Dồn IS vào đường cùng

• IS bắn cháy xe tăng Mỹ Abrams của quân đội Iraq ở Mosul
• Tay súng IS cải trang thành phụ nữ để chạy khỏi Mosul

Thủ lĩnh đào tẩu

AFP ngày 19/10 dẫn lời thiếu tướng Gary Volesky, chỉ huy lực lượng Mỹ ở Iraq cho biết, các thủ lĩnh tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đang chạy trốn khỏi Mosul sau khi quân đội Iraq mở chiến dịch tấn công tái chiếm thành phố này. "Chúng tôi thông báo với phiến quân IS rằng thủ lĩnh của chúng đang bỏ rơi chúng. Chúng tôi thấy nhiều chỉ huy phiến quân IS tìm cách đào tẩu khỏi Mosul”.

Tuy nhiên, tướng Volesky từ chối cho biết thêm thông tin về số lượng chỉ huy IS chạy trốn và địa điểm chúng hướng đến, đồng thời khẳng định liên quân đã tổ chức không kích nhằm vào đội hình những tay súng chạy trốn khỏi Mosul.

Ông Volesky dự đoán rằng các phiến quân IS còn lại ở thành phố Mosul sẽ co cụm thành một vài nhóm lớn hơn, vì chúng không còn nơi nào để đi. Lực lượng an ninh Iraq đang giám sát và kiểm tra chặt chẽ cả những phần tử IS chạy trốn, cả những phần tử lẩn trốn trong những người dân Mosul đang rời khỏi thành phố.

Quân đội Iraq chiếm lĩnh trận địa và tấn công IS ở ngoại ô Mosul. Ảnh: UPI.

Theo thông tin của tình báo Mỹ, thủ lĩnh tối cao Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng Abu Bakr al-Baghdadi đã thoát được một cuộc không kích đầu tiên sau khi tên này tới Mosul để dự một cuộc họp cấp cao của tổ chức. Sputnik dẫn các nguồn tin an ninh địa phương cho biết, Abu Bakr al-Baghdadi rời thành phố Mosul chỉ vài phút trước khi cuộc không kích diễn ra.

"Baghdadi đã thoát thân vào phút chót trước cuộc không kích nhằm vào một phiên họp giữa các chỉ huy IS ở Mosul", Sputnik đưa tin.

Theo thông tin của tình báo Mỹ, vị trí cũng như cách thức di chuyển của Baghdadi luôn là thông tin bí mật ngay cả trong hàng ngũ IS. Y cũng thường xuyên thay đổi địa điểm nương náu nhằm né tránh các cuộc không kích.

Các lực lượng Chính phủ Iraq cho biết đã giành quyền kiểm soát khoảng 20-30 ngôi làng thuộc các khu vực ngoại ô thành phố Mosul trong những ngày đầu tiên của chiến dịch. Với sự hỗ trợ của liên quân do Mỹ đứng đầu, chỉ trong 24 giờ đầu tiên của chiến dịch, quân chính phủ đã kiểm soát được khoảng 20 ngôi làng ở ngoại ô Mosul. Tuy nhiên, đó chỉ là những thắng lợi ban đầu, một quan chức thuộc lực lượng quân Chính phủ Iraq cho biết, thành phố lớn nhất của Iraq này vẫn nằm dưới sự kiểm soát của IS.

Chiến dịch có thể sẽ phải kéo dài vài tuần, thậm chí vài tháng. Nhân vật này cũng không loại trừ khả năng các tay súng IS có thể sử dụng vũ khí hóa học để chống lại quân chính phủ.

Mosul - điểm quyết chiến chiến lược

Một sĩ quan quân đội Mỹ tham gia liên minh tấn công IS tiết lộ, hiện quân đội Iraq đang siết chặt các gọng kìm bao vây Mosul - địa điểm cách đây 2 năm, kẻ cầm đầu IS Abu Bakr al-Baghdadi tuyên bố thành lập “caliphate” - Vương quốc Hồi giáo và coi Mosul là thủ phủ của “nhà nước” mới mà chúng nuôi tham vọng dựng lên.

