Phát triển quan hệ song phương Nga – Cuba lên tầm chiến lược

Nguyện vọng chung này đã được thể hiện ngay trong kết quả cụ thể của chuyến đi với việc hai bên cùng ký kết được hàng chục văn kiện hợp tác khác nhau. "Tôi tin tưởng rằng, chúng ta đang có những điều kiện rất tốt để đưa quan hệ hợp tác lên tầm cỡ chiến lược" - Tổng thống Dmitri Medvedev đã tuyên bố trịnh trọng như vậy trong bài diễn văn khai mạc cuộc hội đàm thành phần mở rộng Nga - Cuba ngay tại Điện Kremlin.

Theo lời Tổng thống Medvedev, ngay sau cuộc hội đàm này, cả hai bên đã cùng đặt bút ký kết vào 10 văn kiện hợp tác khác nhau. Trong khi tại cuộc họp của phái đoàn liên Chính phủ Nga - Cuba (diễn ra từ ngày 22 đến 24/1 trước đó), cả hai bên đã ký được 24 văn kiện khác. Cần nói thêm, đây là lần gặp thứ hai của hai nguyên thủ Nga - Cuba chỉ trong vòng 2 tháng qua. Hồi cuối tháng 11/2008, Tổng thống Medvedev trong khuôn khổ chuyến công du Mỹ Latinh đã ghé thăm Cuba trong 2 ngày.  

Có thể nói khi đặt chân tới Moskva, Chủ tịch Cuba đã được chủ nhà đón tiếp thân mật như những người bạn cũ. Từ trước đó, Tổng thống Medvedev đã có cuộc gặp không chính thức với lãnh tụ Cuba tại dinh thự ngoại ô ở Zavidovo. Chủ tịch Raul đã được chiêu đãi món mỡ muối với bánh mì đen truyền thống của Nga, trong khi cả hai cùng trò chuyện thân mật về những đề tài cần quan tâm.

Tuy nhiên, chủ đề chính của những cuộc hội đàm chính thức diễn ra sau đó mới thu hút được sự chú ý đặc biệt của công luận, khi có liên quan đến các vấn đề mở rộng hơn nữa quan hệ hợp tác Nga - Cuba trong các lĩnh vực chính trị, thương mại - kinh tế, khoa học kỹ thuật và nhân đạo v.v...

Trong vài năm gần đây, quan hệ Nga - Cuba được ghi nhận có những bước phát triển tích cực theo chiều hướng ổn định, khi cả hai bên thường xuyên có những cuộc hội đàm song phương ở nhiều cấp khác nhau.

Mức độ lưu thông hàng hóa trao đổi giữa hai nước cũng tăng lên nhanh chóng. Chỉ tính riêng trong 11 tháng đầu năm 2008, giá trị hàng hóa trao đổi giữa Nga và Cuba đã lên tới 239 triệu USD, tức là tăng 26% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, theo đánh giá của Tổng thống Medvedev, con số này còn khiêm tốn và chưa thể hiện đầy đủ nguyện vọng và tiềm năng phát triển hợp tác của cả hai nước.

Cho tới thời điểm hiện nay, Nga chủ yếu vẫn chỉ nhập khẩu mía đường của Cuba, đồng thời xuất sang "Hòn đảo tự do" các sản phẩm máy móc, khoa học kỹ thuật. Tuy nhiên, hai bên đã nỗ lực mở rộng việc hợp tác sang một vài lĩnh vực quan trọng khác như khai thác và chế biến nguyên liệu hydrocacbon, nikel; giao thông vận tải (Nga cung cấp cho Cuba các phương tiện kỹ thuật hàng không, xe buýt, xe hơi và xe tải, giúp khôi phục lại hệ thống đường sắt); năng lượng điện v.v...

Ngoài ra, hai nước cũng bắt đầu chú trọng tới khía cạnh hợp tác trong lĩnh vực quân sự, đầu tiên với việc một hải đội của Nga ghé thăm cảng La Habana ngay trong những ngày cuối cùng của năm 2008.

Trong số những kết quả cụ thể của chuyến thăm, đáng chú ý có thỏa thuận Nga cung cấp cho Cuba khoản tín dụng 20 triệu USD để mua các trang thiết bị kỹ thuật trong lĩnh vực xây dựng, năng lượng và nông nghiệp.

Ngoài ra, Nga còn thỏa thuận cung cấp cho Cuba 25 ngàn tấn ngũ cốc với tư cách viện trợ nhân đạo không hoàn lại, góp phần giảm bớt tình trạng khó khăn về lương thực cho người dân trên hòn đảo này do ảnh hưởng của bão lụt cũng như hậu quả cấm vận của Mỹ. (Phía Nga còn cho biết sẽ cung cấp thêm cho Cuba gần 100 ngàn tấn ngũ cốc nữa trong thời gian tới).

Phát biểu về kết quả của chuyến công du Moskva, Chủ tịch Raul Castro đã tuyên bố: "Thay mặt cho phía Cuba, tôi có thể nói rằng, chúng ta đã thực hiện được một bước tiến lớn nhằm củng cố quan hệ hợp tác song phương. Chúng tôi đã triển khai bước đi này một cách chậm rãi nhưng hiệu quả trên tất cả các mặt".

Theo đánh giá của các chuyên gia, chuyến công du Moskva lần này của Chủ tịch Raul Castro có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với cả hai nước. Với Moskva, một quan hệ đối tác chiến lược chặt chẽ hơn với Cuba sẽ giúp cho Nga mở rộng tầm ảnh hưởng đáng kể hơn tại khu vực Mỹ Latinh.

Là một quốc gia có mức độ ảnh hưởng và uy tín cao trong khu vực, Cuba chắc chắn sẽ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong các chính sách đối ngoại sắp tới của Moskva. 

Còn đối với Cuba, việc mở rộng và phát triển quan hệ chiến lược với Nga sẽ là một bước đệm tuyệt vời cho chính sách hòa nhập và mở cửa. Nhờ đó, "Hòn đảo tự do" sẽ có được sự hậu thuẫn chắc chắn hơn cả về chính trị và kinh tế, giúp cho nhân dân Cuba có thể đứng vững và vượt qua mọi khó khăn do hậu quả của chính sách cấm vận phi lý mà Washington đang áp đặt.

Với những yếu tố trùng hợp về quan điểm và quyền lợi như trên, quan hệ hợp tác chiến lược mới giữa Nga và Cuba chắc chắn sẽ có cơ sở để trở thành hiện thực trong một tương lai không xa