Nhật Bản quyết tâm bảo vệ hải lộ trên Biển Đông

Thứ Ba, 27/09/2016, 15:45
Nhật Bản liên tiếp có những động thái chứng tỏ rằng nước này cùng với Mỹ và nhiều quốc gia trong khu vực sẽ bảo đảm sự tự do của tuyến hàng hải quốc tế đi qua Biển Đông trước loạt hành động xem thường luật pháp quốc tế của Trung Quốc.

Ngày 21-9, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã có cuộc gặp với Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden tại New York (Mỹ) bên lề cuộc họp của Đại hội đồng LHQ. Theo thông cáo báo chí của Nhà Trắng, 2 nhà lãnh đạo cùng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng và duy trì một trật tự dựa trên khuôn khổ pháp luật ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Tại cuộc gặp, ông Biden khẳng định cam kết mạnh mẽ của Mỹ đối với an ninh của đồng minh Nhật. Trước đó, trong bài phát biểu trước Đại hội đồng LHQ hôm 19-9, Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng nhắc đến vấn đề Biển Đông, cho rằng cần phải giải quyết các tranh chấp ở đây trong hòa bình.

Phó Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Nhật Bản như vậy là đã xác nhận trở lại những gì được Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Tomomi Inada nhấn mạnh ngày 15-9 trong bài phát biểu ở Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS) tại Washington, theo đó Tokyo ủng hộ mạnh mẽ các chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng không, hàng hải của hải quân Mỹ nhằm duy trì trật tự hàng hải quốc tế dựa trên luật pháp tại Biển Đông, và sẽ tăng cường hoạt động tại Biển Đông thông qua nhiều hình thức trong đó có việc cho hải quân Nhật tham gia các hoạt động tuần tra tập huấn chung với hải quân Mỹ.

Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong một cuộc họp báo chung.

Trong chuyến công du tới Washington vào tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản cho biết nước này cũng sẽ giúp xây dựng năng lực của những quốc gia ven biển trong tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất thế giới này (Biển Đông), đồng thời sẽ đẩy mạnh hoạt động ở vùng biển tranh chấp này, thông qua những cuộc tuần tra huấn luyện chung với Mỹ.

Phát biểu tại Washington, bà Bộ trưởng Quốc phòng Tomoomi Inada nói rằng Nhật chia sẻ những mối quan tâm tương tự với Mỹ về sự phát triển sức mạnh quân sự và hành động gây hấn của Trung Quốc trong đòi hỏi chủ quyền biển đảo. Bà nói: “Trong bối cảnh ấy, tôi mạnh mẽ ủng hộ các hoạt động tự do hải hành của hải quân Mỹ với mục đích lâu dài là duy trì luật pháp quốc tế về tự do lưu thông hàng hải”.

Nhật Bản không có tranh chấp lãnh thổ hay quyền lợi riêng gì ở Biển Ðông nhưng đây là một hải phận quốc tế quan trọng, con đường huyết mạch đưa năng lượng dầu khí từ Trung Ðông và Ðông Nam Á đến Nhật. Hành động của Nhật chắc chắn sẽ gây va chạm với Trung Quốc và các quan sát viên quốc tế cho rằng, chưa hiểu lý do của sự chấp nhận rủi ro ấy. Người ta đều biết là Nhật vẫn còn đang tranh chấp với Trung Quốc về chủ quyền quần đảo Senkaku/ Ðiếu Ngư trên biển Hoa Ðông.

Bà tân Bộ trưởng Quốc phòng Tomoomi Inada là phụ nữ Nhật thứ hai mới được chỉ định đảm nhiệm chức vụ này và là người được xem như có tiềm năng sau này sẽ thay thế Thủ tướng Shinzo Abe. Nói chuyện tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu quốc tế ở Washington D.C. tuần trước, bà bày tỏ sự quan ngại về mưu đồ của Trung Quốc ở biển Hoa Ðông cũng như Biển Ðông. Bà khẳng định quyết tâm bảo vệ chủ quyền cùng sự toàn vẹn lãnh thổ của Nhật, và trong mục tiêu ấy “sẽ tiếp tục nỗ lực quốc phòng, duy trì và củng cố thế đồng minh với Mỹ”. Bà ca ngợi kế hoạch của Mỹ sẽ chuyển 60% lực lượng hải quân và không quân đến vùng châu Á vào năm 2020.

Trung Quốc hôm 19-9 đã cáo buộc Nhật Bản tìm cách “gây rối” tình hình ở Biển Đông. Trong buổi họp báo thường kỳ tại Bắc Kinh, phát ngôn viên Lục Khảng đã tuyên bố: Bắc Kinh đã “thất vọng đến mức tuyệt vọng” trước cách hành xử của Nhật Bản tại Biển Đông. Nhân vật này đồng thời tố cáo Nhật Bản đã đi ngược lại điều mà Bắc Kinh gọi là “đồng thuận” giữa Trung Quốc và các nước trong khu vực. Đối với ông Lục Khảng, đồng thuận này bao gồm: ASEAN và Trung Quốc đảm trách công việc duy trì ổn định, và tranh chấp Biển Đông phải được giải quyết thông qua đàm phán trực tiếp giữa các nước liên can.

