Dự án Luật An ninh mạng: Cơ sở quản trị không gian mạng an toàn

Dự thảo Luật An ninh mạng được xây dựng trên cơ sở hợp nhất 2 luật hiện hành là Luật An ninh mạng 2018 và Luật An toàn thông tin mạng 2015 nhằm nhanh chóng hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật, làm nền tảng vững chắc đối với hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia; phòng ngừa, xử lý hành vi xâm phạm an ninh mạng; bảo vệ an ninh mạng mang tính chiến lược và lâu dài nhằm bảo vệ chủ quyền số, bảo đảm an toàn cho các hệ thống thông tin quốc gia; đồng thời, thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp an ninh mạng Việt Nam. Điều này không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi của người dân mà còn nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước đối với hệ thống thông tin quốc gia.

Bước tiến lớn trong xây dựng hệ thống pháp lý bảo vệ không gian mạng

Phát biểu trước Quốc hội, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh: Trong kỷ nguyên số, không một quốc gia, tổ chức hay doanh nghiệp nào có thể tự mình bảo đảm an ninh mạng. Bộ Công an được Chính phủ giao là cơ quan giữ vai trò chủ trì, điều phối, liên minh, ứng phó, khắc phục sự cố an ninh mạng quốc gia, gồm các cơ quan và doanh nghiệp.

Theo Bộ trưởng Lương Tam Quang, hệ thống thông tin của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp chỉ được bảo đảm an ninh, an toàn khi tất cả các hệ thống thông tin đều được đảm bảo an ninh, an toàn. Chỉ một hệ thống thông tin bị tấn công, chiếm quyền điều khiển sẽ không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống thông tin của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đó mà còn ảnh hưởng đến an ninh, an toàn của toàn bộ hệ thống thông tin trong phạm vi cả nước và toàn cầu.

“Ví dụ chẳng hạn như ngân hàng: ngân hàng thì không thể chỉ hoạt động trong mỗi nội bộ ngân hàng được; các ngân hàng phải liên thông với nhau, kết nối với nhau đến người dân, đến tổ chức, doanh nghiệp và quốc tế” - Bộ trưởng Lương Tam Quang lấy ví dụ và cho biết Bộ Công an đang thực hiện nhiệm vụ này bài bản, năng lực, đầy đủ để giám sát, phối hợp giám sát các hoạt động vi phạm trên không gian mạng.

Nói về bảo vệ an ninh mạng, cuối tháng 10/2025, thông điệp của Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres đưa ra tại Lễ mở ký Công ước Hà Nội cũng cho rằng: “Trên không gian mạng, không ai an toàn cho đến khi tất cả mọi người đều an toàn”.

Ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng Ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia - cho rằng dự thảo Luật An ninh mạng 2025 là một bước tiến lớn của Việt Nam trong việc xây dựng hệ thống pháp lý bảo vệ không gian mạng, một không gian ngày càng có ảnh hưởng sâu sắc đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội.

Ông Sơn tin tưởng luật được thông qua sẽ tạo ra khung pháp lý hiện đại, thống nhất, linh hoạt, phù hợp với thực tiễn và xu hướng quốc tế; bảo vệ chủ quyền số, nâng cao năng lực phòng thủ; đảm bảo an ninh dữ liệu và chủ quyền số trước các mối đe dọa mạng; giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, thúc đẩy tự chủ công nghệ an ninh mạng quốc gia; mở đường cho hệ sinh thái và ngành công nghiệp an ninh mạng Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn.

Nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng và ban hành Luật An ninh mạng, Bộ trưởng Lương Tam Quang khẳng định đây là bước quan trọng nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý trong lĩnh vực bảo vệ an ninh mạng; đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong hoạt động bảo vệ an ninh mạng phù hợp với các cam kết, chuẩn mực quốc tế và bảo đảm yêu cầu quản lý, bảo vệ không gian mạng; thúc đẩy nghiên cứu, phát triển công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng.

An ninh mạng trở thành hạ tầng của tăng trưởng kinh tế số

Nêu quan điểm về dự án Luật An ninh mạng, đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long Bế Trung Anh khẳng định sự nỗ lực rất lớn, đáng ghi nhận của cơ quan soạn thảo và cho rằng dự thảo đã nâng tầm kỹ thuật lập pháp, đặt nó trong một thực tiễn mới mà ở đó năng lực khó lường của công nghệ luôn làm chúng ta bất ngờ.

Theo đại biểu, trong thời đại số, an ninh mạng chính là hạ tầng của lòng tin; nhiều nội dung trong dự thảo hướng đến mục tiêu này. “Tôi cũng chắc rằng chúng ta dễ thống nhất: lòng tin chính là chi phí giao dịch thấp nhất để phát triển và xác định được tầm quan trọng đó thì Công ước Hà Nội mới đây đã khuyến khích chuẩn hóa mở, chia sẻ dữ liệu có bảo vệ” - đại biểu nêu.

