Indonesia, công xưởng mới của thế giới

Chẳng thiếu thứ gì… hoặc gần như thế: José Manuel Barroso, khách mời danh dự được mong đợi từ phía quan chức địa phương cũng như các giám đốc địa phương của những tập đoàn đa quốc gia châu Âu (Shell, Sanofi, Siemens, L'Oréal, Ikea…), đã không thể có mặt vào giờ chót. Lý do là ông còn phải tham dự hội nghị bàn về ngân sách châu Âu. Bất chấp sự vắng mặt này, các quan khách vẫn thảo luận thật lâu về những lợi thế khi đầu tư vào Indonesia…

Những tên tuổi lớn của công nghiệp châu Âu - và thế giới đang đổ xô đến Indonesia không chỉ vì vẻ đẹp của phong cảnh và tính hiếu khách của người dân. Hiện nay đất nước này ngày càng giống như xưởng máy của thế giới. Từ khi lên nắm chính quyền vào năm 2004, Tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono đã trải thảm đỏ mời đón những người mới đến. Năm 2006, chính phủ đưa ra một kế hoạch lớn bao gồm sự giảm thời gian thành lập công ty, hợp lý hóa thủ tục hải quan, thành lập "7 hòn đảo tuyệt vời", tức các khu miễn thuế mô phỏng theo mô hình những đặc khu kinh tế của Trung Quốc.

"Trong một vài lĩnh vực sẽ có thêm một số biện pháp miễn thuế phụ trội, chẳng hạn như ngành tinh chế, hóa dầu hay thiết bị viễn thông" - một người biết rõ Indonesia cho biết. Kết quả là các công ty lớn ồ ạt đổ đến quần đảo này, dù là châu Á, Mỹ hay châu Âu. Trong những tháng qua thậm chí trào lưu này còn tăng nhanh hơn, biến Indonesia thành điểm đến thời thượng của các doanh nghiệp thế giới, bị cuốn hút bởi tính ổn định chính trị và sự bùng nổ kinh tế, sự phong phú của tài nguyên thiên nhiên và mức phát triển tiêu thụ nội địa.

"Indonesia đã chứng tỏ sức đề kháng trong thời kỳ khủng hoảng thế giới. Và giờ đây chúng tôi ngày càng tiếp đón nhiều công ty hơn" - Giám đốc Cơ quan kêu gọi đầu tư nước ngoài Muhamad Chatib Basri cho biết. Đầu tư nước ngoài trong năm 2012 sẽ đạt 25 tỉ  USD(tăng 24%) và sẽ là 33 tỉ USD vào năm 2014.

Một hội chợ triển lãm tại Indonesia.

Cả chính quyền địa phương lẫn các nhà đầu tư nước ngoài đều không muốn thừa nhận, nhưng một trong các yếu tố lôi cuốn của Indonesia là mức lương thấp, chỉ khoảng 110 euro/tháng. Do vậy trong lĩnh vực dệt may, lương theo giờ chỉ là 1,08 USD, chỉ bằng một nửa ở Trung Quốc và thấp hơn ở Pháp 30 lần.

Mùa hè vừa qua, Giám đốc Terry Gou của Hãng Foxconn (Đài Loan) cho biết sẽ mở một xưởng máy khổng lồ tại tỉnh Banten ở miền Tây Java có thể nhận 1 triệu công nhân. Ông hứa sẽ đầu tư 8 tỉ euro trong 10 năm tại đây để sản xuất điện thoại và máy tính bảng cho Hãng Apple.

Nhưng đối với nhiều công ty lớn, mục tiêu không chỉ là chiếm lĩnh thị trường thế giới mà còn nhắm đến tầng lớp trung lưu ở địa phương (thu nhập hơn 3.000 USD/năm) rất ham thích sự tiện nghi và tiêu thụ. Từ đây đến năm 2030, tầng lớp này có thể chiếm đến 1/3 dân số, tức 130 triệu người. Thời gian có vẻ quá dài để có thể đưa ra dự đoán chính xác nhưng viễn cảnh đó vẫn thu hút các công ty đa quốc gia vốn luôn tìm kiếm những nguồn tăng trưởng mới.

Đó là trường hợp của Hãng L'Oréal. Vào ngày 7/11 vừa qua, công ty mỹ phẩm hàng đầu thế giới này đã khai trương nhà máy lớn nhất của hãng trong khu công nghiệp Jababeka cách thủ đô 50km, sử dụng 450 lao động trên diện tích 66.000m². Mọi thứ đều được dự liệu để làm hài lòng quan chức địa phương, có cả Bộ trưởng Công nghiệp tham dự lễ khai trương: các viên chức của hãng mặc trang phục truyền thống, kết thúc là phần hòa nhạc. Trong thời gian đó một chức sắc tôn giáo cũng cầu nguyện để các vị thần Hồi giáo ban phúc cho nhà máy mới. Mục tiêu của hãng là thu hút giới tiêu thụ địa phương, và trên nữa là lượng khách hàng mới nổi ở Đông Nam Á, con số sẽ chiếm 70% sản lượng của nhà máy.

Trong cuộc chạy đua tìm vàng đó, ai đến trước sẽ chiến thắng, và người ta không thể đếm nổi số các công ty đa quốc gia mới đến như Mercedes, Siemens, Glaxo Smith Kline. Hãng Ikea cũng sắp mở cửa tại phía tây Jakarta. Mới đây, Toyota tuyên bố sẽ đầu tư 1 tỉ euro trong vòng 5 năm, tạo ra 9.000 việc làm và mua 150ha đất để xây nhà máy.

Tuy nhiên nên coi chừng phép lạ sẽ biến thành ảo mộng. Bài học về cuộc khủng hoảng châu Á năm 1997 đã hủy hoại Indonesia vẫn còn đó. Nhiều xí nghiệp nước ngoài đã cuốn gói ra đi cũng nhanh như lúc mới đến. Và hiện nay các trở ngại vẫn còn rất nhiều. Nạn tham nhũng, nền hành chính không hiệu quả và nhất là cơ cấu hạ tầng không xứng tầm với một đất nước đã đạt đến trình độ phát triển như thế. Sự gia tăng các xung đột xã hội trong những tháng qua cũng cho thấy những mối căng thẳng mới.

Ngoại trừ số công ty đã có mặt từ nhiều năm qua, từ lâu các xí nghiệp của Pháp không mặn mà với Indonesia vì quá xa, quá phức tạp. "Người Pháp khởi động khá chậm. Nhưng giờ đây họ đã hiểu tiềm năng của quần đảo này" - Alain-Pierre Mignon, Chủ tịch Phòng Thương mại Pháp-Indonesia, nhận xét. Từ nay đến cuối năm 2012 sẽ có 50 công ty mở văn phòng hay nhà máy sản xuất tại đây. Công ty nông thực phẩm Danone đã quyết định mở thêm 7 nhà máy sản xuất nước khoáng Aqua ngoài 16 nhà máy đang hoạt động.

Michelin cũng có mặt trong đất nước hàng năm có đến 6 triệu xe máy mới lăn bánh trên đường. Trong lĩnh vực năng lượng, Hãng GDF Suez, đã hoạt động trong ngành địa nhiệt, vừa ký hợp đồng với Công ty điện lực Indonesia để cung cấp điện năng từ một nhà máy điện tại tỉnh Nam Sumatra. Còn Hãng Eramet vừa xây dựng một nhà máy chế biến nickel và cobalt tại Weda Bay ở miền Đông nước này