Thổ Nhĩ Kỳ: Gậy ông đập lưng ông

Thứ Hai, 29/02/2016, 17:00

Kể từ khi Tổng thống Recep Tayyip Erdogan mở các chiến dịch đánh lực lượng PKK và IS vì những mục đích chính trị nội bộ, cho đến nay Thổ Nhĩ Kỳ đã và đang phải gánh chịu những mất mát to lớn trên mọi mặt. Đây là hệ quả của những cuộc phiêu lưu chính trị nhằm củng cố ngôi vị độc tôn và từ chính sách hiếu chiến của Tổng thống Erdogan.

Đối nội, đối ngoại… đều thua!

Về tình hình trong nước, chỉ ít ngày sau khi quân đội Thổ Nhĩ Kỳ mở các cuộc tấn công IS và nhóm Công nhân người Kurd (PKK), tần suất các cuộc tấn công khủng bố trên lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ và cả những lợi ích của nước này ở nước ngoài gia tăng đáng kể. Gần đây nhất là 3 cuộc tấn công khủng bố nhằm vào Thổ Nhĩ Kỳ mà nặng nề nhất là vụ đánh bom tại thủ đô Ankara làm 28 người thiệt mạng hồi tuần trước.

Nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ cũng bị ảnh hưởng nặng nề do các biện pháp trừng phạt của Nga sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay Nga ở biên giới Syria hồi cuối năm 2015.

Cuộc phiêu lưu của Tổng thống Erdogan đã bắt đầu khiến nội bộ Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu lục đục. Không ít người trong giới quân sự Thổ Nhĩ Kỳ bất mãn với chính sách hung hăng của chính quyền Ankara hiện nay.

Cuộc phiêu lưu của Tổng thống Erdogan đang khiến Thổ Nhĩ Kỳ trả giá về mọi mặt.

Ismail Hakki Pekin, cựu Cục trưởng Cục Tình báo Bộ Tổng tham mưu Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã chỉ ra điều này trong cuộc phỏng vấn với Hãng tin Sputnik của Nga ngày 25-2.

Ông Pekin nhấn mạnh: Ankara hành động xuất phát từ mưu đồ lật đổ ông Assad và muốn đưa một chính phủ người Sunni lên nắm quyền ở Syria. Bề ngoài, có cảm giác trong lực lượng vũ trang Thổ Nhĩ Kỳ không có ý kiến trái với kế hoạch của chính phủ, nhưng thực tế không hẳn như vậy: "Tất nhiên là có những ý kiến phê phán. Bởi có người nhận thức được rằng, việc lật đổ ông Assad sẽ không thể giải quyết trọn vấn đề. Ngược lại, hành động này có nguy cơ trở thành nguyên nhân gây mất ổn định nghiêm trọng và lâu dài trong khu vực.

Trong thực tế, chính sự củng cố của giới lãnh đạo ở Damascus, sự củng cố vị trí của họ trên khắp đất nước, thiết lập sự kiểm soát hiệu quả và an ninh tại biên giới là điều phù hợp với lợi ích của Thổ Nhĩ Kỳ. Chính làm như vậy mới giúp Thổ Nhĩ Kỳ đảm bảo tình hình trật tự trị an. Tôi tin rằng, ban chỉ huy các lực lượng vũ trang sẽ đưa lên chính phủ những đề xuất phù hợp. Nhiều quân nhân hiểu, thay vì nhảy vào một cuộc chiến tranh vô ích, tốn kém và kéo dài, tốt hơn hết nên để chế độ ở Syria củng cố và đẩy các hoạt động quân sự ra xa biên giới Thổ Nhĩ Kỳ".

Cựu lãnh đạo Cục Tình báo nhấn mạnh rằng, xâm nhập vào lãnh thổ Syria là việc làm cực kỳ nguy hiểm cho chính Thổ Nhĩ Kỳ: "Bất cứ hành động tiến sâu vào lãnh thổ Syria đều có thể dẫn tới cuộc đụng độ với Nga. Ngay cả một hoạt động mặt đất quy mô nhỏ cũng sẽ dẫn Thổ Nhĩ Kỳ vào ngõ cụt theo hướng Syria. Trong khi đó, có những dấu hiệu cho thấy các hoạt động như vậy được chuẩn bị. Ví dụ, tăng cường biện pháp an ninh trong nước, điều chỉnh nguyên tắc ứng phó các mối đe dọa bên ngoài. Tôi nghĩ rằng, nếu Thổ Nhĩ Kỳ vẫn quả quyết thực hiện bước làm này và xâm phạm lãnh thổ của Syria, hậu quả sẽ là không thể đảo ngược" - ông Ismail Hakki Pekin kết luận.

