Nhạc rác hay sự lệch lạc đáng hổ thẹn

Những ngày qua, hashtag “muachoconchieccongtay” (Mua cho con chiếc còng tay) trở thành xu hướng nổi bật trên nền tảng mạng xã hội TikTok. Đây là một đoạn lời trong ca khúc "Censored" đang gây tranh cãi trong dư luận của rapper Chị Cả.

Bản rap chứa nội dung dung tục, nói về mối quan hệ loạn luân bố chồng – nàng dâu: "Mua cho con chiếc còng tay/ Nâng con dâu vào phòng bay/ Ta sẽ thay thế chồng con/ Tương lai thêm vàng son". Đáng nói, bản rap này được chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng mạng xã hội, thu hút hàng trăm nghìn lượt xem.

Ngoài “Censored” của Chị Cả, "Thích Ca Mâu Chí" của nhóm “Rap Nhà Làm” cũng gây bức xúc dư luận với nội dung báng bổ Phật giáo. Từ tựa đề ca khúc cho tới việc lấy hình ảnh Đức Phật lồng ghép với chân dung nam rapper, đeo xích vàng, đồng hồ vàng… dễ khiến người nghe có cái nhìn méo mó, sai lệch về giá trị văn hóa tín ngưỡng. 

Khi công nghệ "dẫn lối" cho những lệch lạc, méo mó

Từ nhiều năm nay, việc nhiều ca khúc Việt sử dụng ngôn từ phản giáo dục, ngô nghê đến lố bịch… đã được phản ánh nhiều. Song, vài năm trở lại đây sự bùng nổ công nghệ, tự do đăng tải sản phẩm âm nhạc, MV lên các nền tảng mạng xã hội đã tạo ra thị trường âm nhạc đa màu sắc, năng động nhưng không kém phần xô bồ.

Một số ca sĩ, người sáng tác nhạc thay vì chú tâm đến những những ca khúc có giá trị nghệ thuật, giọng hát thì lại chọn những chủ đề nhạy cảm như chuyện giường chiếu, quan hệ tình dục, đụng chạm cơ thể… để thu hút khán giả, kiếm view hoặc muốn được chú ý, làm nóng tên tuổi…

Tháng 5-2021, Big Daddy trình làng ca khúc "Mẩy Thật Mẩy". Sau khi ra mắt, ca khúc này nhận phải ứng dữ dội từ dân mạng. Không chỉ phản cảm về phần nhìn, bài hát còn chứa nhiều câu từ nhạy cảm: “Em ghét mùa đông vì em nóng bỏng và luôn hở hở hang hang/Em thích đàn ông phải luôn nhắm thẳng vào chỗ nở nở nang nang”, “Thương em vất vả nâng cấp rồi trùng tu”…  Người xem, nghe cảm thấy phụ nữ bị thiếu tôn trọng, không phù hợp với văn hóa, thuần phong mỹ tục Việt Nam.

Ngoài “Mẩy Thật Mẩy”, loạt ca khúc như “Cypher Nhà Làm” của Low G, Teddie J, Chí, ResQ, “Lái Máy Bay” của Bình Gold, “Phiếu Bé Ngoan” (YanBi – Mr.T) cũng có lời lẽ nhảm nhí, không khác gì cuốn băng ghi âm dục vọng đầy thô thiển, dung tục. Không chỉ cổ xúy cho lối sống phóng túng, lệch lạc, họ còn nuôi ý đồ làm ra những ca khúc chỉ nhằm mục đích tấn công, mạt sát lẫn nhau. Âm nhạc – bản chất vốn đẹp – song lại bị chính người sáng tác hô biến thành “vũ khí sắc bén” để thóa mạ lăng nhục nhau dưới cái lốt “sản phẩm âm nhạc”.

Tháng 2-2021 mạng xã hội và cộng đồng hip-hop/underground dậy sóng trước cuộc “rap diss” giữa Bình Gold và ViruSs. Cuộc chiến 2 bên lên đỉnh điểm khi ViruSs tuyên bố “tớ và một bạn rapper sẽ làm bài để mọi người phân chia xem ai làm hay hơn, tớ thua tớ chấp nhận”, đồng thời “mượn tay” rapper Duy Anh để làm một bài “diss” phản pháo Bình Gold. Sự việc ồn ào tới mức Karik – Huấn luyện viên của Duy Anh cũng phải lên tiếng chấn chỉnh học trò: “Bỏ nhé! Hãy dành thời gian phát triển bản thân và make money (kiếm tiền - nv). Đừng làm mấy thứ vô bổ hoặc xen vào việc người khác”.

"Tượng" của Rhymastic cũng là bản “rap diss”, công kích trực diện rapper Torai9. Ca khúc này sau khi trình làng nhanh chóng lọt top   trending Youtube và có khoảng 7 triệu lượt xem.

Đáng buồn thay, những ca khúc “bẩn” lại có lượng nghe thuộc hàng “khủng”, được chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng mạng xã hội, len lỏi ở một số chương trình biểu diễn, thậm chí trên một số trang nghe nhạc trực tuyến lớn. Sự tồn tại và phát triển của những ca khúc này đã phản ánh cái nhìn sai lệch của giới trẻ không ý thức được bản thân, không phân định ranh giới giữa nghệ thuật - dung tục…

Nhiều bạn trẻ biện hộ “nhạc Việt tiếp nhận, ảnh hưởng từ âm nhạc Âu – Mỹ”. Điển hình là trên thế giới có hàng loạt ca khúc của các giọng ca đình đám có chủ đề táo bạo liên quan tới tình dục như "Anaconda" (Nicki Minaj), “Wrecking Ball” (Miley Cirus), "Wap" (Cardi B)… vẫn được yêu thích và có lượt xem cao trên Youtube.

