Những điều chưa biết về môn billiards snooker

• Huyền thoại snooker Alex Higgins qua đời

Tuy môn thể thao này xuất hiện đại trà trước hết ở Pháp, phổ biến qua tên gọi là billiards; nhưng "quê hương" đích thực của bi-a lại là Italy - nơi phát xuất những kiểu "thọc" bi-a đầu tiên trong thế kỷ XVI. Tại Pháp, môn chơi này được phổ biến ngay từ thời Vua Louis XIV (1638-1715) trong thế kỷ XVII.

Một bàn bi-a tiêu chuẩn.

Thoạt tiên các tay cơ chơi bằng kiểu gậy cong, sau đổi sang gậy thẳng kể từ giữa thế kỷ XVIII, cũng như khi ấy bóng được đẩy từ phần đầu gậy dày hơn. Còn tại Đông Phổ, đức Vua Frederick Wilhelm I (1688-1740) lại cấm mọi cuộc chơi bi-a trong những ngày lễ thánh, sợ mọi người sao nhãng việc… cầu nguyện.

Chiếc bàn bi-a chuyên dụng đầu tiên ra đời tại Berlin (Đức) vào năm 1707. Riêng ở Hamburg cũng ở nước Đức, là nơi đầu tiên áp dụng việc phạt tiền đối với những tay cơ "quá khích" như chửi thề, hoặc phỉ nhổ đấng tạo hóa…

Vào năm 1827, một tù nhân trung niên người Pháp là cựu Đại úy Lục quân Francois Mingaud (1771-1847), đã có sáng kiến buộc gắn thêm vào đầu gậy chơi bi-a một miếng da nhỏ, tạo độ ma sát giúp việc đẩy bóng không bị trượt như vốn thường xảy ra.

Tay cơ huyền thoại người Scotland Stephen Hendry với kỳ tích 7 lần vô địch thế giới.

Những trái bóng bi-a đầu tiên được làm bằng ngà voi nhập khẩu đắt giá, với đường kính trung bình khoảng từ 5,7cm đến 6,51cm. Tới năm 1879, nhà phát minh người Mỹ John Wesley Hyatt (1837-1920) sáng chế ra chất celluloid (nhựa nhiệt dẻo) từ các hợp chất tự nhiên, khiến việc sản xuất bóng bi-a bằng thứ nguyên liệu mới phát triển nhanh chóng bởi tính tiện dụng của nó.

Gậy thọc bi-a tiêu chuẩn nặng trong khoảng từ 300-460g, được làm bằng những loại gỗ quý, nhẹ và bền. Đa số gậy gồm 2 phần và được nối với nhau bằng ren vặn.

Mặt bằng tiêu chuẩn của một chiếc bàn để chơi bi-a có kích thước 284,50cm chiều dài và 142,25cm chiều rộng, nghĩa là chiều dài phải lớn gấp đôi chiều rộng. Viền 4 xung quanh là các dải băng cao su đệm thật khít, chỉ chừa các lỗ rơi bóng theo quy định. Mặt bàn tiêu chuẩn thường được làm từ đá hoa cương phủ nỉ xanh bên trên.

Theo Liên đoàn Bi-a Thể thao Thế giới (WCBS) với trụ sở đặt tại thành phố Sint-Martens-Latem thuộc Vương quốc Bỉ, ước tính có tới 50 triệu người trên hành tinh thường xuyên chơi bi-a, một trong những môn thể thao đỏi hỏi sự điêu luyện.