Giới siêu giàu nước Mỹ né thuế như thế nào?

• Vịnh Du thuyền: Thước đo mới của giới siêu giàu
• Đại dịch khiến giới siêu giàu Mỹ càng thêm giàu
• Bọc thép, dát vàng xe sang dành cho giới siêu giàu

Những con số biết nói

ProPublica bắt đầu cuộc điều tra với một kho dữ liệu thuế tư nhân và phân tích các hồ sơ này cùng các nguồn thông tin khác nhau, kể cả danh sách tỷ phú do Tạp chí Forbes bình chọn và những thông tin công khai từ Cơ quan thuế của Mỹ (IRS), Cục Dự trữ Liên bang (FED)…  Đồng thời, ProPublica đã đi sâu vào các loại thuế và chiến lược đóng thuế của 25 người giàu nhất nước Mỹ để rồi phát hiện ra rằng tổng số tài sản của họ đã tăng thêm 401 tỷ USD trong khoảng thời gian 2014-2018. Đổi lại, số thuế mà họ phải đóng chỉ có 13,6 tỷ USD trong khi con số này theo quy định phải chiếm 3,4%.

Một số người giàu nhất nước Mỹ, bao gồm Jeff Bezos, Michael Bloomberg và Elon Musk, đã tránh nộp thuế thu nhập liên bang trong những năm gần đây. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, giá trị tài sản của hộ gia đình làm công ăn lương điển hình ở Mỹ đã tăng 65.000 USD trong giai đoạn 2014- 2018 và họ phải trả khoảng 62.000 USD tiền thuế liên bang. Tính trung bình, khoảng 14,3 triệu hộ gia đình làm công ăn lương điển hình ở Mỹ cộng lại mới có số tài sản bằng tổng tài sản của 25 người giàu nhất nước Mỹ năm 2018. 14,3 triệu hộ gia đình đó sẽ phải trả khoảng 143 tỷ USD tiền thuế trong năm đó, so với với 1,9 tỷ USD mà 25 người giàu nhất nước Mỹ đã trả…

ProPublica đã thu được một bộ nhớ khổng lồ thông tin của IRS cho thấy cách các tỷ phú như Jeff Bezos, Elon Musk và Warren Buffett phải trả ít thuế thu nhập so với khối tài sản khổng lồ của họ. Cụ thể, vào năm 2007, Jeff Bezos, khi đó là một tỷ phú và hiện là người giàu nhất thế giới, đã không phải trả một xu thuế thu nhập liên bang.

Ông cũng đã đạt được kỳ tích một lần nữa vào năm 2011. Năm 2018, người sáng lập Tesla, Elon Musk, người giàu thứ hai thế giới, cũng không phải trả thuế thu nhập liên bang. Michael Bloomberg đã làm được điều tương tự trong những năm gần đây. Nhà đầu tư tỷ phú Carl Icahn thì có 2 lần không phải đóng thuế trong khi George Soros không phải trả thuế thu nhập liên bang trong 3 năm liên tiếp.

 Dữ liệu mà ProPublica thu thập được đã cung cấp cái nhìn chưa từng có về cuộc sống tài chính của những người khổng lồ ở Mỹ bao gồm: Warren Buffett, Bill Gates, Rupert Murdoch và Mark Zuckerberg. Tài liệu đó không chỉ cho thấy thu nhập và thuế, mà còn cho thấy các khoản đầu tư, giao dịch cổ phiếu, tiền thắng cược và thậm chí cả kết quả kiểm toán của những tỷ phú này. Tổng hợp tất cả lại, ProPublica khẳng định rằng nền tảng công bằng của hệ thống thuế Mỹ đã bị phá huỷ.

Cuộc điều tra của ProPublica đang gây chấn động nước Mỹ. Ảnh: Getty.

Nhiều người Mỹ sống theo kiểu trả lương để trả lương, tích lũy ít của cải và trả cho chính phủ liên bang một tỷ lệ phần trăm thu nhập của họ tăng lên nếu họ kiếm được nhiều hơn. Trong những năm gần đây, các hộ gia đình trung bình của Mỹ kiếm được khoảng 70.000 USD/năm và nộp 14% thuế liên bang. Mức thuế thu nhập cao nhất là 37%, bắt đầu vào năm nay, đối với các cặp vợ chồng, với thu nhập trên 628.300 USD. Các hồ sơ thuế bí mật mà ProPublica thu được cho thấy giới siêu giàu đã lách hệ thống này một cách hiệu quả. Các tỷ phú Mỹ tận dụng các chiến lược tránh thuế ngoài tầm với của những người bình thường.

