Chiến dịch gài bẫy một điệp viên Anh

Ngày 5/11/1925 là ngày đáng nhớ đối với Lực lượng Đặc vụ Xôviết: đó là ngày mà điệp viên Anh Sidney Reilly chấm dứt nghề nghiệp tình báo của mình. Sau khi kế hoạch tổ chức mạng lưới điệp viên khoác vỏ bọc đại sứ của Anh bị phá sản ở Liên Xô năm 1918, Sidney Reilly bị đặt ngoài vòng pháp luật, nói khác là ông ta bị kết án tử hình. Nhưng Reilly đã may mắn trốn thoát được. Trong 7 năm trời sau đó, các sĩ quan thuộc Lực lượng Đặc vụ Xôviết (OGPU) đã mưu trí tiến hành một chiến dịch đặc biệt, có tên gọi “The Trush”, nhằm lừa Reilly quay trở lại Liên Xô để bắt giữ ông ta. Sau 80 năm, nhà sử học Igor Pykhalov tiết lộ một số chi tiết chưa được biết đến của chiến dịch.

Reilly là công dân của Vương quốc Anh và phục vụ cho Tổng cục Tình báo (MI-6). Ông ta có nhiều tham vọng. Một số nhà nghiên cứu cho rằng Reilly biết nói 7 thứ tiếng, nhưng thật ra ông ta chỉ nói lưu loát tiếng Nga và tiếng Anh. Sau một năm ngồi ghế Trường đại học Novorossiisk, Sigmund Rosenblum sang London để học tiếp và sau đó cưới Reilly Callaghan, một phụ nữ Ireland. Họ Reilly của vợ được Rosenblum lấy làm tên cho mình.

Chiến dịch đặc biệt, “The Trust”, được OGPU tiến hành nhằm dụ điệp viên Anh Sidney Reilly quay về nước này. Các cựu lãnh đạo quân Bạch vệ sống lưu vong như Nam tước Vrangel và tướng quân Kutepov, mặc dù họ đã thất bại trong cuộc nội chiến, vẫn không thừa nhận việc tuyệt đại đa số người dân Nga đã ủng hộ cách mạng. Họ tin rằng một tổ chức có thế lực hoạt động tại Liên Xô sẽ làm được một cuộc đảo chính. Năm 1925, Reilly sống ở New York và làm việc với một số tập đoàn thương mại. Chẳng bao lâu sau, Reilly nghe nói đến chiến dịch “The Trust” và ông ta nhanh chóng rơi vào bẫy mà OGPU đã giăng ra.

Năm 1921, Sidney Reilly giúp đỡ Boris Savinkov tổ chức những cuộc bạo loạn có vũ trang trên các vùng lãnh thổ Belarus và Ukraina. Trong kế hoạch này, Reilly có nhiệm vụ thông tin cho MI-6 về diễn tiến vụ việc. Sau đó các sĩ quan OGPU đã bắt giữ được những kẻ chủ mưu và không có cuộc nổi loạn nào diễn ra. Chính vì điều này mà MI-6 nghi ngờ Sidney Reilly là điệp viên hai mang. Do sợ bị Anh thất sủng, Reilly trông mong vào “The Trust” sẽ phục hồi “danh dự” cho ông ta đối với các ông chủ MI-6.

Cùng với hoạt động gián điệp, Reilly còn lao vào một số phi vụ làm ăn. Nhưng năm 1925 công việc kinh doanh của Reilly gặp thất bại. Tuy nhiên, Sidney Reilly vẫn muốn kiếm tiền để chống phá chế độ Bolshevik. Vào thời kỳ đó, phương Tây đã thiết lập quan hệ kinh tế với Liên Xô. Khi biết về hoạt động của “The Trust”, Sidney Reilly liền vượt biên vào Liên Xô. Ông ta tin rằng không có mối nguy hiểm nào đe dọa mình ở Liên Xô nếu như “The Trust” là một tổ chức làm ăn mạnh thật sự. Hơn nữa, Reilly nghĩ Đặc vụ OGPU sẽ không bắt ông ta nếu như “The Trust” là trò lừa của họ.

Khi Reilly bị giam giữ, các lãnh đạo của OGPU  lại phân vân không biết nên bỏ tù hay thả ông ta. Cuối cùng OGPU quyết định bắt giam điệp viên Anh Reilly nhưng không tuyên bố chính thức về vụ bắt giữ này. OGPU cũng muốn giấu nhẹm chuyện này vì họ cho rằng chiến dịch “The Trust” sẽ còn đắc dụng trong tương lai cho các kế hoạch khác. Cùng lúc đó cũng không có báo cáo chính thức nào về cái chết của Sidney Reilly. Có lẽ OGPU muốn cho Reilly một cơ hội sống sót rời khỏi Nga. Thế nhưng để được bảo toàn mạng sống, OGPU muốn Sidney Reilly khai báo với Đặc vụ Liên Xô về các điệp viên phương Tây hoạt động tại nước này, cũng như làm cầu nối giữa chính quyền Liên Xô và phương Tây. Reilly chấp nhận điều kiện và đã viết một lá thư gửi đến Dzerzhinsky để bày tỏ sự ưng thuận của mình.

Reilly đã trải qua 40 ngày sống trong nhà tù ở Moskva. Trong thời gian đó, phía nước Anh đã không có hành động gì để giải thoát cho công dân của mình. Các quan chức Anh tuyên bố rằng, chính Reilly tự quyết định vượt biên vào Liên Xô cho nên họ không còn trách nhiệm nào đối với tương lai của Sidney Reilly