Cử tri Hy Lạp quyết định chọn “liều thuốc đắng”

Thứ Năm, 09/07/2015, 16:45

Với lá phiếu “không” trong cuộc trưng cầu dân ý hôm 5/7, cử tri Hy Lạp quyết đối đầu tới cùng trong cuộc đọ sức với các chủ nợ châu Âu. Nếu thua trong “cuộc chiến” này, Hy Lạp nhiều khả năng phải ra khỏi Liên minh châu Âu và phải đương đầu một tương lai u ám. Liệu cử tri Hy Lạp có quá ấu trĩ khi không nhận thấy rằng “chơi đến cùng” với EU kiểu này sẽ khiến họ còn cực khổ hơn là chấp nhận khắc khổ thêm theo yêu cầu của EU?

61% cử tri Hy Lạp đã nói “Không” với các yêu cầu cải cách từ nhóm chủ nợ châu Âu trong cuộc trưng cầu dân ý hôm 5/7. Đây là một kết quả bất ngờ nếu xét về số lượng những người phản đối yêu cầu từ các chủ nợ bởi trong các cuộc thăm dò mới nhất trước trưng cầu, tỉ lệ cử tri định bỏ phiếu “Có” vẫn nhỉnh hơn so với phe phản đối. Tuy nhiên, đây là lần thứ 2, cử tri Hy Lạp nói “Không” với châu Âu.

Lần trước chính là trong cuộc tổng tuyển cử ngày 25/1/2015, họ đã bỏ phiếu cho ông Alexis Tsipras của đảng Syriza, người hứa sẽ không để cho họ phải chịu khổ thêm vì các biện pháp thắt lưng buộc bụng của các chủ nợ châu Âu.

Lá phiếu “Không” của cử tri Hy Lạp lần này được giải thích bằng hai lý do. Thứ nhất, họ thấy rằng những đòi hỏi từ phía các chủ nợ là không chấp nhận được và sẽ vắt kiệt cuộc sống vốn đã rất chật vật trong mấy năm qua của họ. Thứ hai, họ cũng nuôi một hy vọng rằng, bằng lá phiếu “Không”, họ sẽ chuyển một thông điệp mạnh mẽ đến châu Âu và buộc các chủ nợ phải có những nhượng bộ.

Bên cạnh đó, kết quả trưng cầu dân ý cũng phản ánh thực tế ở một đất nước Hy Lạp bị chia rẽ theo độ tuổi, sự sung túc và ý thức hệ. Những người trẻ, người về hưu và những người có quan điểm cánh tả rõ rệt hay cánh hữu dân tộc đã nghiêng về lựa chọn “Không”. Trong khi đó, tầng lớp trung niên và có quan điểm chính trị trung dung có nhiều khả năng đã chọn “Có” để bảo vệ vị trí của Hy Lạp trong khu vực đồng euro.

Sau cuộc trưng cầu dân ý trên, Hy Lạp được ở lại hay phải đi ra khỏi khối euro? Trước mắt điều đó phụ thuộc vào quyết định của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Nếu định chế tài chính này ngưng chương trình “hỗ trợ thanh khoản khẩn cấp” (ELA) dành cho các ngân hàng Hy Lạp, đương nhiên Athens phải từ bỏ đồng euro để tìm ra một đơn vị tiền tệ khác, với những hậu quả kinh tế, chính trị khó lường cho cả Hy Lạp lẫn phần còn lại của Eurozone.

Trước khi bỏ phiếu, lãnh đạo các nước châu Âu đã cảnh báo rằng, việc từ chối các điều khoản vay nợ cũng đồng nghĩa với việc Hy Lạp có thể sẽ phải rời khỏi Eurozone và sau đó là rời khỏi EU.

Khi trả lời “không” trong trưng cầu dân ý, dân Hy Lạp lao vào một cuộc phiêu lưu đầy ẩn số.

Ngày 6 và 7/7, lãnh đạo châu Âu đã họp liên miên để xem xét trường hợp của Hy Lạp nhưng chưa có quyết định nào được đưa ra. Cùng lúc, 25 thành viên trong Hội đồng Các thống đốc Ngân hàng Trung ương châu Âu cũng nhóm họp để quyết định về số phận Hy Lạp tại trụ sở của ECB ở Frankfurt, Đức. Vẫn chưa có gì được quyết định.

Việc giữ Hy Lạp ở lại Eurozone bằng mọi giá đang là ưu tiên của một số nước, nhất là Pháp. Nhưng cũng có những nước sẵn sàng “phủi tay” với Hy Lạp, như Đức, vì họ cho rằng Hy Lạp không xứng đáng được hưởng tiếp các gói cứu trợ và rằng, dù Hy Lạp ra khỏi Eurozone thì đó cũng không phải thảm họa cho châu Âu.

Trường hợp xấu nhất là Hy Lạp rời khỏi Eurozone thì điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? 15 năm về trước, Argentina bị phá sản. Liệu Hy Lạp có cơ may nào để hồi sinh như Argentina?