Sự giàu có của họ bắt nguồn từ việc giá trị tài sản của họ tăng vọt như cổ phiếu và tài sản. Các khoản thu nhập đó không được luật pháp Mỹ định nghĩa là thu nhập chịu thuế trừ cho đến khi các tỷ phú bán đi. Không ai trong số 25 người giàu nhất tránh được nhiều thuế như tỷ phú Buffett. Điều này có lẽ đáng ngạc nhiên, dựa trên lập trường công khai của ông là người ủng hộ việc đánh thuế cao hơn đối với người giàu. Theo Forbes, khối tài sản của ông đã tăng 24,3 tỷ USD từ năm 2014 đến năm 2018 nhưng ông chỉ báo cáo là 125 triệu USD. Trong những năm đó, dữ liệu cho thấy, Buffett chỉ đã trả 23,7 triệu USD tiền thuế (chiếm chưa đến 0,10% tổng tài sản).

Hãy xem xét năm 2007 của Bezos, một trong những năm mà tỷ phú này đóng thuế thu nhập liên bang bằng 0% trong khi cổ phiếu của Amazon tăng hơn gấp đôi (theo Forbes là 3,8 tỷ USD). Trong năm đó, Bezos đã khai thuế cùng với vợ MacKenzie Scott là chỉ có  một khoản thu nhập 46 triệu USD, phần lớn là từ các khoản trả lãi và cổ tức cho các khoản đầu tư bên ngoài.

Năm 2011, tài sản gần như ổn định ở mức 18 tỷ USD, Bezos đã nộp một tờ khai thuế báo cáo rằng ông bị mất thu nhập nhiều hơn so với khoản lỗ đầu tư. Và theo luật thuế, do kiếm được quá ít, Bezos còn khai và nhận được khoản tín dụng thuế 4.000 USD cho các con của mình.

Việc tránh thuế của Bezos thậm chí còn đáng chú ý hơn nếu xem xét từ năm 2006 đến 2018. Khi đó Forbes thống kê tài sản của Bezos tăng thêm 127 tỷ USD, nhưng tổng thu nhập là 6,5 tỷ USD. 1,4 tỷ USD mà anh ta đã nộp thuế liên bang cá nhân là một con số khổng lồ nhưng chỉ nó tương đương với mức thuế thực 1,1% đối với sự gia tăng tài sản…

Bí mật về khoản lương 1 USD

Trong nhiều năm, đã có một cuộc cạnh tranh giữa các nhà sáng lập và CEO của các tập đoàn lớn về việc nhận mức lương thấp kỷ lục. Sau khi Steve Jobs nhận lương 1 USD khi trở lại Apple vào những năm 1990, Zuckerberg của Facebook, Larry Ellison của Oracle và Larry Page của Google cũng đều làm vậy. Nhưng đây không phải là cử chỉ tự huyễn hoặc mà nó có vẻ là bởi vì tiền lương bị đánh thuế ở mức cao.

Bảng thống kê của 4 trong số 25 tỷ phú giàu nhất nước Mỹ. Ảnh: Getty.

Dữ liệu của IRS hé lộ, 25 người giàu nhất nước Mỹ đã báo cáo mức lương 158 triệu USD vào năm 2018. Đó chỉ là 1,1% những gì họ liệt kê trên các biểu mẫu thuế trong tổng thu nhập được báo cáo. Phần còn lại chủ yếu đến từ cổ tức và việc bán cổ phiếu, trái phiếu hoặc các khoản đầu tư khác, vốn bị đánh thuế ở mức thấp hơn tiền lương.

Tỷ phú Buffett nổi tiếng nắm giữ cổ phiếu của mình trong công ty do ông thành lập- Berkshire Hathaway, Tập đoàn Geico, Duracell và các cổ phần đáng kể trong American Express và Coca-Cola. Điều đó đã cho phép Buffett phần lớn tránh được việc biến tài sản của mình thành thu nhập. Từ năm 2015 đến năm 2018, Buffett báo cáo thu nhập hàng năm dao động từ 11,6 triệu USD đến 25 triệu USD và ông được xếp hạng gần như là người giàu thứ 6 thế giới với tổng tài sản 110 tỷ USD theo ước tính của Forbes vào tháng 5- 2021. Ít nhất 14.000 người nộp thuế ở Mỹ vào năm 2015 đã báo cáo thu nhập cao hơn Buffet, theo dữ liệu của IRS.

Ngoài ra còn có một chiến lược thứ hai mà Buffett dựa vào đó là giảm thiểu thu nhập. Công ty Berkshire Hathaway không trả cổ tức, số tiền (theo lý thuyết là một phần lợi nhuận) mà nhiều công ty vẫn trả mỗi quý cho những người sở hữu cổ phiếu của họ. Buffett luôn lập luận rằng tốt hơn hết là sử dụng số tiền đó để tìm kiếm các khoản đầu tư cho Berkshire Hathaway, điều này sẽ thúc đẩy hơn nữa giá trị cổ phiếu mà ông và các nhà đầu tư khác nắm giữ.