Nhưng tác động xấu nhất với đất nước Thổ Nhĩ Kỳ là trên lĩnh vực đối ngoại. Sau khi nhiều lần lừng khừng chuyện hợp tác với Mỹ đánh IS, chính quyền Ankara quyết định quay lưng lại với lực lượng khủng bố này. Từ đó có nhiều tố cáo nói rằng, từ lâu Thổ Nhĩ Kỳ đã bao che cho quân khủng bố, từ việc mua dầu lậu của bọn chúng đến việc bán vũ khí đạn dược cho IS... Một cuộc thăm dò dư luận mới nhất do Hãng tin Sputnik của Nga thực hiện và công bố hồi tháng 2-2016, cho thấy phần lớn người dân các quốc gia trên thế giới đều cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ tạo điều kiện cho IS hoạt động.

Vụ đánh bom khủng bố tại thủ đô Ankara ngày 17-2 khiến ít nhất 28 người thiệt mạng, 61 người bị thương.

Càng vùng vẫy càng sa lầy

Nguy hại nhất cho đất nước Thổ Nhĩ Kỳ dưới sự điều hành của Tổng thống Erdogan là đất nước này đang bị các đồng minh quay lưng. Việc Thổ Nhĩ Kỳ không kích lực lượng người Kurd ở Syria là điều Mỹ không thể chấp nhận được. Với Mỹ, đây là lực lượng họ dùng để diệt IS nhưng Thổ Nhĩ Kỳ lại cho là khủng bố. Với Mỹ, chính quyền Ankara nên cùng chung tay với các đồng minh tiêu diệt IS trước thay vì chỉ nhằm vào mục tiêu trả thù quốc gia. Như vậy là ích kỷ.

Chính vì quan điểm khác như vậy mà trong thời gian gần đây, đường ai nấy đi. Thổ Nhĩ Kỳ vẫn cứ không kích lực lượng người Kurd ở Syria, còn Mỹ thì vẫn cứ không kích IS và ngầm tuồn vũ khí cho người Kurd. Mới đây hôm 24-2, một đoạn video còn cho thấy dân quân người Kurd ở Syria đã sử dụng tên lửa vác vai Javelin của Mỹ để tiêu diệt IS. Chưa kể trong khi Ankara ném bom người Kurd thì Mỹ cử đặc sứ tới Syria để thăm hỏi những người bị Thổ Nhĩ Kỳ ném bom.

Chưa hết, ngày 24-2, tờ Huffington Post (Mỹ) có bài viết kêu gọi các nước NATO xem xét lại tư cách thành viên của Thổ Nhĩ Kỳ sau khi dẫn ra nhiều bằng chứng nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã rời xa các đồng minh NATO tới mức cho phép mình hỗ trợ những kẻ khủng bố IS chống lại phương Tây. Tờ báo Mỹ kêu gọi các nước NATO phải can đảm quyết định liệu họ có còn cần tới một đồng minh như Thổ Nhĩ Kỳ của ông Erdogan.

Theo tờ Huffington Post, kể từ khi Tổng thống Recep Tayyip Erdogan lên nắm quyền hồi năm 2003, chính quyền Ankara đã có những thay đổi quan điểm nhanh chóng theo hướng độc tài và bảo thủ, dần đánh mất bạn bè và tham gia vào những tình huống đối đầu không đáng có.

Tờ báo này cũng cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ đang "tiếp tay" cho IS khi để cho những tay súng của nhóm này tự do đi lại qua khu vực biên giới Thổ Nhĩ Kỳ ở phía bắc Syria và bỏ mặc cho tình trạng buôn bán dầu lậu với IS diễn ra. Những hỗ trợ mà Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp cho lực lượng đối lập ở Syria cũng không được kiểm soát khi có thông tin Ankara hỗ trợ cho cả những nhóm Hồi giáo cực đoan.

Với những gì đã và đang diễn ra, tờ Huffington Post cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ đang gây ra những mối nguy cho NATO và phản bội lợi ích của tổ chức này. Chính vì thế, dù trong suốt 67 năm tồn tại, NATO không có cơ chế chính thức loại trừ quốc gia thành viên nhưng NATO không được phép nhân nhượng với Ankara nếu họ đi quá đà.

Bài viết trên Huffington Post cho rằng: "NATO nên chính thức loại trừ Thổ Nhĩ Kỳ khỏi tổ chức này trước khi sự hung hăng và hiếu chiến của Ankara có thể kéo các bên liên quan vào một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba".

Trong khi bị đồng minh bỏ lơ, Thổ Nhĩ Kỳ lại đang bị các nước láng giềng tố cáo. Ngày 25-2, đại diện Bộ Ngoại giao Iraq Ahmed Jamal tuyên bố cuộc xâm nhập của các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ vào Iraq là "vô liêm sỉ", là nỗ lực đánh lạc hướng nhân dân Iraq khỏi cuộc chiến chống IS. Hồi tháng 12-2015, quan hệ Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ xấu đi khi xe quân sự bọc thép Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào huyện Bashiqah, tỉnh Nineveh của Iraq dưới nguyên cớ đào tạo các nhóm dân quân chiến đấu chống khủng bố.