Trong chiến dịch quân sự lớn nhất, được xem như trận quyết chiến mang tính chiến lược từ nhiều năm nay của quân đội Iraq, các lực lượng vũ trang đã giành lại quyền kiểm soát hàng chục ngôi làng, phần lớn vùng phía đông và phía nam Mosul, và lên kế hoạch cho nhiều mũi tấn công tiếp theo vào thành phố này.

Tại phía đông Mosul, các lực lượng vũ trang đã chuẩn bị tiến hành một cuộc tấn công nhằm vào Qaraqosh, cách đó khoảng 15km và từng là thị trấn theo Cơ đốc giáo lớn nhất tại Iraq. Những thông tin về việc quân đội giành lại quyền kiểm soát Qaraqosh đã được những người theo đạo Cơ đốc, từng chạy trốn khỏi thị trấn này, đón nhận một cách vui mừng.

Quân đội Iraq chiếm lĩnh trận địa và tấn công IS ở ngoại ô Mosul. Ảnh: UPI.

Các đơn vị chống khủng bố tinh nhuệ nhất của Iraq, lực lượng đóng vai trò thay đổi cục điện đáng kể trong các chiến dịch chống IS gần đây, đã được triển khai để đánh bật những kẻ thánh chiến ra khỏi thị trấn này. Vào năm 2014, thị trấn Qaraqosh từng là nơi sinh sống của khoảng 50.000 người, với ít nhất là 7 nhà thờ. Đây được coi là địa điểm linh thiêng với khoảng hơn 300.000 tín đồ Cơ đốc giáo ở Iraq.

Lực lượng vũ trang của người Kurd (Peshmerga) cũng đã chuẩn bị để tấn công các cứ điểm của IS tại một số mặt trận phía bắc trong khi quân đội liên minh sẽ siết chặt gọng kìm ở thung lũng Tigris. Ông Aymenn al-Tamimi, một chuyên gia về chủ nghĩa thánh chiến tại Diễn đàn Trung Đông, nói: “IS có quá nhiều kẻ thù và cả thế giới đang hợp lực chống lại chúng”.

Hàng chục nghìn binh sỹ vũ trang đã được huy động trong chiến dịch tái chiếm Mosul, và con số này hoàn toàn vượt trội so với số lượng các tay súng của IS tại thành trì này. Các nhà lãnh đạo và chỉ huy quân sự trên toàn thế giới cảnh báo rằng bất chấp nhiều dấu hiệu cho thấy bước đầu của cuộc tổng tiến công đã diễn ra suôn sẻ song đây có thể sẽ là một trận chiến kéo dài và căng thẳng.

Căng thẳng và kéo dài cũng là quan điểm của Tổng thống Mỹ Barack Obama. Ông Obama cảnh báo về một cuộc chiến khó khăn phía trước. Phát biểu tại một cuộc họp báo chung với Thủ tướng Italy Matteo Renzi, ông Obama nêu rõ "Mosul là một cuộc chiến khó khăn. Sẽ có những bước tiến và những bước lùi".

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Peter Cook cũng khẳng định "nhiều dấu hiệu cho thấy các lực lượng Iraq đã đạt được mục tiêu, cũng như đã vượt trước kế hoạch trong những ngày đầu chiến dịch", song không cho biết chiến dịch này sẽ kéo dài bao lâu. Trước đó, ông Cook nhận định chiến dịch giải phóng thành trì chủ chốt này của IS sẽ diễn ra trong vài tuần hoặc thậm chí lâu hơn.

Triệt tận gốc

Sau khi giành lại được nhiều thị trấn và làng mạc ở ngoại ô Mosul, với sự hậu thuẫn của các máy bay liên quân do Mỹ dẫn đầu, quân đội Iraq dự kiến sẽ bao vây thành phố này trước khi tiến vào bên trong. Quân đội Iraq có thể sẽ mở một lối thoát cho các tay súng IS tại phía tây để giảm thiểu thương vong và thiệt hại.

