Những hệ thống chống vệ tinh hàng đầu của Nga

Nga đã bác bỏ những tin đồn vô căn cứ về nỗ lực triển khai hệ thống chống vệ tinh hạt nhân trong không gian mới đây. Một ngày trước đó, các phương tiện truyền thông chính thống của Mỹ tuyên bố rằng Washington đã thông báo cho Quốc hội và các đồng minh châu Âu về việc Nga phát triển một loại vũ khí hạt nhân mới đặt trên không gian được thiết kế để làm suy yếu mạng lưới vệ tinh của Mỹ.

Nhà phân tích quân sự, Tổng biên tập tạp chí Quốc phòng Igor Korotchenko nói với Sputnik ngày 16/2 rằng một tin đồn mới về kế hoạch được cho là của Nga nhằm tiêu diệt các vệ tinh của Mỹ bằng vũ khí hạt nhân là nhằm mục đích phá hủy gói tài trợ trị giá 60 tỷ USD cho Ukraine mà Quốc hội Mỹ dự kiến thông qua. Mặc dù gói được đề cập trước đó đã được Thượng viện Mỹ thông qua như một phần của dự luật trị giá 95 tỷ USD, nhưng cơ hội để Hạ viện thông qua đạo luật này được coi là rất mong manh.

Theo Korotchenko, Nga có các phương tiện tác chiến chống vệ tinh rẻ hơn và hiệu quả hơn những phương tiện mà Washington cáo buộc nước này đang phát triển. “Đây là vấn đề về cách tiếp cận. Thực tế là việc triển khai vũ khí hạt nhân trong không gian là không hiệu quả về mặt sử dụng, đặc biệt là khi Nga có các phương tiện đơn giản và rẻ hơn nhiều để vô hiệu hóa một phần đáng kể chùm vệ tinh Mỹ trong trường hợp xảy ra chiến sự”, ông nhấn mạnh.

Hệ thống Nudol

Vào ngày 15/11/2021, Moscow đã tiến hành thử nghiệm hệ thống chống vệ tinh (ASAT), tấn công trực tiếp bằng cách sử dụng hệ thống chống vệ tinh A-235 Nudol. Cuộc thử nghiệm đã bắn hạ một vệ tinh trinh sát cũ của Liên Xô được phóng vào năm 1982.

A-235 Nudol là phiên bản cải tiến của hệ thống phòng thủ tên lửa chiến lược A-135 Amur. Tên lửa có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách lên tới 1.500 km (so với 850 km của A-135), trong khi tốc độ đánh chặn của nó được tăng lên Mach 10 (so với Mach 3,5 của A-135).

Ngược lại với phiên bản cũ, A-235 có thể sử dụng động năng chứ không phải phân mảnh hạt nhân hay chất nổ mạnh để tiêu diệt mục tiêu.

Quá trình phát triển A-235 Nudol bắt đầu vào năm 1985-1986 và tuân thủ các thỏa thuận tên lửa đạn đạo quốc tế hiện có vào thời điểm đó. Loại vũ khí này được thiết kế để trở thành hệ thống phòng thủ tên lửa di động đầu tiên của Liên Xô có khả năng đánh chặn tên lửa xuyên lục địa, tàu vũ trụ và vệ tinh hoạt động ở quỹ đạo cao.

Ngay sau Chiến tranh lạnh, quá trình phát triển A-235 đã bị Almaz-Antey đình chỉ và khởi động lại vào năm 2011, 9 năm sau khi chính quyền Bush đơn phương chấm dứt Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo (ABM) vào năm 2002.

Hệ thống này đã được thử nghiệm nhiều lần kể từ năm 2014; tuy nhiên, vào tháng 11/2021, tên lửa đã bắn vào một mục tiêu không gian đang di chuyển cụ thể và cuối cùng phá hủy nó, gây ồn ào ở Lầu Năm Góc.

Vệ tinh nano: Nivelir, Burevestnik và Numismat

Việc phát triển dự án bí mật Nivelir của Nga được cho là đã được thực hiện bởi Viện Nghiên cứu khoa học trung ương về hóa học và cơ học mang tên D.I. Mendeleyev kể từ năm 2011.

Nỗ lực được cho là để xây dựng các vệ tinh nhỏ, được thiết kế để kiểm tra các vệ tinh khác trong không gian. Ba thanh tra vệ tinh đầu tiên được cho là đã gắn liền với ba vệ tinh liên lạc được phóng từ năm 2013 đến năm 2015.

Theo các nguồn tin khác, Nga đã thử nghiệm các thanh sát viên vệ tinh từ năm 2017. Các vệ tinh di chuyển trên quỹ đạo, di chuyển ra xa nhau rồi lại gần nhau hơn. Năm 2019, các thiết bị Cosmos-2535 và Cosmos-2536 đã được ra mắt. Mục tiêu của họ là nghiên cứu tác động của "các yếu tố nhân tạo và tự nhiên bên ngoài không gian" đối với các thiết bị không gian của Nga và phát triển "công nghệ bảo vệ chúng". Điều này được hiểu rằng ý tưởng đằng sau việc đặt các thanh sát viên vào các quỹ đạo cụ thể là nhằm tác động đến các vệ tinh "đối thủ" theo nhiều cách khác nhau, bao gồm cả việc "kiểm tra" chúng, tức là thu thập tất cả thông tin cần thiết về chúng.

Dự án Burevestnik được cho là đang được phát triển trên cơ sở dự án Nivelir. Tàu vũ trụ được cho là có khả năng theo dõi nhiều vật thể chuyển động nhanh trong không gian cùng một lúc, bao gồm cả tên lửa và vệ tinh ở quỹ đạo cao. Cái gọi là hệ thống radar Numismat trong không gian gần cũng được cho là đang được phát triển ở Nga. Đây cũng là những "vệ tinh nano" rất khó phát hiện.

