Quan hệ Nga – Anh tiếp tục căng thẳng sau vụ tình báo công nghiệp mới

Ngay sau khi tiến hành khám xét các cơ sở của Công ty dầu khí TNK-BP tại Nga ngày 19/3 trong chiến dịch thu thập chứng cứ kết tội hoạt động tình báo của công ty này, FSB thông báo rằng ngày 12/3 vừa qua, Bộ phận điều tra của FSB đã bắt giữ 2 công dân mang hai quốc tịch Nga - Mỹ.

Đó là A.G. Zaslavski (33 tuổi), Giám đốc dự án “Câu lạc bộ của những người được thăng chức” của Hội đồng Anh và em trai của người này là I.G.Zaslavski (29 tuổi), nhân viên của Công ty TNK-BP Management (Anh) đặt chi nhánh tại Nga. Cả hai bị tình nghi âm mưu khai thác những thông tin thương mại tối mật từ một nhân viên của một công ty dầu khí của Nga.

Theo phát ngôn viên của FSB, hai người này thu thập những thông tin quan trọng cho các công ty dầu khí nước ngoài, bao gồm cả những công ty ở các nước trong Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG). Ngay sau đó, hai người này đã được tạm thả tự do nhưng không được phép dời khỏi nơi cư trú để phục vụ công tác điều tra.

Theo FSB, cuộc lục soát Công ty TNK-BP đã giúp họ phát hiện và nắm được những bằng chứng cụ thể cho thấy đây là một vụ tình báo công nghiệp: những bản sao chép tài liệu do các cơ quan có thẩm quyền của Nga ban hành, các bản báo cáo và những ghi chú tỉ mỉ mà theo đánh giá ban đầu của FSB đó là bí mật thương mại, cùng một số danh thiếp của các công chức hành chính quân sự nước ngoài và của một số nhân viên tình báo Mỹ.

Theo luật pháp của Nga, mọi thông tin địa chất liên quan tới dầu mỏ và khoáng sản được coi là bí mật nhà nước. Hành vi gửi bất kỳ thông tin địa chất nào ra nước ngoài cũng bị coi là phạm pháp. Ngày 19/3, FSB cũng tiến hành lục soát trụ sở của một trong những công ty dầu khí lớn của Nga là Sidanco và tịch thu một số tài liệu quan trọng.

Công ty TNK-BP được thành lập năm 2003 từ sự sáp nhập của các công ty TNK, Sidanco và Onaco và từ nguồn vốn của chi nhánh BP tại Anh và Ucraina. Công ty này khai thác thị trường dầu khí trong vùng Tây Siberia, Volga-Oural, Đông Siberia và Sakhaline.

TNK-BP là liên doanh lớn nhất của Anh tại Nga và là công ty dầu lớn thứ ba của Nga. TNK-BP là công ty cuối cùng trong ngành dầu khí vẫn nằm ngoài tầm kiểm soát của chính quyền Moskva. Ngoài ra, công ty này hiện còn là đối tượng điều tra của Cơ quan điều tra Nga liên quan đến khoản thuế hơn 1 tỉ USD chưa nộp và cũng đã mất quyền khai thác mỏ khí đốt lớn Kovytka ở Siberia.

Trụ sở TNK-BP tại Moskva.

Đây không phải là vụ bê bối tình báo đầu tiên của Anh trong những năm gần đây tại Nga.

Tháng 10/2006, Viện Kiểm sát tối cao Nga từng truy tố một số nhân viên dịch vụ của chính phủ nước này đã trao cho một đại diện của Công ty TNK-BP bản sao của những tài liệu chứa các thông tin mật. Theo Viện Kiểm sát Nga, đây là những tài liệu được chuẩn bị cho một cuộc họp của chính phủ và những thông tin được xếp loại bí mật quốc gia. Việc phát tán những tài liệu này sẽ gây thiệt hại nặng nề cho lợi ích chiến lược của Nga trong lĩnh vực năng lượng và tác động xấu tới vị thế của Nga trên thị trường năng lượng thế giới, cũng như đối với an ninh năng lượng và kinh tế Nga.

Tháng 1/2006, FSB đã lật mặt 4 nhân viên tình báo Anh hoạt động tại Moskva dưới vỏ bọc của nhân viên đại sứ quán Anh. Đặc biệt trong vụ này, tình báo Nga còn tìm thấy một thiết bị điện tử tình báo rất hiện đại trong một vụ lục soát và bắt giữ một công dân Nga khi người này đang liên lạc với Cơ quan Tình báo Anh bằng sóng radio. Lúc bấy giờ, Bộ Ngoại giao Anh đã bày tỏ sự ngạc nhiên và mối lo ngại trước những nghi ngờ hoạt động tình báo mà Moskva quy kết cho các nhà ngoại giao Anh.

Tháng 6/2007, một cựu nhân viên tình báo của Nga là Viatcheslav Jarko, đã đến FSB để thông báo việc anh ta được các cơ quan tình báo Anh tuyển dụng và tiết lộ tên tuổi của 4 nhân viên tình báo của MI-6 đang hoạt động tại Nga. Ngay sau đó, FSB đã tiến hành thanh lọc trong lực lượng của mình và đưa ra ánh sáng nhiều tình báo viên nước ngoài hoạt động tại Nga.

Trong năm 2007, FSB đã cho 22 nhân viên của mình nghỉ việc và trục xuất về nước 71 nhân viên tình báo nước ngoài.

Ngay sau khi FSB thông báo vụ bắt giữ 2 anh em nhà Zaslavski, phát ngôn viên Hội đồng Anh tại Nga đã bày tỏ sự lo ngại sâu sắc về việc này.

Tuy nhiên, đại diện Hội đồng Anh cũng khẳng định A.G. Zaslavski không nằm trong biên chế nhân sự của Hội đồng Anh tại Nga. Người này chỉ là thành viên của “Câu lạc bộ những người được thăng chức”, nơi tập trung các cựu du học sinh Nga tại Anh.

Các thành viên của câu lạc bộ này là những đối tác hết sức quan trọng của Hội đồng Anh. Do vậy, việc cơ quan này bày tỏ quan ngại trước việc A.G. Zaslavski bị bắt cũng là điều dễ hiểu.

Cùng ngày 19/3, Chính phủ Nga thông báo cho phép FSB mở rộng các hoạt động ra nước ngoài. Bên cạnh đó, quyền hạn này cũng được trao cho Bộ Quốc phòng nước này để mở các chiến dịch bảo vệ những lợi ích của người Nga ở nước ngoài