Năm 2001, người dân Argentina cũng gặp tình trạng khủng hoảng tương tự: tài khoản ngân hàng bị phong tỏa, mỗi tuần chỉ được rút 250 peso. Hoảng loạn. Những người gửi tiền tiết kiệm đua nhau rút hết tiền gửi ngân hàng. Bạo động bùng lên và lan rộng, siêu thị, hàng quán bị tấn công, cướp phá. Tổng thống Fernando de la Rua leo lên trực thăng chạy trốn. Adolfo Rodriguez Saa lên thay, tuyên bố đất nước thiếu 100 tỉ USD trả nợ đáo hạn.

Theo chuyên gia kinh tế Argentina Roberto Lavagna, đặc trách tái cấu trúc nợ của Argentina sau năm 2001, thì giữa Argentina và Hy Lạp có nhiều điểm tương đồng: suy thoái kinh tế trong nhiều năm liên tiếp, thâm thủng ngân sách, thất thu thuế, thiếu tiền mặt…

Nếu Argentina gắn kết đồng peso với USD Mỹ thì Hy Lạp ôm chặt đồng euro; cả hai không thể phá giá đồng tiền để kích thích xuất khẩu. Vì chính phủ thiếu ngân sách, công chức không được trả lương. Để sống còn, người dân phải “trao đổi mậu dịch”: sửa ống nước cho tiệm bánh đổi lấy ổ bánh mì. Tỉ lệ thất nghiệp lên đến 25%, tỉ lệ nghèo khó 65%. Năm 2002, đồng peso bị phá giá 70%.

Vào thời điểm đó, Argentina thi hành các biện pháp “trị liệu” của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Tân Bộ trưởng kinh tế Roberto Lavagna tung ra lá bài thấu cáy đầu tiên đối với IMF: Quỹ Tiền tệ Quốc tế đề nghị toàn là những biện pháp tiết kiệm, thắt lưng buộc bụng làm giảm khả năng mua sắm của người dân. Mà nếu muốn vực dậy nền kinh tế thì phải làm ngược lại, tức là kích thích tiêu dùng. Argentina đã chọn thái độ can đảm nói “không” với IMF.

Hy Lạp nay chọn giải pháp như Argentina, từ chối liều thuốc tăng thu giảm chi của EU và IMF, sẽ phải chấp nhận hệ quả tương tự trước mắt. Theo giới chuyên gia, đồng tiền mới có thể bị mất giá đến 70%, nhất là khi gia nhập Eurozone vào năm 2001, đồng drakma của Hy Lạp đã được “nâng giá” rất cao. Những món nợ khổng lồ của Hy Lạp, hơn 300 tỉ euro hiện nay, sẽ nhân lên gần gấp đôi.

Lá chủ bài đầu tiên của Hy Lạp là chỉ vướng nợ bằng euro, trong khi Argentina vay tiền của 8 chủ nợ khác nhau với lãi suất nặng. Nhược điểm của Hy Lạp là không có tài nguyên thiên nhiên như Argentina. Du khách, nguồn ngoại tệ chính, không cho phép Hy Lạp hồi sinh nếu không có “dưỡng khí euro”.

Thế nhưng, liệu IMF có dám bỏ rơi Hy Lạp như nhiều lần đe dọa hay không? Theo chuyên gia Peter Doyle, nếu IMF đặt Hy Lạp vào thế không trả được nợ, thì cả thế giới thấy rõ toa thuốc đắng của định chế tài chính này không hiệu nghiệm. Thêm vào đó, IMF, tháng 3 vừa qua, đã tiếp tục bơm tiền cho Kiev mặc dù tương lai Ukraine đầy bất trắc.

Trong quá khứ, IMF nhiều lần xóa nợ cho các nước nghèo như Haiti sau động đất hoặc cho 3 nước Tây Phi bị dịch Ebola vài chục triệu USD. Nhưng Hy Lạp là trường hợp khác biệt. Mất khách hàng Hy Lạp là mất 32 tỉ euro cho vay từ năm 2010 và sẽ làm uy tín IMF suy giảm thêm sau vụ Argentina năm 2001.

Theo Esward Prasad, một cựu chuyên gia của IMF, tổ chức này không có nhiều lá bài trong tay. Vấn đề là làm sao thuyết phục được Hy Lạp “đồng thuận” với các nhà tài trợ khác. Nay thì Athens cương quyết nói “không” khiến IMF chưa biết sẽ làm gì tiếp theo.

Ngày 6-7, Bộ trưởng Tài chính Hy Lạp Yanis Varoufakis tuyên bố từ chức mặc dù trước đó ông từng cảnh báo, sẽ từ chức nếu người dân Hy Lạp ủng hộ kế hoạch cải cách khắc khổ của các chủ nợ.

Giải thích cho quyết định bất ngờ này, ông Varoufakis cho biết, một số thành viên trong Eurozone coi Bộ trưởng Tài chính Hy Lạp là nhân vật không được hoan nghênh tại cuộc họp của Nhóm Bộ trưởng Tài chính các nước Eurozone (Eurogroup), nên đã quyết định ra đi để không làm yếu thế của Thủ tướng Alexis Tsipras trong các cuộc họp sắp tới với Eurogroup.

Mộc Thạch (tổng hợp)