Cơ quan tình báo Somalia sử dụng trẻ em làm gián điệp

• IS lên kế hoạch xây dựng “tiểu vương quốc Arab” ở Somalia
• Somalia: Nghi án Tổng thống bán vũ khí cho nhóm khủng bố Al-Shabaab

Liên Hiệp Quốc (LHQ) cũng lên tiếng tố cáo chiến binh Hồi giáo sử dụng trẻ em để thực hiện những vụ đánh bom liều chết đồng thời đòi trả những đứa trẻ này trở lại đời thường. Nhưng sau khi được giải giáp, một số trẻ em lại phải nhận vai trò nguy hiểm khác - làm gián điệp cho Cục An ninh và Tình báo Quốc gia Somalia (NISA).

Tướng Abdirahman Turyare.

Mạng lưới gián điệp nhí của NISA mới được tiết lộ cho thấy Somalia đã vi phạm trắng trợn luật quốc tế về quyền trẻ em đồng thời gây bối rối cho chính quyền Mỹ - quốc gia tài trợ và cung cấp chương trình huấn luyện cho NISA trong cuộc chiến chống các nhóm khủng bố như Al-Shabab thông qua Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA). NISA sử dụng trẻ em - một số chỉ mới 10 tuổi - để thu thập thông tin tình báo hay nhận dạng nghi can khủng bố Al-Shabab.

Một cậu bé 15 tuổi, người từng là thành viên của Al Shabab, cho biết trong lần trả lời phỏng vấn của tờ Washington Post: "Họ bảo em nói cho họ biết những ai là Al-Shabab. Em rất sợ hãi bởi vì mọi người có thể nhìn thấy em làm việc cho họ". Những đứa trẻ này bị NISA giam giữ và nhân viên NISA thường dẫn theo chúng - có khi vài lần/tuần - mỗi khi thực hiện nhiệm vụ. NISA đe dọa các em bằng bạo lực và cha mẹ chúng cũng không biết con họ ở đâu.

Nhân viên NISA gọi các em là "far-muuq", nghĩa là "những người chỉ điểm bằng ngón tay". Những đứa trẻ bị NISA sử dụng làm gián điệp trong suốt nhiều năm buộc phải đi đến những khu vực có thành viên Al-Shabab ẩn náu để chỉ điểm. Nhân viên NISA luôn bịt mặt, song mặt mũi những cậu bé này hiếm khi được che giấu do đó vài em bị chiến binh Hồi giáo nhận diện và giết chết. Có thông tin cho rằng ở thủ đô Mogadishu của Somalia có một trung tâm bí mật giam giữ những đứa trẻ để phục vụ cho các chiến dịch tình báo của NISA.

Trẻ em được học tập trong Trung tâm Elman.

Trong một cuộc phỏng vấn, một lãnh đạo NISA chối bỏ cáo buộc họ ép buộc trẻ em làm gián điệp nhưng tuyên bố những đứa trẻ này từng là thành viên "tích cực" của Al-Shabab bị giam giữ bởi vì đó là những phần tử nguy hiểm và có giá trị về mặt khai thác thông tin tình báo. Thậm chí, lãnh đạo này cũng khẳng định những cậu bé cựu thành viên Al-Shabab tự nguyện tham gia những chiến dịch tình báo của NISA và cung cấp nhiều "thông tin quan trọng" giúp ngăn chặn sớm một số âm mưu tấn công khủng bố của Al-Shabab.

Tướng Abdirahman Turyare, Giám đốc NISA, phát biểu trong một cuộc phỏng vấn của báo chí: "Nếu một đứa trẻ gia nhập Al-Shabab từ lúc 9 tuổi. Đến nay cậu bé đã 16 tuổi và trở thành con sư tử. Những đứa trẻ này có thể giúp chúng tôi bắt giữ những chiến hữu khủng bố của chúng".

Turyare thừa nhận NISA giam giữ những cựu thành viên nhỏ tuổi của Al-Shabab trong suốt nhiều tháng và thậm chí nhiều năm, bất chấp thỏa thuận ký kết năm 2014 giữa Somalia và Quỹ Nhi đồng LHQ (UNCEF) quy định chỉ giam trong vòng 72 giờ sau khi các em thoát khỏi sự kiểm soát của Al-Shabab hay bị lực lượng an ninh bắt giữ. Mặc dù những chi tiết về các chiến dịch của CIA ở Somalia được giữ bí mật tuyệt đối, song giới chức Somalia khẳng định tình báo hai bên luôn hợp tác chặt chẽ với nhau. Một quan chức cao cấp giấu tên trong Chính phủ Somalia tuyên bố: "Không có gì NISA làm mà CIA không biết".

Vào cuối năm 2015, sau nhiều năm chịu sức ép từ LHQ, khoảng hơn 30 trẻ em bị chính quyền Somalia giam giữ được lặng lẽ chuyển đến Trung tâm Nhân quyền và Hòa bình Elman ở thủ đô Mogadishu nước này. Số trẻ em này bị NISA giam cầm sau khi bị bắt giữ hồi cuối tháng 3-2015 và liên tục chịu sự thẩm vấn của NISA. Trung tâm Elman là tổ chức phi lợi nhuận được UNICEF tài trợ và là nơi phục hồi nhân phẩm cho thanh thiếu niên. Tuy nhiên, các chuyên gia và nhân viên cứu trợ quốc tế nghi ngờ NISA vẫn âm thầm tiếp tục sử dụng trẻ em làm gián điệp cho cơ quan.

Một quan chức Somalia giấu tên tiết lộ NISA còn bí mật giam giữ hàng trăm trẻ em để phục vụ chiến dịch tình báo. Cũng trong năm 2015, Somalia thông qua công ước LHQ về quyền trẻ em, trong đó cấm tuyển mộ những trẻ dưới 15 tuổi vào lực lượng an ninh tình báo. Hành động tuyển mộ như thế bị coi là tội phạm chiến tranh bởi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).

Trong khi đó, giới chức Somalia vẫn khăng khăng rằng, sự phân biệt giữa chiến binh trẻ em và chiến binh người lớn của nước này mờ nhạt hơn phương Tây. Ví dụ, ở khu tự trị rộng lớn Puntland miền bắc Somalia, bất cứ ai lớn hơn 14 tuổi đều được coi là người lớn! Tướng Mohamed Sheikh Hamud, thanh tra cảnh sát Somalia và cựu lãnh đạo tình báo nước này, tuyên bố chắc nịch: "Ở Somalia, chúng tôi đánh giá vào thể xác chứ không vào độ tuổi".