Trừ điểm giấy phép lái xe: Công bằng và nhân văn

Bàn về nội dung này, không chỉ các đại biểu Quốc hội mà đa số người dân cũng đồng tình, ủng hộ bởi so với việc tước GPLX như hiện nay hoặc đục lỗ như đã áp dụng trước đó thì biện pháp này công bằng và nhân văn hơn. Bởi lẽ, thay vì tạm giữ bằng lái, ảnh hưởng đến cuộc sống của những người hành nghề lái xe thì việc trừ điểm như là biện pháp răn đe khiến lái xe cẩn trọng hơn mỗi khi ra đường.

Nâng cao ý thức của lái xe khi tham gia giao thông

Theo báo cáo của Chính phủ, mỗi năm cơ quan chức năng tước có thời hạn trên 500.000 GPLX. Khi bị tước, người lái xe không được phép điều khiển phương tiện, dẫn đến tác động không nhỏ đến các hoạt động đi lại, sản xuất, kinh doanh, đời sống hằng ngày của người dân. Việc tước GPLX đang thực hiện thủ công, nhiều người vi phạm bỏ giấy phép không đến lấy, tồn đọng nhiều GPLX tại cơ quan xử phạt, dẫn đến lãng phí, tăng chi phí, nguồn lực quản lý, nhưng vẫn chưa quản lý được quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe.

Quy định điểm, trừ điểm GPLX góp phần quản lý tốt hơn đối với người được cấp GPLX khi điều khiển phương tiện giao thông. Qua đó, quản lý người lái xe trong suốt quá trình từ khi đào tạo, sát hạch, cấp GPLX, cho đến quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe, việc tái phạm, sẽ tác động tới hành vi, nâng cao ý thức của người tham gia giao thông, giúp cơ quan quản lý giám sát toàn diện quá trình chấp hành sau vi phạm của người lái xe.

Đồng tình với đề xuất trừ điểm GPLX, đại biểu Quốc hội Nguyễn Tiến Nam (đoàn Quảng Bình) cho rằng, áp dụng hình thức trừ điểm sẽ giúp nâng cao ý thức của người điều khiển phương tiện tham gia giao thông.  Ông lý giải, mỗi năm, lực lượng CSGT trên cả nước xử phạt khoảng 5 triệu người vi phạm và tạm giữ hàng trăm nghìn GPLX các hạng. Số GPLX này có nhiều trường hợp không ai đến nhận, giải quyết. Điều đó cho thấy bất cập trong công tác quản lý, cấp và cấp đổi GPLX chưa chặt chẽ. Do đó, cơ quan quản lý nên tính toán ứng dụng công nghệ vào công tác này. "Như vậy, trừ điểm GPLX buộc tài xế phải ý thức hơn nữa, nếu không sẽ bị tước GPLX và phải học lại, thi lại thì mới được cấp lại", chuyên gia nhìn nhận.

Tại hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vào ngày 27/3, khi thảo luận về dự thảo Luật TTATGT đường bộ, nhiều đại biểu quan tâm, phát biểu về nội dung trừ điểm GPLX. Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) đồng tình với phương án này và đề nghị quy định cụ thể, rõ ràng, tường minh hơn. Cũng đồng tình với quy định trừ điểm GPLX, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) việc thực hiện trừ điểm GPLX là rất nhân văn. Thay vì tạm giữ GPLX, ảnh hưởng đến cuộc sống của những người hành nghề lái xe thì nay việc trừ điểm này sẽ ít làm ảnh hưởng đến họ.