Thông tin cho biết thu nhập và thuế cũng như các khoản đầu tư, giao dịch cổ phiếu, tiền thắng cược và kết quả kiểm toán của giới siêu giàu nước Mỹ. Ảnh: Getty Images.

Nếu Berkshire Hathaway đưa ra mức cổ tức gần bằng mức cổ tức trung bình trong những năm gần đây, thì Buffett sẽ nhận được hơn 1 tỷ USD thu nhập từ cổ tức và nợ hàng trăm triệu USD tiền thuế mỗi năm. Nhiều công ty công nghệ thông tin ở thung lũng Silicon đã mô phỏng mô hình của Buffett, tránh né cổ tức bằng cổ phiếu, ít nhất là trong một thời gian dài. Những năm 1980 và 1990, các công ty như Microsoft và Oracle đã chào mời cổ đông tăng trưởng và lợi nhuận cao nhưng không trả cổ tức. Google, Facebook, Amazon và Tesla cũng vậy.

Và những khoản vay thế chấp

Vậy làm cách nào để các tỷ phú trả tiền cho hàng loạt công ty của họ trong khi chọn mức lương 1 USD và để treo cổ phiếu của mình? Theo các tài liệu công khai và các chuyên gia, câu trả lời là vay tiền - rất nhiều tiền. Đối với những người bình thường, vay tiền thường mua một chiếc ô tô hay một ngôi nhà là một việc gì đó không cần thiết nhưng đối với những người siêu giàu, nó có thể là một cách để tiếp cận hàng tỷ USD mà không tạo ra thu nhập và do đó trốn được thuế thu nhập.

Bài toán thuế cung cấp động cơ rõ ràng cho việc này. Nếu bạn sở hữu một công ty và nhận mức lương cao ngất ngưởng, bạn sẽ phải trả 37% thuế thu nhập cho phần lớn công ty đó. Bán cổ phiếu và bạn sẽ phải trả 20% thuế lợi tức vốn và mất một số quyền kiểm soát đối với công ty của bạn. Nhưng hãy vay một khoản tiền và những ngày này bạn sẽ phải trả lãi suất một chữ số và không phải trả thuế; vì các khoản vay phải được trả lại, IRS không coi đó là thu nhập.

Chưa hết, dữ liệu do ProPublica thu được còn cho thấy các tỷ phú có một loạt các lựa chọn tránh thuế để bù đắp lợi nhuận của họ bằng cách sử dụng các khoản tín dụng, khoản khấu trừ (có thể bao gồm các khoản đóng góp từ thiện) hoặc các khoản lỗ để giảm hoặc thậm chí không hóa đơn thuế của họ. Michael Bloomberg, người Mỹ giàu thứ 13 trong danh sách của Forbes, thường báo cáo thu nhập cao vì lợi nhuận của công ty tư nhân mà ông kiểm soát chủ yếu đến với ông.

Năm 2018, Bloomberg báo cáo thu nhập 1,9 tỷ USD. Khi nói đến thuế của mình, Bloomberg đã tìm cách cắt giảm hóa đơn bằng cách sử dụng các khoản khấu trừ có thể thực hiện được nhờ các đợt cắt giảm thuế được thông qua trong chính quyền Trump, quyên góp từ thiện 968,3 triệu USD và các khoản tín dụng cho việc nộp thuế nước ngoài. Kết quả cuối cùng là ông đã trả 70,7 triệu USD tiền thuế thu nhập cho gần 2 tỷ USD thu nhập đó. Con số đó chỉ bằng mức thuế thu nhập thông thường 3,7%. Khoảng thời gian 2014 - 2018, Bloomberg có mức thuế thực là 1,30%...

Những tiết lộ về việc đóng thuế của giới siêu giàu nước Mỹ một lần nữa đã phơi bày sự bất bình đẳng giàu nghèo. Có vẻ người dân ở các vùng nghèo của nước Mỹ bị kiểm toán nhiều hơn những người ở các vùng giàu có. Hiện Tổng thống và Quốc hội Mỹ đang xem xét các đợt tăng thuế tham vọng nhất trong nhiều thập kỷ đối với những người có thu nhập cao. Dữ liệu của ProPublica cho thấy rằng trong khi một số người Mỹ giàu có, chẳng hạn như các nhà quản lý quỹ đầu cơ, sẽ trả nhiều thuế hơn theo đề xuất của chính quyền Biden hiện tại, thì phần lớn mức thuế của nhiều người trong số 25 người hàng đầu sẽ không thấy thay đổi nhiều.