Những ngày giữa tháng 12 trời rét đậm, trên đường Ngọc Hồi, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội xuất hiện một cụ bà đã 92 tuổi ngồi trên chiếc xe lăn đi thăm lại đơn vị cũ mình từng công tác.

Thành ngữ Việt có câu nói như vậy để hàm chỉ ra rằng kẻ mạnh đến đâu cũng có điểm yếu. Khi cỗ máy chiến tranh của chính quyền Mỹ quyết định tung con bài chiến lược là máy bay B.52 tiến hành chiến dịch không kích Hà Nội, họ rất tự tin bởi lẽ: Một là, B.52 là loại vũ khí đến thời điểm đó được cho là bất khả chiến bại. Hai là, lực lượng phòng không của Việt Nam tính đến thời điểm đó không có vũ khí để đánh được B.52. Và ba là, theo tin tức tình báo thì Việt Nam đã sắp hết tên lửa Sam 2, loại vũ khí có thể “với tới” B.52 được.

Sau gần 50 năm, những phi công của hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ đã từng đối chiến với nhau trên bầu trời miền Bắc suốt từ năm 1965 đến 1972 mới có dịp gặp lại. Những bàn tay nắm chặt, những cái ôm chân thành, những món quà thể hiện sự trân trọng, cả những giọt nước mắt… không ai nghĩ đó là những người lính từng ở 2 chiến tuyến, đã từng một mất một còn với nhau trong những trận không chiến ác liệt. 

Đất mới phương Nam luôn sản sinh, dung thân, gầy dựng sự nghiệp cho những “quái kiệt”, mà Dương Quang Đông là một trong những nhân vật tiêu biểu. Khi ông nhẹ nhàng “qui tiên” ở tuổi 103, không ít người cảm thấy bất ngờ trước hành trạng và công tích bậc lão thành quê Trà Vinh.

Cách đây vừa đúng 50 năm, quân và dân Hà Nội đã làm nên một chiến thắng to lớn, góp phần buộc Mỹ quay lại bàn đàm phán Paris và đặt bút ký vào bản “Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam” ngày 27/1/1973.

Chiếc Citroen mang số hiệu NCE – 345 và chiếc Hino Pickup mang số hiệu EC – 6045 của sĩ quan biệt động Trần Văn Lai (tự Mai Hồng Quế) – Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, được Đội 5 Biệt động Sài Gòn trực tiếp sử dụng để tấn công vào dinh Độc Lập trong Tết Mậu Thân năm 1968.

Khi viết bài này, tôi bỗng nhớ mấy câu thơ trong bài thơ “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên” của nhà thơ Tố Hữu: “Hỡi các chị, các anh - Trên chiến trường ngã xuống! - Máu của anh chị, của chúng ta, không uổng - Sẽ xanh tươi đồng ruộng Việt Nam…”.

Những tài liệu của CIA được giải mật gần đây cho thấy cơ quan này từng ráo riết đeo đuổi những hoạt động mật nhằm làm suy yếu tinh thần của Đông Đức ngay lúc đỉnh cao thời Chiến tranh lạnh. Một phần tài liệu tuyệt mật này được trích trong tuyển tập của Lưu trữ an ninh quốc gia kỹ thuật số mang tựa đề “Các hoạt động mật của CIA: Những năm tháng của Eisenhower, 1953-1961”, cung cấp cái nhìn ngắn gọn về một số mối quan hệ đã được phân loại trước đây của CIA liên quan đến những tổ chức mật tại Đức thời Chiến tranh lạnh.

Một trong những đặc trưng của TP Hồ Chí Minh là có hệ thống kênh rạch len lỏi vào sâu trung tâm đô thị, tạo nên nét rất riêng so với các thành phố lớn khác như Nha Trang, Quy Nhơn, Huế hay Đà Nẵng.

Một buổi sáng giữa tháng 2/2021, ông Flexi Bele (66 tuổi), vừa thức dậy thì đối mặt với một toán người trùm mặt kín mít, vai vác súng săn. Đó là bảo vệ của đồn điền mía. Họ đến để báo với ông Flexi rằng, sau hơn 40 năm làm nghề chặt mía, ông bị đuổi việc.

“Thời điểm đó là vào buổi trưa. Tiếng máy bay địch gầm rú trên bầu trời, chúng tôi nhanh chóng vào vị trí chiến đấu. Chỉ vài giây sau, máy đo xạ báo: Máy bay địch ngoài 5 ngàn… 4 ngàn… rồi 3 ngàn… Tôi hạ lệnh: bắn. Tất cả 12 nòng pháo 14,5 ly chụm vào góc cạnh của tam giác mà máy bay đang lao tới, nổ súng. Ngay từ loạt đạn đầu tiên vừa dứt, tiếng động cơ của chiếc F8U gầm lên, lao vút qua đầu chúng tôi cùng cột khói đen kéo dài, bốc lửa…”

Sau nhiều năm sáng chế ra những chất chống cháy độc đáo, “Vua chống cháy” Nguyễn Văn Thanh lại cho ra đời những sáng chế mà nếu được xem xét hỗ trợ hợp tác đầu tư thích đáng, rất có thể sẽ đóng góp không nhỏ tới hoạt động sản xuất cho đất nước.

Có một nhân vật được xem là vô giá đối với sự thành công của các hoạt động mật bơi chiến đấu dưới nước: Tiến sĩ Christian James Lambertsen. Những đóng góp của Lambertsen đã bắt đầu trong Thế chiến II và tiếp tục trải dài suốt 4 thập kỷ.

Năm 1961, cũng như những chàng trai cô gái tuổi 18 đôi mươi của quê hương Quảng Bình, thanh niên Lê Hữu Trạc ở xã Xuân Ninh, huyện Quảng Ninh tình nguyện lên đường nhập ngũ, chiến đấu chống Đế quốc Mỹ bảo vệ Tổ quốc. Ông được biên chế vào Đại đội Lê Hồng Phong, Tiểu đoàn 4, Sư đoàn 341 đóng quân ở Vĩnh Linh, Quảng Trị.

Chọn một ngày cuối thu, chúng tôi về thôn Xuân Đào. Nắng thu hanh nhẹ, gió thu man mác. Cách trung tâm thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên chừng 7km theo hướng đi Hải Phòng, thì rẽ phải. Con đường tiếp giáp với đường Nguyễn Văn Linh dài 3km chạy xuyên qua xã Xuân Dục giờ được mang tên “Nguyễn Thiện Kế”, ông là vị thủ lĩnh thứ 3 của Nghĩa quân Bãi Sậy, sau khi vị thủ lĩnh thứ hai là Nguyễn Thiện Thuật tìm đường sang Trung Quốc tính kế kháng chiến lâu dài.

Một trong những nhân vật kỳ lạ nhất của thời Thế chiến II, phi công kiêm chiến sĩ của Thủy quân lục chiến Mỹ, Gregory “Pappy” Boyington, người cho đến tận ngày nay vẫn hấp dẫn như thuở ban đầu đó. Sự nghiệp chinh chiến của ông trong việc hạ gục các phi công Nhật đã bắt đầu ngay trước khi Mỹ tham chiến và khi đó ông rời quân đoàn để tình nguyện tham gia vào nhóm “Những chú hổ bay” trong năm 1941.