Nguyên mẫu của điệp viên "M"- tình báo và thú nuôi đáng yêu hơn cuộc sống vợ chồng
Cưới vợ nhưng không làm chồng
Cuộc đời và sự nghiệp của Maxwell Knight có sức hấp dẫn lạ kỳ với những người có máu mê nghiên cứu về tình báo cũng như các nhà làm phim truyền hình, phim điện ảnh. Vừa là một điệp viên, một lãnh đạo tình báo với tính cách cứng rắn, đanh thép, nhưng Knight đồng thời cũng là một nhà tự nhiên học, một con người yêu thiên nhiên, yêu muôn loài chim thú và tỏ ra hết sức dịu dàng với chúng, trái ngược hẳn với tính cách của nhà tình báo.
Câu chuyện buồn của Maxwell Knight bắt đầu từ tuổi thơ bất hạnh. Ông sinh năm 1900 trong một gia đình "nghèo mà phong lưu", có cha là luật sư. Nhưng người cha là một người ăn chơi phóng đãng, bao nhiêu tiền bạc làm ra đều tiêu xài hết với mấy cô nhân tình trẻ trung. Gia đình vì thế túng thiếu triền miên, Knight phải sống nương tựa vào người chú ruột thô bạo.
 |
| Maxwell Knight và chú chim tên Goo. |
Nhưng rồi Knight cũng rời xa cuộc sống gia đình ngột ngạt ấy khi ông được đưa vào làm thực tập sinh hải quân trên biển vào năm 1914, lúc ông 14 tuổi. Chiến tranh Thế giới lần thứ I nổ ra, mặc dù tuổi còn nhỏ nhưng Knight cũng được phân bổ vào một đơn vị chiến đấu, mang hàm chuẩn úy hải quân thuộc đơn vị Dự bị Hải quân Hoàng gia vào ngày 2-5-1918. Sau khi tham gia khóa huấn luyện kỹ thuật sử dụng ống nghe dưới nước, Knight được điều chuyển làm nhiệm vụ bảo vệ cho các tàu viễn dương Anh.
Trong một quyển hồi ký không xuất bản, Knight kể rằng ông bắt đầu "bén duyên" với tình báo vào năm 1924, tức khoảng 5 năm sau khi rời hải quân. Khi đó ông gia nhập tổ chức British Fascisti, một trong những tổ chức hoạt động của phong trào phát xít ở Anh, theo yêu cầu của chỉ huy tình báo Sir George Makgill, một phụ tá của Sir Vernon Kell, Tổng giám đốc Cục An ninh (MI-5).
Năm sau, năm 1925, Knight tình cờ gặp gỡ Sir Vernon Kell tại một bữa dạ tiệc. Nhận thấy Knight có dáng vẻ của một điệp viên hoàn hảo, Sir Vernon Kell quyết định tuyển dụng ông. Và nhiệm vụ đầu tiên Sir Vernon Kell giao cho Knight là tìm cách bóc mẽ các điệp viên cộng sản tại Anh. Thế là Knight tiếp tục hoạt động trong tổ chức British Fascisti suốt từ đó cho đến năm 1930, mục đích là thu thập thông tin từ nội bộ tổ chức này cho chính phủ Anh.
 |
| Gwladys Poole, người vợ đầu bất hạnh của Maxwell Knight. |
Cũng trong năm đó, Knight cưới người vợ đầu tên là Gwladys Poole, một phụ nữ khá giả. Có tiền, hai người mua một căn hộ sang trọng trên phố Sloane, và Knight có không gian đủ rộng để chứa tất cả các con thú nuôi.
Gwladys không thích các con thú này, nhưng cũng đành chiều ý Knight. Nhưng bà càng cảm thấy bị ức chế hơn khi biết được rằng ông không màng đến chuyện quan hệ vợ chồng. Gwladys mở một quán rượu ở ngoại ô, còn Knight thì làm việc ở nội ô London, cuối tuần chỉ đến thăm bà trong chốc lát rồi lại biến mất, hòa mình vào cuộc sống với thiên nhiên. Quá chán nản vì bị ruồng bỏ, xem thường, Gwladys uống thuốc tự tử. Đó là vào năm 1934. Sau cái chết của Gwladys, Knight bị gia đình bên vợ lên án kịch liệt vì cho rằng chính ông đã giết vợ mình.
Vụ việc bị lan truyền rộng rãi và đe dọa làm tiêu tan sự nghiệp của Knight. Thế nhưng, ông đã kịp thực hiện phi vụ lớn đầu tiên. Trong thời gian cài cắm trong tổ chức British Fascisti, Knight đã tuyển mộ được 6 điệp viên là người của tổ chức này giả dạng làm người cộng sản gia nhập Đảng Cộng sản Anh.
Và một trong 6 người này, nữ điệp viên trẻ Olga Gray, đã giúp Knight phát hiện một âm mưu chuyển kế hoạch bí mật về bom chống tàu ngầm của hải quân Anh cho tình báo Xôviết. Những người tham gia âm mưu bất thành đã bị bắt và tống giam. Người ta gọi đó là vụ Woolwich Arsenal, và chiến tích phá vỡ âm mưu đó đã giúp Knight leo thang nhanh chóng trong cơ quan tình báo MI-5.