Đại biểu Bế Trung Anh cũng cho biết, an ninh mạng trong Công ước Hà Nội tạo nền tảng để thị trường số phát triển an toàn. Vì vậy, việc sửa Luật An ninh mạng lần này không chỉ là để hoàn thiện nội dung trước đó mà để xác lập nền tảng cho mô hình phát triển mới, trong đó an ninh mạng không chỉ là “lá chắn” mà phải trở thành hạ tầng của tăng trưởng kinh tế số. Thực chứng quốc tế chỉ ra rằng, những quốc gia đạt tỷ trọng kinh tế số vượt 25% GDP đều xem an ninh mạng như hạ tầng phát triển chứ không phải công cụ kiểm soát.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Quốc Duyệt (đoàn Hà Nội) bày tỏ đồng tình với sự cần thiết ban hành Luật An ninh mạng 2025 để đáp ứng yêu cầu bảo vệ an ninh, chủ quyền quốc gia trên không gian mạng trong tình hình mới. Đại biểu cho rằng, không gian mạng đã trở thành một vùng lãnh thổ mới, môi trường chiến lược gắn liền với chủ quyền quốc gia; là môi trường tiềm ẩn nguy cơ thách thức an ninh vô cùng phức tạp. Không gian mạng nay được coi là môi trường tác chiến thứ năm, bên cạnh bộ - không - biển - vũ trụ. Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng là nhiệm vụ cấp bách, thường trực, lâu dài.

Ngăn chặn sử dụng trí tuệ nhân tạo để vu cáo, bôi nhọ, giả mạo

Một trong các nội dung mới trong dự thảo là quy định cấm sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo dựng, chỉnh sửa, lan truyền clip, hình ảnh, âm thanh, văn bản có nội dung vu cáo, bôi nhọ, giả mạo danh tính, đặc điểm nhận dạng, giọng nói hoặc hình ảnh người khác nhằm xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc gây tổn hại an ninh quốc gia, trật tự xã hội (Điều 9).

Đại biểu Lê Thị Ngọc Linh (Cà Mau) cho rằng, nội dung này cần thiết và phù hợp thực tiễn. “Thời gian qua, người dân, cử tri rất quan tâm. Hiện nay tội phạm sử dụng AI để phạm pháp ngày càng tinh vi và nguy hiểm”, đại biểu phân tích.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) nhấn mạnh sự phát triển mạnh của công nghệ số, đặc biệt là AI, đã làm xuất hiện nhiều phương thức vi phạm như lừa đảo, giả mạo khuôn mặt, giọng nói, hình ảnh. Đại biểu dẫn chứng các vụ mạo danh cơ quan chức năng để lừa người dân chuyển tiền. “Do đó, tôi đề nghị tại Điều 9 cần bổ sung quy định cấm sử dụng AI giả mạo khuôn mặt, giọng nói và các công nghệ giả mạo khác nhằm mạo danh tổ chức, cá nhân để lừa đảo, xuyên tạc, gây nhầm lẫn, xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của người dân”.

Đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) cho rằng, AI giúp ích nhiều cho con người nhưng cũng bị lợi dụng tạo clip, hình ảnh, giả giọng nói để bôi nhọ, xúc phạm, thậm chí khủng bố. Đại biểu đề nghị bổ sung hành vi sử dụng AI để xuyên tạc, bôi nhọ người khác vào điều cấm của luật.

Ông đồng thời bày tỏ tán thành cao với sự cần thiết ban hành, sửa đổi Luật An ninh mạng, vì dự án luật phù hợp đường lối của Đảng, cụ thể hóa Hiến pháp, tạo hàng rào pháp lý bảo vệ an ninh quốc gia và quyền lợi chính đáng của người dân và đề nghị nghiên cứu bổ sung hành vi xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước và hành vi xúc phạm Đảng kỳ: “Hiện nay trên mạng không chỉ có hiện tượng xúc phạm Quốc kỳ, Quốc ca mà còn xúc phạm cả Đảng kỳ... nên bổ sung quy định cấm”.

Theo kế hoạch, Luật An ninh mạng sẽ được thông qua vào cuối kỳ họp, các đại biểu Quốc hội và người dân tin tưởng rằng, khi luật được ban hành sẽ nội lực hóa các quy định cốt lõi của công ước quốc tế, không chỉ giúp đảm bảo tương thích quốc tế mà còn tạo cơ sở để nước ta trở thành trung tâm khu vực về quản trị không gian mạng an toàn, tin cậy của nhân dân.