Cảnh báo về nguy cơ ký sinh trùng ăn não người

Cho đến nay, chỉ có những trường hợp bị nhiễm amoeba do tắm ở vùng sông nước, ao hồ ấm áp hay hồ bơi, những môi trường thích hợp cho sự tồn tại của dạng sinh vật đơn bào này. Theo người phát ngôn Christne Pearson của Trung tâm Kiểm soát và phòng chống dịch bệnh Mỹ (CDC), tổng cộng có 32 ca nhiễm amoeba ở Mỹ trong khoảng thời gian từ năm 2001 đến 2010.

Nếu hai cái chết mới đây nhất ở Louisiana - một phụ nữ 51 tuổi và một thanh niên 20 tuổi - đúng là do dùng dung dịch nước rửa mũi đương nhiên là đã được khử trùng thì đây quả là điều rất đáng lo ngại. Hiện CDC đang làm việc với chính quyền bang Louisiana về nguồn nước nơi này.

Được biết khi bị nhiễm, Naegleria fowleri (tên gọi khác của ký sinh trùng amoeba) sẽ đi theo đường mũi đến não của vật chủ và bắt đầu ăn mô não để tồn tại. Hầu hết các nạn nhân của ký sinh trùng này đều tử vong vì không cứu chữa được. Các trường hợp nhiễm amip ăn não cũng được ghi nhận ở nhiều nước khác như New Zealand, Pakistan… với tỷ lệ tử vong là 98%!

Sau cái chết của hai nạn nhân mới nhất, cơ quan y tế bang Louisiana cảnh báo người dân chỉ nên sử dụng Neti Pot với nước đã đun sôi, vô trùng hay chưng cất để tránh nhiễm N. fowleri, và cần rửa sạch dụng cụ súc rửa mũi sau mỗi lần sử dụng.

Hiện nay cộng đồng khoa học thế giới đã biết được phần nào cách giết người của N. fowleri. Có khả năng là khi tiến đến gặp tế bào tiểu thần kinh đệm (microglia - những tế bào miễn dịch có trong não được hình thành ngay sau khi thụ thai) ký sinh trùng sẽ thúc đẩy chúng tiết ra cytokine, tức những phân tử gây viêm và cái chết của tế bào. Khả năng khác nữa là ký sinh trùng kích thích tế bào tiểu thần kinh đệm tiết ra các gốc gọi là kích ứng oxy hóa phá hủy tế bào não giống như acid. Ký sinh trùng N. fowleri cũng có thể trực tiếp tấn công màng tế bào và tiêu hóa nó. 

Trong vòng một tuần bị nhiễm N. fowleri, nạn nhân bắt đầu bộc lộ một số triệu chứng tương tự như bệnh viêm màng não: nhức đầu, cứng cổ, sốt cao, nôn mửa và tiến triển đến mức tâm trí bị lẫn lộn, mất thăng bằng, co giật và gặp ảo giác. Cái chết thường đến rất nhanh sau đó - thường là trong vòng 12 ngày.

N. fowleri sống trong môi trường nước ngọt ấm trên khắp thế giới, bao gồm "suối nước nóng, hồ, nước khoáng tự nhiên và các spa khu nghỉ dưỡng thường xuyên tiếp đón du khách" - theo bài báo năm 2010 của Travis Heggieof, Giáo sư Đại học Bắc Dakota. Ngoài ra, N. fowleri cũng tồn tại trong nước ấm thải ra từ các nhà máy, những hồ bơi không được khử trùng triệt để và cả nước uống!

Mặc dù được ghi nhận ở khắp nơi trong năm 2011, song những trường hợp nhiễm N. fowleri luôn xảy ra thất thường. Theo điều tra năm 2010 về sự bộc phát toàn cầu của những ký sinh trùng đơn bào, N. fowleri chỉ xuất hiện 1 lần trong 325 trường hợp. Trong 32 trường hợp nhiễm N. fowleri ở Mỹ, 30 vụ nhiễm từ hồ bơi và 2 vụ từ nguồn cung cấp nước uống