Và rồi Knight lại cưới vợ lần thứ hai, một phụ nữ khá trẻ tên là Lois Mary Coplestone, nhỏ hơn ông 10 tuổi. Knight đưa Lois về sống tại căn hộ trên phố Sloane, lúc này đã trở thành một vườn thú thu nhỏ, với hàng chục loài thú khác nhau. Knight kể trong quyển hồi ký rằng, hai người thường không bật đèn vào buổi tối, vì lúc ấy bầy chim và thú phải ngủ. Và một lần nữa, Knight lại không màng gì đến thân xác phụ nữ của Lois, mà chỉ thích thú với những người bạn nam lui tới hàng ngày. Tuy nhiên, trong xã hội Anh thời đó, đồng tính luyến ái bị cấm, vì thế Knight phải giữ gìn hình ảnh một người đàn ông chín chắn.
Cuộc sống đời tư đau khổ, căng thẳng bao nhiêu thì sự nghiệp của Knight càng thăng hoa lên bấy nhiêu. Ông được lãnh đạo MI-5 tin tưởng giao cho trọng trách điều hành Cục chống nội gián, mật danh là B5(b), và được giao quyền tự tay tuyển chọn một đội quân điệp viên có tên gọi là "Những điệp viên áo đen của Knight" (Knight's Black Agents). Một trong những điệp viên trẻ dự tuyển tên là Joan Miller đã bị mê hoặc bởi sức hấp dẫn của Knight nên đã hăng hái tham gia. Joan tỏ ra là một điệp viên đắc lực.
Trong một điệp vụ được xem là lớn nhất trong sự nghiệp của Knight vào năm 1940, chính Joan đã xâm nhập thành công vào Right Club, một tổ chức thân Đức Quốc xã, bài Do Thái ở London. Joan đã giúp Knight bóc mẽ một âm mưu thông đồng giữa Right Club và một thư ký mật mã làm việc tại Đại sứ quán Mỹ tại London.
Người thư ký này đã sao chép toàn bộ nội dung các cuộc liên lạc giữa Thủ tướng Anh Winston Churchill với Tổng thống Mỹ Roosevelt rồi chuyển cho Right Club, và sau đó nội dung thư đã đến tay phát xít Đức. Vụ phát hiện này bổ sung thêm một chiến tích lẫy lừng trong sự nghiệp tình báo của Knight.
Nhưng cuộc sống đời tư lại ngày càng thêm phần phức tạp, khó khăn. Trong khi cuộc hôn nhân với Lois vẫn đang tiếp diễn, Knight lại quay sang tán tỉnh nữ điệp viên trẻ Joan Miller, dùng những thứ như hoa, thơ ca và những chuyến đi chơi sở thú để lấy lòng người đẹp. Knight dạy Joan cách nhái tiếng hót của nhiều loài chim. Knight đối xử với Joan như một người tình bé nhỏ, nhưng chỉ bằng tình cảm tâm hồn chứ không bằng thể xác.
Ông mua một căn nhà ở miền quê Camberley thuộc vùng Surrey, nơi ông thường dùng làm địa điểm an toàn để họp mặt các điệp viên, và đưa Joan về ở. Cũng như Lois, Joan lại làm quen với bầy chim, thú Knight nuôi trong nhà. Những lúc nhàn rỗi, không đi câu cá, Knight thường vui thú với bầy vật nuôi của mình. Cũng như Gwladys và Lois, Joan cảm thấy bị tổn thương vì bị Knight bỏ mặc, không đụng chạm gì đến thân thể bà.
Một ngày kia, Joan chính thức phát hiện Knight là một người đồng tính thứ thiệt, khi ông đưa về nhà một người thợ sửa mô tô trẻ tuổi và "hú hí" với anh này suốt nhiều giờ trong nhà kho. Thế là Joan chia tay. Cuộc chia tay khiến Knight gần như sụp đổ, mặc dù ông chỉ yêu thích bà bằng tình cảm tâm hồn. Để xoa dịu nỗi đau buồn cho Knight, Joan tìm cho ông một người thay thế, đó là một cô gái trẻ tên là Susan Barnes (Susi). Điểm đặc biệt là, Susi tuyên bố "ghét tình dục". Thế là Knight cưới Susi sau khi chính thức ly hôn Lois. Và Susi giúp ông chăm sóc đàn chim, thú, để ông có thời gian đi làm tình báo.