Nói về điều này, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cho rằng: “Ảnh hưởng âm nhạc Âu – Mỹ chỉ là một phần, quá trình làm nhạc các bạn sẽ bị ảnh hưởng bởi văn hóa nước ngoài nhưng cơ bản vẫn là do phông văn hóa và môi trường giáo dục của các bạn. Nếu nói ảnh hưởng từ âm nhạc nước ngoài thì có rất nhiều nghệ sĩ trẻ vẫn đang bị ảnh hưởng nhưng họ có ca từ rất văn minh, họ tiếp cận sự hiện đại trong âm nhạc, tư duy sáng tạo nhưng ca từ nội dung rất đẹp. Còn số ít các bạn là do phông văn hóa kém, môi trường giáo dục cũng không trong sạch, dẫn tới suy nghĩ lệch lạc. Từ đó có những ca từ phản cảm trong bài hát nên chúng ta không thể nào đánh đồng là do cập nhật nền âm nhạc thế giới mà làm cho các bạn như vậy được”.

Đừng đội lốt nghệ thuật để làm bậy

Tối 5-10, rapper Chị Cả đã chính thức lên tiếng xin lỗi khán giả về ồn ào ca khúc "Censored". Nam rapper thừa nhận đây là sản phẩm không phù hợp, anh cũng không nghĩ rằng có một ngày “đứa con tinh thần” của mình lại là “viral” tạo nên những hệ quả xấu. Chị Cả cho biết sẽ xóa/ẩn bản nhạc trên và liên hệ với phía TikTok để đánh dấu bản quyền để hạn chế sự phát tán đoạn âm thanh được lấy ra từ ca khúc Censored.

Nhóm tác giả “Thích Ca Mâu Chí” sau khi bị chỉ trích cũng đã đến Văn phòng Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, chùa Quán Sứ (Hà Nội) để xin lỗi Giáo hội, toàn thể Tăng Ni, Phật tử và cộng đồng Phật giáo vì những hành động sai trái, thiển cận của mình. Rapper Chí – người thể hiện bản rap cũng tiết lộ đã cho xóa hoàn toàn bài nhạc gốc trên YouTube và các nền tảng nghe nhạc khác, đồng thời hứa gỡ bỏ những bản đăng lại đang trôi nổi trên mạng.

Vẫn biết âm nhạc cần có sự phóng khoáng và cởi mở, song điều đó không có nghĩa là được tự do làm trái thuần phong mỹ tục, vi phạm chuẩn mực đạo đức xã hội.

Hiện nay, có một thực trạng là việc phát hành ca khúc quá dễ dàng. Cá nhân nào cũng có thể tự hát, tự thu quay MV rồi đăng tải lên các nền tảng mạng xã hội như Youtube, TikTok. Vì vậy việc tràn lan ca khúc “rác” trên mạng xã hội cũng là điều dễ hiểu. Chỉ đến khi dư luận phản ứng, người nghe tẩy chay thì “cha đẻ” ca khúc đó mới lên tiếng xin lỗi, gỡ hoặc xóa để thể hiện trách nhiệm hoặc bị hậu kiểm, xử lý từ các cơ quan quản lý văn hóa.

“Cơ quan chức năng nên làm việc với những người quản lý nền tảng mạng xã hội và có biện pháp kiểm nghiệm dành cho những lứa tuổi khác nhau: trẻ em, dưới 16, dưới 18… để họ tiếp cận được nội dung phù hợp. Và những người muốn hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật phải có tư tưởng đúng đắn, sự văn minh trong âm nhạc, có giá trị đạo đức trong âm nhạc chứ không thể lấy cái danh nghệ thuật, nghệ sĩ để sáng tạo những giá trị phản cảm như vậy”, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung bày tỏ.

NSƯT Nguyễn Thu Đông – Trưởng phòng Quản lý biểu diễn và Bản ghi âm ghi hình (Cục Nghệ Thuật - Biểu diễn) cho biết, Cục vừa có văn bản gửi Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục Phát Thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông) về việc xem xét, có hình thức xử lý những ca khúc “rác” gây bức xúc trong dư luận.

Ông Nguyễn Thu Đông khẳng định, tất cả các cá nhân khi đăng tải các sản phẩm âm nhạc lên mạng xã hội đều phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Nhất là khi sản phẩm âm nhạc gây phản cảm, trái thuần phong mỹ tục, gây bất bình trong dư luận… tác giả của ca khúc đó phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Nghị định 144/2020/NĐ-CP đã quy định rất rõ về những điều này.

"Theo Nghị định 144/2020/NĐ-CP nếu cá nhân nào vi phạm các điều cấm đều có chế tài xử phạt. Bên cạnh đó, Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo cũng đã nêu rất rõ hình thức xử phạt. Ngoài ra, phía Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử của Bộ Thông tin và Truyền thông cũng có những nghị định xử phạt về vi phạm trên lĩnh vực thông tin điện tử. Và tất nhiên, những ca khúc "nhạc rác" dung tục đang gây phản ứng trong dư luận sẽ bị xem xét xử phạt theo đúng quy định của pháp luật", ông Nguyễn Thu Đông nói.