Baghdad chuẩn bị đáp trả nhóm quân Thổ Nhĩ Kỳ xâm nhập Iraq trái phép.

Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Iraq gọi sự hiện diện của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ là "hành động thù địch" không được chính quyền địa phương cho phép và cáo buộc đó là sự vi phạm chủ quyền.

"Thành thật mà nói, đó là sự vô liêm sỉ, không thể giải thích bằng cách khác. Iraq không chấp nhận việc không coi Iraq là một quốc gia có chủ quyền, một quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc. Đất nước chúng tôi có thể tự bảo vệ chính mình, vì vậy nỗ lực đánh lạc hướng người dân Iraq khỏi cuộc chiến chống IS có vẻ lạ quá"-nguồn tin cho biết. Ông nói thêm rằng vấn đề rút lui của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục được quyết định thông qua các kênh ngoại giao. "Sớm hay muộn họ sẽ phải rời khỏi đất nước" - ông Jamal cho biết.

Cùng lúc, chính quyền Damascus cũng lên tiếng tố cáo những vụ không kích của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm vào Syria. Ngày 25-2, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova tuyên bố nước này coi các hành động khiêu khích của Thổ Nhĩ Kỳ ở biên giới Syria là hành động xâm lược.

Trả lời phỏng vấn tờ Argumenty i Fakty của Nga, bà Zakharova nói: "Ankara đang làm trầm trọng tình hình tại biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ và thực hiện các hành động khiêu khích". Đáp lại, Ankara thậm chí còn "đánh tiếng" đang xem xét đưa bộ binh vào Syria. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tuần trước tuyên bố: không ai có quyền hạn chế hoặc ngăn cản quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đánh khủng bố, dù chúng ở bất cứ nơi đâu...

Trong một động thái siết thêm trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 25-2, ông Vladimir Kozhin, Trợ lý Tổng thống Nga về hợp tác quân sự - kỹ thuật cho biết Nga đã ngừng hoạt động hợp tác quân sự với Thổ Nhĩ Kỳ. Ông Kozhin lưu ý rằng, tất cả các hợp đồng và đàm phán cung cấp vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ đã bị đình chỉ. "Chúng sẽ không được nối lại cho tới khi tình hình thay đổi theo góc độ như Tổng thống Nga đã nêu lên"-ông Kozhin khẳng định trong một cuộc phỏng vấn với Hãng tin Interfax.

Trước đó, Tổng thống Nga Putin nhấn mạnh rằng, ông lấy làm tiếc vì mối quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ bị tổn hại bởi ông đã đóng góp nhiều nỗ lực xây dựng mối quan hệ này.

Vì sao Thổ Nhĩ Kỳ ra nông nỗi này? Tất cả những gì Thổ Nhĩ Kỳ đang phải gánh chịu hiện nay bắt nguồn từ chính sách hiếu chiến của tổng thống nước này.

Trong cuộc tổng tuyển cử tháng 6-2015, đảng AKP cầm quyền của Tổng thống Erdogan đánh mất đa số và thất bại trong việc tìm đối tác để thành lập chính phủ. Để giành lại quyền kiểm soát đất nước thông qua cuộc cuộc bầu cử trước thời hạn được tổ chức vào ngày 1-11-2015, Tổng thống Erdogan hy vọng AKP đã tuyên bố tấn công lực lượng PKK. Đồng thời ông Erdogan cũng quay sang tham gia chiến dịch chống IS của liên quân do Mỹ đứng đầu.

Quả đúng như dự tính, gần 5 tháng sau thất bại hồi tháng 6-2015, Tổng thống Erdogan đã thành công khi sử dụng lá bài an ninh quốc gia để giành lại thế thượng phong chính trị. Đảng Công lý và Phát triển (AKP) của Tổng thống Erdogan giành được thắng lợi bất ngờ trong cuộc bầu cử quốc hội trước kỳ hạn hôm 1-11-2015.

Kết quả này đưa Thổ Nhĩ Kỳ trở lại với sự cai trị của một đảng chỉ 5 tháng sau khi đảng AKP mất thế đa số lần đầu tiên trong vòng hơn một thập niên. Ngay từ đầu, các chuyên gia đã cảnh báo rằng những tính toán của chính quyền Ankara sẽ phải trả giá. Quả đúng là ông Erdogan đã giành chiến thắng chính trị nội bộ nhưng cái giá mà nước Thổ Nhĩ Kỳ đang phải trả là quá đắt.

Mộc Thạch (tổng hợp)