh đắt giá nhất thế giới. Ít ai biết danh họa từng là một người nghèo kiết xác và tiền bán tranh của ông chỉ đủ để mua vài ly rượu.

Rượu và tranh

Râu ria xồm xoàm, mái tóc đen, dày, rối bù, chiếc áo khoác bẩn thỉu, móng tay vàng khè và ngả đen do nicotine và màu vẽ, người đàn ông đó là điển hình của một họa sĩ Paris chật vật với nghề. Nơi họa sĩ thường lui tới là các quán bar, quán cà phê ở khu vực Montparnasse ở Paris để uống thứ rượu apxin cho đến khi túi không còn một xu. Để rồi sau đó, anh ta sẽ phải dùng tài năng vẽ vời để kiếm vài đồng francs mua vài ly rượu mạnh gây nghiện này.

Dù đang là mùa hè năm 1917 và Chiến tranh thế giới thứ nhất đang ở giai đoạn đỉnh điểm, thành phố Paris của Pháp vẫn đầy khách du lịch. Mỗi khi có một vị khách lắm tiền ngồi cạnh mình trong quán bar Rotonde, chàng họa sĩ sẽ vẽ nhanh một bức chân dung của họ để đổi chác theo kiểu lè nhè say rượu: "Tôi là Modigliani. Một người Do Thái. Chỉ 5 francs thôi".

Thường thì không ai biết cái gã Modigliani nhếch nhác này là ai nhưng ngay cả những người thờ ơ nhất với hội họa cũng có thể nhìn thấy bức phác họa Modigliani vừa vẽ có một số điều đặc biệt. Trong tranh, người được vẽ bao giờ cũng có đầu dài hơn, mắt trống rỗng. Với 5 francs, bức chân dung cũng có thể được coi là một món lưu niệm tốt.

Ngày nay, cái tên Modigliani rõ là rất nổi tiếng. Tác phẩm của ông trị giá hơn rất nhiều vài ly rượu. Điển hình như bức Reclining Nude, một trong những tuyệt tác của ông, được ca ngợi là "hiếm, chất và đẹp". Cái giá 170 triệu USD khiến bức tranh này chỉ kém giá bức tranh Women of Algiers của danh họa Picasso.

Amedeo Modigliani.

Cuộc đời của danh họa Italy này ngắn ngủi và đầy biến động, chìm trong rượu, ma túy, bạo lực và gái. Sinh ra trong một gia đình tư sản mạt vận năm 1884, Amedeo Modigliani lớn lên tại thành phố cảng Livorno ở Italy. Gia đình ông là người Do Thái Sephardi. Ngay trước khi ông chào đời, bố ông làm nghề cho vay tiền nhưng đã phá sản. Khi mẹ ông là bà Eugenie đang lên cơn đau đẻ, các chấp hành viên ở tòa án đã vào nhà ông để tịch thu tài sản thế nợ.

Tại thời điểm đó, luật Italy không cho phép chủ nợ lấy bất kỳ điều gì trên giường của một phụ nữ mang bầu. Do đó, cho dù bà Eugenie đang chuyển dạ, gia đình vẫn  chất lên giường các tài sản quý giá còn lại trong nhà.

Cậu bé Modigliani là một đứa trẻ ốm yếu. 11 tuổi, cậu bé bị viêm màng phổi. Dù khỏi bệnh nhưng Modigliani không hồi phục hoàn toàn được. Về sau, Modigliani hay bị tổn thương ở phổi rồi bệnh tiến triển thành lao - căn bệnh gần như vô phương cứu chữa thời bấy giờ. Để giúp con hồi phục, bà Eugenie đã đưa con đi du lịch.

Chàng thanh niên ốm yếu không chỉ nghĩ mình là một họa sĩ mà còn cho rằng mình là kẻ săn gái vĩ đại. Lúc 16 tuổi, Modigliani đã lên giường với một nữ du khách người Na Uy trong chuyến thăm Capri với mẹ. Đó là lần chinh phục đầu tiên trong vô số lần sau này.

Hồi đầu, Modigliani thường học và vẽ tranh ở Italy nhưng đối với nhiều họa sĩ tham vọng thời bấy giờ, chỉ có một nơi để họ theo đuổi ước mơ, đó là Paris. Modigliani tới Paris năm 1906. Với vẻ ngoài điển trai, da ngăm đen, khoác chiếc áo nhung kẻ, đội mũ rộng vành, quàng khăn đỏ, Modigliani trông giống một tay công tử bột.

Gái và ma túy

Với số tiền mẹ gửi, Modigliani có thể trang trải chi phí cho những thứ cần thiết trong cuộc sống nhưng anh nhanh chóng nhận ra rằng, số tiền đó không thể đủ cho thú vui mà anh mới dính vào: cần sa. Các sử gia đều nhất trí danh họa rất nghiện cần sa nhưng họ vẫn tranh cãi về ảnh hưởng của cần sa tới các tác phẩm của ông.

