Hiểm họa âm thầm từ bao vỏ thuốc bảo vệ thực vật

Không thể phủ nhận những nỗ lực của các cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng trong việc thu gom, tiêu hủy vỏ chai lọ, bao bì thuốc BVTV tại những vùng chuyên sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, kết quả còn rất khiêm tốn, chưa được như kỳ vọng và vẫn còn nguy cơ cao về ô nhiễm môi trường từ loại chất thải nguy hại này.

Những năm qua, nhiều khu vực sản xuất nông nghiệp của TP Đà Lạt, các huyện Lạc Dương, Đơn Dương, Đức Trọng, Lâm Hà... đã xuất hiện ngày càng nhiều thùng đựng chất thải nguy hiểm, độc hại nhằm mục đích thu gom, tiêu hủy. Theo quy định, bà con nông dân sau khi sử dụng hết thuốc, vỏ chai lọ thuốc BVTV sẽ phải đem tới bỏ vào những thùng riêng biệt, chuyên chứa loại chất thải này, được đặt tại những nơi thuận tiện cho việc tập kết, thu gom, sau đó cơ quan chức năng sẽ đem đi tiêu hủy.

Tại những vùng sản xuất nông nghiệp lớn của TP Đà Lạt, nếu như trước đây, bà con nông dân có thói quen sau khi sử dụng xong, bao bì thuốc BVTV thường bỏ ngay tại vườn, thậm chí ném thẳng xuống các mương nước, dòng suối... thì nay, tình trạng này đã được khắc phục đáng kể. Người dân ngày càng có ý thức cao trong việc giữ gìn môi trường bằng việc thu gom bao vỏ thuốc BVTV bỏ vào thùng chứa đúng quy định. Mặc dù vậy, vẫn còn không ít người ý thức chưa cao, vẫn không đem bao bì, vỏ chai lọ tới bỏ vào thùng mà xả bừa bãi ngay tại chỗ.

Ông Nguyễn Văn Thứ, một người dân chuyên sản xuất hoa ở phường 8, TP Đà Lạt cho biết: ”Nhiều người vẫn có thói quen cứ phun xong là quăng luôn vỏ chai tại vườn. Khi gặp mưa lớn, toàn bộ vỏ chai này sẽ theo dòng nước đổ về các con suối, chảy tập trung vào các hồ chứa gây nên một bãi chất thải toàn là bao bì, vỏ chai lọ thuốc BVTV nổi bồng bềnh trên mặt nước. Rất đáng sợ!...”.

Suối Vàng là hồ cung cấp nguồn nước sinh hoạt cho TP Đà Lạt và một phần huyện Lạc Dương. Bao quanh hồ này là vùng sản xuất nông nghiệp rộng lớn hàng nghìn hécta. Loại cây trồng chủ lực của bà con phần lớn là rau, hoa, thường sử dụng một lượng rất lượng thuốc BVTV. Những trận mưa lớn đầu mùa trong thời gian quan đã kéo theo các loại vỏ chai lọ đổ xuống hồ Suối Vàng. UBND thị trấn Lạc Dương đã lắp đặt nhiều thùng chứa loại chất thải nguy hại dọc theo các đường chính để người dân thuận tiện trong việc bỏ vỏ bao bì thuốc BVTV nhiều người vẫn vứt ném bừa bãi chai, lọ thuốc BVTV sau khi đã sử dụng hết.  

Theo Chi cục Trồng trọt & BVTV tỉnh Lâm Đồng, trong năm 2021 tỉnh này sử dụng khoảng 3.717 tấn thuốc BVTV, tương ứng lượng bao gói, vỏ chai lọ thuốc BVTV phát sinh khoảng 185 tấn/năm. Sở TN&MT đã phối hợp với Sở NN&PTNT tham mưu cho UBND tỉnh Lâm Đồng ban hành kế hoạch số 3825/KH-UBND ngày 19/6/2017 về thực hiện việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Đến cuối năm 2021, tỉnh Lâm Đồng có 9/12 huyện, thành phố đã lắp đặt được 3.152 bể thu gom bao gói thuốc BVTV, lượng bao gói được thu gom và tiêu hủy đúng quy định năm 2021 đạt 33,5 tấn/185 tấn, chiếm 18%.

Từ năm 2017 đến nay, Sở NN&PTNT Lâm Đồng và Ban Chỉ đạo Chương trình Cùng nông dân Bảo vệ môi trường 22 tỉnh thành phía Nam cấp phát 12.000 tờ rơi hướng dẫn thu gom bao gói thuốc BVTV cho nông dân, đồng thời tổ chức tập huấn cho 9.600 lượt nông dân về sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả và hướng dẫn phương pháp thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Sở TN&MT tỉnh Lâm Đồng cũng đã tập huấn cho 300 cán bộ cấp xã, phường về công tác quản lý thu gom bao gói thuốc BVTV và thường xuyên phát động các tổ chức đoàn thể phối hợp với bà con nông dân ra quân thu gom, xử lý chất thải độc hại là bao vì, vỏ chai lọ thuốc BVTV.

Tuy nhiên, những nỗ lực của cơ quan chức năng như vậy là chưa đủ để thu gom, ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường, nguồn nước do chất thải nguy hại từ vỏ chai lọ thuốc BVTV gây ra. Hơn ai hết chính là ý thức của bà con nông dân mới là yếu tố quyết định.