Hệ thống Kontakt

Liên Xô bắt đầu phát triển hệ thống 30P6 Kontakt vào năm 1983. Đạn 79M6 - tên lửa ba tầng - được cho là sẽ được lắp trên máy bay chiến đấu đánh chặn MiG-31D.

Được phóng từ máy bay ở độ cao 15 km, loại đạn này được thiết kế để bắn đầu đạn phân mảnh vào không gian. Người ta cho rằng hệ thống Kontakt sẽ là một phương tiện tàng hình và chi phí thấp để tiêu diệt vệ tinh của đối phương.

Một loạt cuộc thử nghiệm đã kết thúc bằng vụ phóng được cho là thành công diễn ra vào ngày 26/7/1991. Một máy bay thử nghiệm Izdeliye "07-2" (MiG-31D) được trang bị hệ thống treo tên lửa 79M6 đã cất cánh từ sân bay Sary-Shagan. Được biết, hai giai đoạn của tên lửa là giai đoạn đẩy rắn và giai đoạn cuối, điều khiển hướng dẫn đầu đạn động học vào mục tiêu, là giai đoạn lỏng.

Máy bay chiến đấu MiG-31 được chọn vì nó có thể bay trong tầng bình lưu, đồng thời mang theo tên lửa phi tiêu chuẩn cỡ lớn và bắn mọi loại vũ khí ở độ cao tối đa. Ngoài ra, khả năng của MiG-31 cho phép nó mang theo vũ khí chống vệ tinh cỡ nòng lớn.

Dự án bí mật đã bị đóng băng sau khi Liên Xô sụp đổ, nhưng vào năm 2009, Nga đã tuyên bố sẽ tiếp tục việc xây dựng Kontakt bằng MiG-31. Theo truyền thông, quân đội Nga hiện đang thử nghiệm phiên bản nâng cấp của hệ thống này.

Hệ thống tác chiến điện tử Tirada

Theo Bộ Quốc phòng Nga, hệ thống ngăn chặn liên lạc vô tuyến điện tử Tirada-2S có khả năng gây nhiễu với khả năng vô hiệu hóa hoàn toàn. Trong trường hợp này, các vệ tinh có thể bị vô hiệu hóa trực tiếp từ bề mặt Trái đất.

Có rất ít thông tin về thông số kỹ thuật được công bố. Hệ thống này được Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu trung ương số 46 của Bộ Quốc phòng Nga Oleg Achasov nhắc đến lần đầu tiên vào năm 2017. Ông Achasov cho biết tổ hợp di động Tirada-2S nhằm gây nhiễu vệ tinh liên lạc được tạo ra như một phần của chương trình hiện đại hóa vũ khí năm 2018-2027.

Một năm sau, tại diễn đàn kỹ thuật quân sự quốc tế “Army-2018”, một hợp đồng cung cấp trạm gây nhiễu liên lạc vệ tinh tự động “Tirada 2.3” cho quân đội Nga đã được ký kết.

Vào năm 2020, một cuộc tập trận bí mật đã được các quân nhân của Quân khu Trung tâm ở vùng Sverdlovsk thử nghiệm. Bộ Quốc phòng lưu ý vào thời điểm đó rằng "các phi hành đoàn của tổ hợp Tirada đã được huấn luyện khả năng phát hiện các kênh liên lạc vệ tinh có thể cung cấp chu trình điều khiển chiến đấu, truyền dữ liệu bằng máy bay trinh sát và các nhóm phá hoại của kẻ thù giả. Sau khi đã xác định được kênh và vị trí của vệ tinh không gian, phi hành đoàn Tirada sẽ tiến hành các biện pháp can thiệp có kiểm soát để ngăn chặn tín hiệu truyền qua".

Hệ thống Laser Peresvet

Vào ngày 1/3/2018, Tổng thống Nga Vladimir Putin lần đầu tiên đề cập đến vũ khí laser của Nga dành cho tác chiến phòng không và chống vệ tinh - Peresvet, trong bài phát biểu trước Quốc hội Liên bang.

Peresvet, được đặt theo tên của một tu sĩ chiến binh Chính thống giáo thời Trung cổ Alexander Peresvet, vũ khí này đã tham gia nhiệm vụ chiến đấu thử nghiệm trong Lực lượng Vũ trang Nga vào tháng 12/2018. Đến tháng 2/2019, Tổng thống Nga tuyên bố việc lắp đặt hệ thống laser đã khẳng định những đặc điểm độc đáo của chúng cùng với tên lửa siêu thanh Kinzhal.

Theo các nhà quan sát quân sự Nga, hệ thống laser có khả năng làm mù hệ thống quang học của vệ tinh trinh sát, máy bay không người lái và phi cơ. Dự án Peresvet vẫn được giữ bí mật nên rất khó để xác định vũ khí này được trang bị loại tia laser nào. Một số nhà khoa học tin rằng đây là tia laser được bơm bằng hạt nhân, những người khác cho rằng tổ hợp này sử dụng tia laser oxy-iốt (OIL) với bơm nổ iốt.

Các hệ thống nói trên chỉ là một vài trong số những hệ thống có tiềm năng được phát triển bởi tổ hợp công nghiệp quân sự Nga, cho thấy Nga có khả năng sử dụng tiềm năng khoa học và công nghệ kéo dài hàng thập kỷ của mình để đảm bảo an ninh quốc gia trong trường hợp xảy ra xung đột quy mô lớn.