Một tối nọ, khi Modigliani đang trong cơn say thuốc nặng, họa sĩ đã lần đầu tiên vẽ một phụ nữ có cái cổ dài như cổ thiên nga. Chi tiết cổ dài về sau trở thành một trong những đặc điểm nổi bật trong tác phẩm của Modigliani, một trong số đó là bức Reclining Nude giá 170 triệu USD nói ở trên.

Ngoài rèn giũa khả năng vẽ, Modigliani cũng không quên thực hành một nghệ thuật nữa: tình dục. Năm 1910, 26 tuổi, Modigliani đã có quan hệ tình cảm nồng thắm với nhà thơ Nga 21 tuổi Anna Akhmatova. Người đẹp Nga tới Paris trong kỳ nghỉ trăng mật với chồng. Họ tới khu Montparnasse, nơi tụ tập của giới họa sĩ, nhà thơ, nhà văn nghèo.

Bức tranh Reclining Nude có giá 170 triệu USD.

Khi nhìn thấy Modigliani với vẻ ngoài điển trai, Anna đã bị chàng họa sĩ nghèo này hút hồn. Rồi họ trở thành cặp đôi không thể chia tách. Anna đã ảnh hưởng lớn tới các tác phẩm của Modigliani và đã vẽ cô tới 16 lần.

Mối quan hệ của họ được ví là "sự giao thoa của tâm hồn và trái tim". Họ thường ngâm thơ cho nhau nghe, dạo chơi dưới ánh trăng, thăm thú triển lãm và ái ân. Tuy nhiên, mối quan hệ chỉ kéo dài một năm vì Anna không thể chịu đựng được tính khí của Modigliani. Lúc đó, chàng họa sĩ bắt đầu chìm trong thế giới của ma túy, thứ khiến anh bạo lực hơn và tàn phá cơ thể vốn ốm yếu vì bệnh lao. Rồi Modigliani ngày càng điên loạn, thường xuyên nhảy múa trong tư thế khỏa thân trên đường phố. Có lần, người dọn rác còn thấy họa sĩ ngồi trong thùng rác.

Sau mối tình ngắn ngủi với Anna, Modigliani dấn thân vào mối quan hệ với cô gái điếm Alvira. Cả hai thường vùi mình trong phòng vẽ của Modigliani để dùng ma túy.

Rồi Modigliani lại có nàng thơ mới là nhà thơ người Anh Beatrice Hastings. Quan hệ của họ được gói gọn trong từ bạo lực. Khi lên cơn giận, Modigliani thường túm tóc người tình lôi xềnh xệch. Có lần, Modigliani còn quẳng cô ra ngoài cửa sổ ở tầng một, khiến cả người cô nằm dưới vườn, còn chân vẫn vướng vào bậu cửa sổ. Mối quan hệ cũng nhanh chóng chấm dứt.

Tình yêu lớn nhất của Modigliani là họa sĩ trẻ người Pháp Jeanne Hebuterne - người bị anh cưỡng bức ngay từ lần đầu gặp. Dù vậy, hai người vẫn nảy nở tình cảm. Trong giai đoạn từ năm 1917 đến 1920, Modigliani đã cho ra đời những tác phẩm xuất sắc nhất, trong đó có bức “Reclining Nude”. Tuy nhiên, lúc bấy giờ bức vẽ táo bạo bị coi là bê bối đến mức cảnh sát đã đóng cửa buổi triển lãm tranh khỏa thân của Modigliani. Tháng 11-1918, Jeanne sinh một bé gái được đặt tên theo mẹ. Modigliani hầu như không biết về con gái mình.

Modigliani được cho là dành nhiều năng lượng cho phụ nữ hơn là vẽ vời nhưng tài năng của ông cũng được một số họa sĩ danh tiếng như Renoir công nhận. Dù vậy, cái tên Modigliani không nổi tiếng khi ông còn sống.

Tháng 1-1920, ông bắt đầu ho ra máu và bị chẩn đoán mắc viêm màng não do lao và qua đời ngày 24-1 khi mới 35 tuổi. Jeanne tuyệt vọng và dọa tự tử. Dù bạn bè cố can ngăn nhưng cô đã tự tử từ cửa sổ tầng năm, mang theo cả mạng sống của đứa con trong bụng.

Modigliani được chôn tại nghĩa trang Pere Lachaise ở Paris. Không lâu sau khi Modigliani qua đời, thế giới nghệ thuật bắt đầu chú ý tới các tác phẩm của ông. Các bức vẽ được bán ở London với giá khá cao, cao hơn rất nhiều so với các bức phác thảo chân dung giá 5 francs mà ông từng bán ở quán Rotonde.