ASEAN, Ấn Độ tăng cường hợp tác hàng hải

AIME -2023 tại Biển Đông

AIME-2023 là cuộc tập trận hàng hải đa phương đầu tiên giữa Ấn Độ và ASEAN diễn ra tại Biển Đông.

Cuộc tập trận bao gồm 2 giai đoạn: Tại bến cảng và trên biển. Giai đoạn tại bến cảng gồm các hoạt động ghé thăm, đổ bộ, lục soát và bắt giữ, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa. Ở giai đoạn trên biển, các tàu sẽ tiến hành diễn tập nhiều khoa mục, bao gồm chụp ảnh đội hình từ trên không, vận động đội hình, theo dõi mục tiêu, tiếp vận trên biển, điện và giải mã điện, liên lạc bằng ánh đèn, vận động đội hình mặt quạt, kiểm tra tàu khả nghi. Tổng cộng có 9 tàu, 6 máy bay và khoảng 1.800 binh sĩ tham gia cuộc tập trận.

Tuyên bố của Bộ Quốc phòng Ấn Độ nêu rõ: “AIME 2023 là cơ hội cho hải quân Ấn Độ và hải quân ASEAN hợp tác chặt chẽ và tiến hành hoạt động phối hợp liên tục trong lĩnh vực hàng hải”. Đáng chú ý, 2 tàu do Ấn Độ tự sản xuất là tàu khu trục INS Delhi mang tên lửa dẫn đường và INS Satpura, một tàu chiến thuộc lớp Shivalik tàng hình mang tên lửa dẫn đường, đã tham gia cuộc tập trận. Những con tàu này được trang bị vũ khí và hệ thống cảm biến tối tân. Ấn Độ cũng sẽ tham gia Triển lãm quốc phòng hàng hải quốc tế (IMDEX-23) và Hội nghị An ninh hàng hải quốc tế (IMSC) do Singapore đăng cai. Ấn Độ là quốc gia thứ tư tập trận hàng hải với ASEAN sau Mỹ, Nga và Trung Quốc.

Mục tiêu tổng thể của cuộc tập trận hàng hải Ấn Độ - ASEAN gồm 3 phần: Thứ nhất, đạt được sự phối hợp ở mức độ cao nhất với các nước ASEAN trong lĩnh vực hàng hải để đối phó với các mối đe dọa phi truyền thống và cho các hoạt động cứu hộ và cứu trợ phối hợp. Thứ hai, xây dựng khả năng phòng thủ bằng cách tăng cường hợp tác triển khai thao tác tác chiến mới. Thứ ba là hỗ trợ các nước ASEAN có được các nền tảng vũ khí tiên tiến mới nhất mà Ấn Độ đang sản xuất. Điều này nhằm mục đích đa dạng hóa hoạt động nhập khẩu thiết bị quốc phòng của các nước này. Động thái này sẽ dẫn đến sự phát triển đáng kể hợp tác hàng hải của Ấn Độ với các nước ASEAN và đảm bảo hòa bình và an ninh trong khu vực.

AIME -2023 để làm gì?

Chuyến thăm của Tư lệnh Hải quân Ấn Độ tới Singapore tham gia cuộc tập trận cũng như tham gia IMDEX-23 và IMSC phản ánh tầm quan trọng mà New Delhi dành cho cuộc tập trận lần này.

Qua cuộc tập trận, có thể thấy phần nào trong môi trường an ninh hiện nay, an ninh hàng hải đối với Ấn Độ có tầm quan trọng lớn hơn bao giờ hết. Ấn Độ không chỉ là “nhà cung cấp mạng lưới an ninh” cho Ấn Độ Dương, mà còn có lợi ích ở toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương do nhu cầu tăng trưởng thương mại và kinh tế ngày càng tăng của nước này. Biển Đông chiếm vị trí trung tâm đối với thương mại của Ấn Độ với khoảng 55% khối lượng thương mại của nước này đi qua khu vực. Chiến lược hải quân của Ấn Độ cũng coi trọng việc bảo vệ Biển Đông.