Nhà tự nhiên học tài hoa
Điều khiến mọi người ngưỡng mộ Knight nhất chính là cuộc đời ông có hai sự nghiệp trái ngược nhau: Bên cạnh sự nghiệp tình báo lẫy lừng trong chiến tranh, ít ai biết đến một sự nghiệp thầm lặng nhưng cũng thành công không kém của một nhà tự nhiên học, người đã có công nhào nặn nên một thế hệ người Anh biết yêu thiên nhiên, có kiến thức để bảo vệ các loài động vật trong thiên nhiên.
 |
| Một cảnh trong loạt phim về điệp viên James Bond 007. |
Cái duyên dẫn dắt Knight đến với tình yêu thiên nhiên xuất phát từ thời bé. Cuộc sống gia đình ngột ngạt vì sự thờ ơ, vô tình của người cha, sự tàn bạo của người chú, Knight tìm đến thiên nhiên để thoát khỏi không khí gia đình ngột ngạt ấy. Lang thang khắp miền quê Xứ Wales, thu nhặt những con sâu róm và các loài côn trùng để chơi đã trở thành thú vui và niềm đam mê của cậu bé Knight.
Sau khi rời khỏi hải quân và xuất ngũ vào tháng 2-1919, Knight trở về sống cùng với mẹ và em gái trong một căn hộ nhỏ ở London. Ông chuyển sang dạy học tiếng Latinh. Nhưng cuộc sống đời thường nhàm chán khiến Knight buồn bã, vùi đầu vào thú vui tìm tòi trong thiên nhiên. Căn hộ nơi ông và mẹ cùng em gái ở ngày càng trở nên chật chội với những loài muôn thú, như rắn, vẹt, chồn sương,… Thú vui duy nhất của Knight là đánh đàn cho các con vật nghe.
Knight đặc biệt yêu thích chú chim cu mà ông tình cờ cứu nạn và thuần dưỡng, nuôi trong nhà cùng với hàng chục loài chim, thú khác. Ông đặt tên cho chú chim là Goo. Thời gian nhàn rỗi sau những ngày làm việc trong tuần là lúc Knight dành hết cho các loài chim, thú. Ông thích các loài thú hoang dã hơn là thú nuôi đã thuần dưỡng. Joan kể, ông từng cho bà xem một chú khỉ Himalaya không bao giờ quen được cuộc sống với con người.
Trong túi áo pyjama của ông thường có ít nhất một con vật nhỏ nào đó, có khi là cả một tổ trứng chuồn chuồn. Và cũng như Lois, Joan ngạc nhiên khi phát hiện rằng, đằng sau một chỉ huy tình báo cứng rắn và quyết liệt, Knight còn là một người rất dịu dàng, tình cảm với các loài động vật, đặc biệt là những loài chim, thú ông sưu tầm và nuôi dưỡng trong nhà.
Chiến tranh thế giới kết thúc, đơn vị Cục chống nội gián của Knight cũng bị giải tán. Knight tiếp tục làm việc cho MI-5. Tình cờ, một đồng nghiệp gợi ý Knight nên thử làm phát thanh viên. Và khi đài phát thanh BBC trao cho Knight chương trình phát thanh và yêu cầu ông làm thử, giọng nói duyên dáng, ấm áp và khối kiến thức ngồn ngộn về thiên nhiên của ông đã thuyết phục hoàn toàn những nhà tuyển trạch của BBC.
Chương trình phát thanh mang tên "Naturalist" ra đời. Về sau, với sự phục vụ của ông, BBC tiếp tục cho ra đời các chương trình như "Country Questions" và đặc biệt là "Nature Parliament". Thỉnh thoảng ông cũng xuất hiện trên các chương trình truyền hình về tự nhiên như "Look" và "Animal".
Thế là Knight theo đuổi hai sự nghiệp cùng lúc, vừa làm phát thanh viên, nhà nghiên cứu tự nhiên học, vừa làm nhà tình báo. Với chương trình phát thanh Nature Parliament, giọng nói của Knight đã trở nên quen thuộc với nhiều trẻ em nước Anh thời đó. Cứ chiều đến là bọn trẻ mở máy phát radio, dò tìm chương trình Nature Parliament để được nghe giọng nói duyên dáng của ông. Trẻ em Anh ngày càng yêu thích ông, gọi ông bằng biệt danh trìu mến "Chú Max". Và ông cũng trở thành một phần không thể thiếu của nhiều thiếu niên Anh trong sinh hoạt ngày chủ nhật hàng tuần của chúng.
Những kiến thức về tự nhiên, những câu chuyện có thật của ông đã góp phần hình thành trong thế hệ trẻ ở Anh thời đó ý thức bảo vệ thiên nhiên rất mãnh liệt, xây dựng nên một tình yêu động vật lan tỏa rộng rãi.
Từ năm 1956, Knight rời khỏi MI-5, không còn chính thức làm chỉ huy tình báo nữa, nhưng trên thực tế vẫn tiếp tục điều phối mạng lưới điệp viên do ông tạo dựng nên. Nhưng ông vẫn tiếp tục làm phát thanh viên chương trình về tự nhiên cho BBC, tiếp tục truyền thụ những kiến thức, tình yêu thiên nhiên cho các thế hệ trẻ em ở Anh. Bên cạnh việc thực hiện các chương trình phát thanh, Knight còn viết nhiều quyển sách về tự nhiên. Ông qua đời năm 1968, để lại cho nước Anh một di sản tình báo và 34 quyển sách khảo cứu cùng nhiều bài báo về tự nhiên học.