Tuy nhiên, Tổng Tham mưu trưởng quân đội Nga Valery Gerasimov cho rằng “không cần phải để các kẻ khủng bố chạy từ nước này sang nước khác, thay vào đó, quân đội nên tiêu diệt chúng tại chỗ”. Ông cho biết Nga tập trung vào việc ngăn chặn “các tay súng đào tẩu khỏi Mosul” và “những kẻ tìm cách trốn sang Syria”.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ngày 18/10 tuyên bố cứng rắn rằng, Moskva sẽ đưa ra quyết định quân sự và chính trị trong trường hợp các tay súng IS rút lui từ thành phố Mosul của Iraq sang Syria. Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Moskva, ông Lavrov nêu rõ hành lang từ Mosul vẫn còn duy trì, tạo ra những rủi ro là chiến binh IS từ Iraq sẽ lọt đến Syria.

Nga sẽ đánh giá tình hình và đưa ra quyết định, cả về chính trị và quân sự, nếu điều đó xảy ra và nếu có các nhóm chiến binh IS khác tới Syria, nơi binh sĩ của Nga đang làm việc theo yêu cầu của chính phủ hợp pháp Syria.

Châu Âu cảnh giác, Đông Nam Á diễn tập, lập hàng rào an ninh

Ủy viên châu Âu phụ trách vấn đề an ninh Julian King đã cảnh báo nguy cơ chiến binh IS tháo chạy sang châu Âu sau khi lực lượng Chính phủ Iraq tiến hành tấn công quy mô lớn nhằm giành lại thành phố Mosul.

Trả lời báo Die Welt (Đức), ông Julian King cho rằng chỉ cần một chiến binh IS lọt vào châu Âu cũng là mối đe dọa nghiêm trọng, do đó EU phải đề phòng và tăng cường khả năng chống lại mối đe dọa tấn công khủng bố.

Nỗi lo là có thật khi thời gian gần đây IS đã gieo rắc nỗi kinh hoàng sau các vụ đánh bom ở Pháp, Bỉ... Để nâng cao cảnh giác, các công tố viên Bỉ cho biết cảnh sát nước này đang thẩm vấn 15 đối tượng bị bắt giữ sau các chiến dịch truy quét trong khuôn khổ cuộc điều tra về hoạt động tài trợ cho các nhóm phiến quân và tuyển mộ các chiến binh IS.

Còn tại Tây Ban Nha, chính quyền đã áp đặt mức cảnh báo khủng bố cấp 4 trong thang cảnh báo 5 cấp độ. Theo đó, chính quyền Tây Ban Nha đã tiến hành hàng loạt chiến dịch chống khủng bố trên khắp cả nước. Người đứng đầu Cục An ninh Bộ Nội vụ Tây Ban Nha Francisco Martinez cho biết, nước này đã kiểm soát chặt chẽ những đối tượng được cho là IS đã tuyển dụng thông qua Internet.

Giao tranh ác liệt tại Mosul.

Không chỉ tại châu Âu, ở Đông Nam Á, nhiều quốc gia đã cảnh giác cao độ, lập hàng rào an ninh, tập trận chống khủng bố, đề phòng tình huống tàn quân IS trốn thoát khỏi Trung Đông sẽ xâm nhập vào khu vực Đông Nam Á. Ngoài ra, các cuộc tập trận chống khủng bố còn là cách để đối phó với tình huống lực lượng IS tại chính các quốc gia Đông Nam Á sẽ thừa cơ tấn công.

Cùng thời điểm Iraq và lực lượng liên quân tấn công IS ở Mosul, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Hishammuddin Hussein dẫn các nguồn tin tình báo cho biết hàng nghìn tay súng tham gia IS có thể sẽ trở về quê hương của chúng hoặc tìm nơi trú ẩn an toàn ở các khu vực trong đó có Đông Nam Á nếu chiến dịch tấn công Mosul của Chính phủ Iraq thành công.

Nhận thức rõ nguy cơ, tại Đông Nam Á, nhiều nước như Singapore, Malaysia, Indonesia... đã chủ động thiết lập hàng rào an ninh ở biên giới hoặc tổ chức các cuộc diễn tập chống khủng bố một cách thiết thực. Từ ngày 17/10 đến 18/10, Singapore đã tiến hành cuộc diễn tập chống khủng bố quy mô lớn nhất nhằm nâng cao năng lực sẵn sàng đối phó trước những mối đe dọa khủng bố.