Thế nhưng, theo phát ngôn viên Trung Quốc, Nhật Bản lại xía vào gây rối: “Hãy nhìn vào kết quả của việc Nhật Bản đã khiến cho mọi việc rối tung lên trong cùng khoảng thời gian đó... tìm cách khuấy động tình hình Biển Đông viện cớ thay mặt cộng đồng quốc tế để hành động”. Đối với Bắc Kinh, các hành động của Tokyo chỉ làm cho Nhật Bản bị các nước khác xa lánh.

Lâu nay, Bắc Kinh luôn đả kích các nước ngoài khu vực Biển Ðông chen vào cuộc tranh chấp chủ quyền biển đảo với Việt Nam, Philippines, Malaysia, Indonesia và Brunei. Bắc Kinh chỉ muốn dùng thế nước lớn quân sự hùng mạnh để hiếp đáp qua các cuộc đàm phán có áp lực quân sự không cân xứng từ phía sau.

Tờ báo Nhật The Japan Times hôm 18-9 khẳng định chính sách Biển Đông của Nhật Bản hầu như vẫn nhất quán và không có gì mới. Phản ứng của Trung Quốc do đó lại được xem là một biểu hiện của chủ trương bắt nạt của Bắc Kinh đối với các láng giềng.

Theo các chuyên gia, các phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản tại Washington không chứa đựng bất kỳ điểm mới nào có thể khiến Trung Quốc nổi cơn thịnh nộ thể hiện qua những lời hù dọa được tờ Hoàn Cầu thời báo cho đến Tân Hoa Xã tung ra.

Hải quân Mỹ - Nhật trong một lần tập trận ở Biển Đông.

James Schoff, một cựu cố vấn cao cấp về chính sách Đông Á tại Bộ Quốc phòng Mỹ, ghi nhận là bà Inada chỉ nói đến các chuyến “hải hành”, có nghĩa là hải quân Nhật Bản sẽ hiện diện ở Biển Đông khi đi thực hiện các nhiệm vụ quốc tế tại vùng vịnh Aden ở châu Phi và lúc trở về, hoặc khi tham gia các chuyến ghé cảng hữu nghị trong vùng hoặc đến tập trận với các đối tác trong khu vực. Đó là những hoạt động mà hải quân Nhật đã làm trước đây.

Giải thích về phản ứng hung hăng của Bắc Kinh, chuyên gia này cho rằng đó có thể là vì Trung Quốc hiện có một thành phần “muốn sử dụng (phát biểu của Nhật Bản về Biển Đông) để leo thang căng thẳng”.

Còn giáo sư Zhang Baohui, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Á - Thái Bình Dương tại Đại học Lĩnh Nam (Hong Kong), cũng phản bác một lập luận được Hoàn Cầu thời báo nêu ra, theo đó việc Nhật Bản đưa tàu vào Biển Đông sẽ bị đáp trả bằng việc Trung Quốc cho quân sự hóa các đảo nhân tạo trong tay họ ở Trường Sa.

Theo nhà nghiên cứu Hong Kong, sự hiện diện của Nhật Bản tại Biển Đông tự nó không thể là động lực đáng kể cho việc Trung Quốc tăng cường quân sự hóa các hòn đảo mới được bồi đắp trong tay họ. Điều nguy hiểm, theo chuyên gia này, là những phản ứng thái quá của lực lượng Trung Quốc. Bên cạnh khả năng hải quân Trung - Nhật xung đột với nhau, còn có kịch bản “tàu Trung Quốc đâm vào tàu Nhật hay tìm cách chặn đường đối phương”.

Nguy cơ nói trên, theo chuyên gia Baohui, là hoàn toàn có thể vì Trung Quốc e dè Mỹ chứ không sợ Nhật: “Trung Quốc chưa làm gì để chống lại tàu Mỹ vào tuần tra Biển Đông, nhưng tàu Nhật lại là chuyện khác”.

Tóm lại, có thể nói là Trung Quốc đã lợi dụng phát biểu của bà Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản để thổi phồng vấn đề và lên tiếng hù dọa, không chỉ Nhật Bản, mà tất cả các láng giềng khác đang có tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh tại Biển Đông. Nhật Bản còn là một cái bung xung lý tưởng vì lẽ cùng với Úc và Mỹ, Nhật Bản nằm trong số ba nước đầu tiên đã lên tiếng khẳng định là phán quyết của Tòa Trọng tài La Haye về Biển Đông mang tính chất ràng buộc, mà Trung Quốc phải tuân thủ.

Mộc Thạch (tổng hợp)
.
.