Kể từ những năm 1990, khi Ấn Độ công bố “Chính sách hướng Đông”, khu vực Đông Nam Á đã trở thành trọng tâm ngày càng rõ nét của nước này. Tuy nhiên, khi Ấn Độ tuyên bố Chính sách hành động phía Đông, toàn bộ khu vực ASEAN trở nên “có giá trị” đối với sự phát triển thương mại và phát triển của vùng Đông Bắc Ấn Độ. Các dự án kết nối đã được đưa ra để sớm được triển khai. Tiến độ trên tuyến đường thủy Kaladan là một điển hình cho thấy trọng tâm của Ấn Độ hướng về phía Đông, mặc dù tuyến đường này vẫn chưa được hoàn thành. Ấn Độ cũng đang nỗ lực hoàn thành các dự án liên quan đến Hợp tác sông Mekong - sông Hằng.

Việc nhận thức được tầm quan trọng của an ninh hàng hải đã khiến cho Ấn Độ tìm kiếm các đối tác liên quan để thúc đẩy hợp tác ở Đông Nam Á và xây dựng một cấu trúc an ninh mới trong khu vực. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã nói đến điều này trong tất cả các cuộc đối thoại song phương và đa phương. Ấn Độ tiếp cận các nước thành viên ASEAN để phát triển khả năng và năng lực quốc phòng thông qua đào tạo và hỗ trợ hoạt động tìm kiếm cứu nạn.

Ấn Độ tin rằng, các quốc gia Đông Nam Á cần phải có năng lực bảo vệ lợi ích của khối này, do đó nước này tập trung vào hợp tác hàng hải nhằm tăng cường khả năng tương tác và phòng thủ. Ấn Độ ký các thỏa thuận quốc phòng với 9 trong số 10 nước thành viên ASEAN cũng như đang thực hiện các cuộc tập trận song phương với từng nước này. Ấn Độ đều đặn tiến hành các cuộc tập trận SIMBEX với Singapore; thực hiện các cuộc tuần tra phối hợp thường xuyên dọc theo biển Andaman với Thái Lan và Indonesia. Đây được coi là thông điệp cho thấy mối quan hệ đang phát triển mạnh mẽ giữa ASEAN với Ấn Độ.

Nhà phân tích Don McLain Gill, Giám đốc khu vực Nam và Đông Nam Á của Hiệp hội Nghiên cứu Trung Đông - Philippines được trang tin “Inquirer” dẫn lời nhận định rằng việc tăng cường quan hệ đối tác chiến lược giữa Ấn Độ và Đông Nam Á “sẽ giúp hai bên cùng có lợi trong bối cảnh cấu trúc địa chính trị của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tiếp tục trải qua những thay đổi hỗn loạn”. Theo chuyên gia, “những động thái này cho thấy rõ cách New Delhi nhận thức về những thách thức mà các nước láng giềng Đông Nam Á phải đối mặt và họ sẵn sàng đóng vai trò chủ động hơn trong việc giải quyết những thách thức đó”.

Trong thập kỷ qua, đối mặt với những thách thức tương tự nhau, Ấn Độ và ASEAN đã tìm cách khai thác những lĩnh vực hợp tác mới, vượt ra ngoài các lĩnh vực cam kết truyền thống. Không cần nói, những thành tựu vững chắc trong quan hệ hữu nghị song phương cùng mối quan hệ giao lưu nhân dân đã giúp hai bên trở thành đối tác kinh tế và chiến lược đáng tin cậy.

Trong bối cảnh trật tự địa chính trị đầy biến động và suy thoái kinh tế đang rình rập, hợp tác giữa Ấn Độ và ASEAN có thể phát triển mạnh mẽ hơn nữa, khai thác hiệu quả hơn tiềm năng vốn và biến mối quan hệ lâu đời này thành tấm gương sáng về tình hữu nghị đương đại liên khu vực.