Hơn 3.200 binh lính thuộc Lực lượng vũ trang Singapore (SAF) và Cơ quan An ninh nội địa (thuộc Bộ Nội vụ) tham gia hoạt động này. Cuộc diễn tập trên được tiến hành tại hơn 360 địa điểm trên khắp đất nước. Trong đó có các trạm giao thông công cộng, trung tâm mua sắm, khu dân cư và trạm kiểm soát nhập cư.

Nội dung diễn tập giả định cơ quan tình báo nhận được cảnh báo "tấn công khủng bố", sau đó lực lượng an ninh bắt đầu chiến dịch đối phó với mối đe dọa. Mục đích diễn tập là kiểm tra năng lực ứng phó phối hợp giữa các lực lượng an ninh, cũng như nâng cao nhận thức của người dân về mối đe dọa hiện nay.

Ngày 18/10, Phó Thủ tướng Singapore đồng thời là Bộ trưởng An ninh quốc gia Singapore, Teo Chee Hean nhấn mạnh, mức độ đe dọa khủng bố trong khu vực hiện đã cao hơn nhiều so với những gì người Singapore chứng kiến trong nhiều năm qua và đây là vấn đề mà người dân nước này cần phải lưu tâm.

Trong khi Singapore tổ chức diễn tập, Phó Thủ tướng Malaysia Ahmad Zahid Hamidi ngày 18/10 thông báo nước này đã tăng cường an ninh ở khu vực biên giới để đề phòng những tay súng phiến quân người Malaysia tìm cách trở về nước sau khi các lực lượng Iraq phát động cuộc tấn công IS ở Mosul.

Phó Thủ tướng Ahmad Zahid Hamidi cho biết lực lượng an ninh ở sân bay và biên giới của Malaysia đã được tăng cường trong khi các tuyến đường bất hợp pháp mà những kẻ buôn lậu thường sử dụng đang bị giám sát chặt chẽ. Không chỉ đến thời điểm này Malaysia mới cảnh giác với IS.

Nguy cơ trở thành "Lá chắn sống"

Hiện vẫn còn hàng triệu dân thường đang kẹt lại trong thành phố này với điều kiện sinh hoạt tồi tệ và lương thực thiếu thốn. Nhiều người đang phải trú trong các khu hầm khi quân đội đẩy mạnh chiến dịch không kích nhằm vào IS.

Ông Abu Saif, 47 tuổi, một người dân tại thành phố Mosul, nói với AFP: “Chúng tôi không thể ngủ được vì tiếng ồn của các cuộc không kích. Đã có những tiếng nổ vô cùng lớn... Nhiều gia đình đã bắt đầu cạn lương thực, hiện nay tại Mosul không hề có bất cứ hoạt động giao thương nào... Thành phố đã bị tách biệt hoàn toàn khỏi thế giới bên ngoài”.

Cho đến nay mới chỉ có một số ít dân thường chạy thoát khỏi vùng chiến sự, song các tổ chức cứu trợ đang lo ngại rằng sắp tới đây số người buộc phải rời khỏi nhà cửa tại Iraq sẽ là lớn nhất trong gần 3 năm xảy ra các diễn biến bạo lực.

Tuy nhiên, Phó Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Stephen O'Brien, phụ trách các vấn đề nhân đạo, nói: “Trong ngày thứ ba của chiến dịch, nhiều thông tin cho biết các chiến dịch quân sự chủ yếu được tiến hành tại các khu vực thưa thớt dân cư, và tính tới thời điểm này, chúng tôi chưa thấy có bất kỳ làn sóng di cư đột biến nào”.

Theo ước tính, hiện có khoảng 4.000-8.000 tay súng IS cố thủ ở Mosul. Lầu Năm Góc ngày 18/10 cảnh báo IS có thể sử dụng người dân tại thành phố Mosul làm "lá chắn sống" nhằm bảo vệ thành trì cuối cùng của chúng. Theo người phát ngôn Lầu Năm Góc Jeff Davis, trong nhiều tuần qua, IS đã "giữ chân" khoảng 1,5 triệu người dân Iraq tại Mosul và sử dụng họ như "lá chắn sống" để bảo vệ thành trì.

Ngoài ra, các tay súng IS cũng đang triển khai những kẻ tấn công tự sát bằng ô tô, cũng như phóng hỏa các trạm xăng nhằm tạo các làn khói dầy cản trở các chiến dịch không kích và các máy bay trinh sát không người lái.