Ông Nguyễn Văn Sỹ, Giám đốc Công ty Vận tải Sỹ Thành bày tỏ ủng hộ mạnh mẽ quan điểm này, bởi theo ông, nhiều khi lái xe mắc lỗi theo quy định phải tước GPLX sẽ ảnh hưởng rất lớn đến công ty. “Mỗi xe chúng tôi thuê 2 tài xế để thay phiên nhau, nếu 1 người bị tước GPLX thì xe không thể chạy được vì 1 người sẽ phải chạy quá nhiều, vi phạm quy định và không đảm bảo an toàn. Trong khi đó, không thể vì việc tài xế bị tước GPLX 1 tuần, 10 ngày mà sa thải họ để tìm người khác được. Vì thế, thay vì thu GPLX thì trừ điểm để họ có ý thức hơn. Đặc biệt, tôi đề nghị, đối với những trường hợp bị trừ hết điểm, phải thi lại thì thiết kế bài thi thật khó để lái xe phải học lại thật kỹ mới thi được” - ông Sỹ kiến nghị.

Quản lý cả quá trình chấp hành pháp luật về an toàn giao thông của lái xe

Báo cáo tiếp thu, giải trình dự án Luật TTATGT đường bộ, Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội nhất trí với báo cáo của Chính phủ và thấy rằng việc bổ sung quy định về điểm, trừ điểm GPLX trong dự luật là cần thiết. Bởi lẽ, cơ quan thẩm tra nhận thấy, hiện một số quốc gia tiên tiến đã thực hiện quy định này. Đây là quy định văn minh, hiện đại để quản lý quá trình chấp hành luật của lái xe thay vì quản lý từng hành vi đơn lẻ.

Thêm vào đó, nếu so sánh việc xử phạt tài xế bằng biện pháp bổ sung là tước GPLX như hiện nay với việc trừ điểm, phải kiểm tra lại kiến thức trước khi phục hồi điểm là biện pháp mang tính nhân văn hơn. Song song đó, việc trừ điểm GPLX vừa quản lý chặt chẽ người được cấp giấy, vừa tạo điều kiện cho những người này có cơ hội điều khiển phương tiện khi người đó cố gắng chấp hành tốt quy định của pháp luật.

Thạc sĩ Trần Tuấn Anh (Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, trừ điểm GPLX không chỉ là biện pháp xử lý hành chính, mà mục tiêu cao hơn là định hướng hành vi của mỗi người lái xe. "Khi đã vi phạm và bị trừ điểm, tài xế muốn không tiếp tục bị mất điểm thì buộc phải không vi phạm luật nữa”. Luật sư Trần Tuấn Anh cũng cho rằng, cần đặt ra điều kiện để thực hiện quy định trừ điểm này. Đó là cần có sự đồng bộ, liên thông với Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư và hệ thống định danh công dân.

Trước đây, cơ quan chức năng áp dụng hình thức "bấm lỗ bằng lái" một cách cơ học, nên tài xế vi phạm nhiều lần dễ dàng làm lại GPLX khác. Song, với sự liên thông dữ liệu hiện nay, tình trạng này sẽ không thể tiếp diễn. "Toàn bộ thông tin về số điểm GPLX, tình trạng GPLX có bị tước hay không, thậm chí là số lần vi phạm đều được hiển thị qua định danh công dân của tài xế" - luật sư Trần Tuấn Anh nói.

Ông Lương Duyên Thống, Trưởng Phòng Quản lý vận tải phương tiện và người lái, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, hiện dự thảo Luật TTATGT đường bộ đang đề xuất cơ quan xử lý vi phạm sẽ quản lý trừ điểm GPLX. Ngành giao thông quản lý GPLX sẽ phối hợp với ngành Công an trong quản lý, khi một người bị trừ hết điểm sẽ phải thi lại, sau khi được cấp lại GPLX sẽ được phục hồi điểm. "Có thể ngành Công an sẽ xây dựng phần mềm riêng để quản lý, giám sát số lần vi phạm bị trừ điểm của tài xế. Khi đó, dữ liệu quản lý GPLX sẽ được kết nối dùng chung. Dữ liệu số lần trừ điểm trên GPLX của tài xế sẽ được cập nhật vào phần mềm. Quá trình cấp đổi GPLX sẽ căn cứ trên phần mềm này để thực hiện" - ông Lương Duyên Thống nói.