Trung Quốc với tham vọng chiến cơ thế hệ mới

Trung Quốc đã tuyển dụng các cựu phi công từ quân đội các quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) để huấn luyện các phi công của mình, cho phép lực lượng không quân Trung Quốc không chỉ tận dụng kinh nghiệm của phương Tây và thay thế học thuyết cứng nhắc trước đây mà còn giúp họ hiểu rõ hơn về cách thức chiến đấu của những đối thủ tiềm tàng.

Tháng 2/2023, tờ Der Spiegel của Đức đưa tin các cựu phi công chiến đấu của Đức đã đến Trung Quốc, nơi họ dường như đã làm công việc huấn luyện để đổi lấy mức lương "thường chỉ dành cho các vận động viên chuyên nghiệp hoặc các giám đốc điều hành hàng đầu". Tờ báo này viết: “Các quan chức an ninh Đức tin rằng rất có thể các phi công này đã truyền tải lại chuyên môn quân sự và chiến thuật tác chiến bí mật, thậm chí còn thực hành các kịch bản tấn công riêng biệt”.

Bài báo nói trên được đăng tải chỉ vài tháng sau khi có thông tin rằng có tới 30 cựu phi công quân sự Anh đã được thuê để đến Trung Quốc và được trả mức lương tới 270.000 USD.

Ngay cả các phi công Mỹ dường như cũng là mục tiêu của các công ty "săn đầu người" Trung Quốc. Daniel Duggan, cựu phi công thủy quân lục chiến Mỹ, đã bị cáo buộc vi phạm Đạo luật Kiểm soát xuất khẩu vũ khí vì tham gia đào tạo phi công quân sự Trung Quốc. Duggan, hiện là công dân Australia, khẳng định ông chỉ đào tạo phi công dân sự. Hiện ông này đang phải ngồi tù ở Australia và đối mặt với việc bị dẫn độ sang Mỹ.

Đồng thời, Trung Quốc đang tích cực tìm kiếm công nghệ hàng không của phương Tây, đặc biệt là động cơ phản lực. Ngành hàng không của Trung Quốc đã có những bước tiến ấn tượng và trên thực tế nước này đã phát triển được máy bay chiến đấu tàng hình J-20 của riêng mình (vay mượn một số phần trong thiết kế của Mỹ). J-20 là tiêm kích tàng hình đầu tiên của Trung Quốc, đồng thời là một trong 4 chiến đấu cơ thế hệ 5 đang hoạt động trên thế giới. J-20 lần đầu bay thử vào năm 2011 và chính thức đi vào hoạt động từ năm 2017. Ước tính hiện có 50-60 chiếc J-20 đang hoạt động trong không quân Trung Quốc.

Nhưng, “gót chân Achilles” của hàng không Trung Quốc vẫn là động cơ đẩy: Nước này nhập khẩu hoặc sao chép trái phép các động cơ của Nga. Ban đầu, tiêm kích J-20 của Trung Quốc phụ thuộc khá nhiều vào mẫu động cơ AL-31 nhập khẩu từ Nga. Tuy nhiên, năm 2019, Trung Quốc đã thay đổi những động cơ này thành các động cơ nội địa WS-10C. WS-10C thể hiện hiệu suất tốt nhưng không đáp ứng hết khả năng của J-20. Bắc Kinh quyết định thử nghiệm WS-15, điều này không chỉ đáp ứng được kỳ vọng của giới quân sự Trung Quốc mà còn đưa J-20 trở thành máy bay chiến đấu tốt nhất có trong biên chế không quân nước này. Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm phát triển động cơ tiên tiến WS-15 đã bắt đầu từ những năm 1990, nhưng chỉ gần đây nó mới đạt được tiến bộ công nghệ. Truyền thông Mỹ chỉ ra rằng động cơ phản lực này đã bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt và sẽ được chuyển giao cho không quân Trung Quốc trong năm 2024, giúp nâng cao đáng kể khả năng siêu cơ động của tiêm kích J-20.

Theo một báo cáo do Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) của Mỹ công bố hồi tháng 3, "ngoài việc cố gắng phát triển động cơ đáp ứng các yêu cầu về tỷ lệ giữa lực đẩy và trọng lượng của máy bay thế hệ 5, các kỹ sư hàng không vũ trụ Trung Quốc đang phải vật lộn để đảm bảo được độ tin cậy có ý nghĩa". Báo cáo còn cho biết: “Hiện tại, động cơ phản lực của Trung Quốc cùng lắm chỉ bằng được 1/4 tuổi thọ của động cơ phương Tây”.

Điều trớ trêu là các nước phương Tây đã từng vui vẻ bán công nghệ hàng không cho Trung Quốc. Khi quan hệ với Trung Quốc tan băng vào những năm 1970, Bắc Kinh có thể nhập khẩu nhiều thiết bị phần cứng, chẳng hạn như động cơ phản lực do Anh sản xuất, nhưng sau đó các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Bắc Kinh do các cáo buộc vi phạm nhân quyền năm 1989 đã khiến phần lớn hoạt động thương mại đó bị đình trệ. Để sản xuất động cơ, Trung Quốc vẫn cần nhập khẩu các công cụ, máy móc phức tạp, bao gồm thiết bị sản xuất tại Đức, Nhật Bản, Italy và Hàn Quốc.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng tìm cách khai thác các bí quyết của phương Tây, trong khi các nhà khoa học và kỹ sư của chính Trung Quốc dần dần tích lũy kinh nghiệm. Điều này bao gồm cả việc hợp tác với các trường đại học nước ngoài để tiếp cận kiến thức kỹ thuật.

Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất làm điều này. Các quốc gia luôn vay mượn chuyên môn và công nghệ quân sự từ bạn bè và kẻ thù của họ. Người Ottoman đã thổi bay những bức tường cao của Constantinople và tiêu diệt đế chế Byzantine vào năm 1453 bằng cách sử dụng những khẩu pháo chưa từng có trong lịch sử do một thợ làm súng người Hungary phát triển. Sa hoàng Nga đã sử dụng các chỉ huy nước ngoài, bao gồm cả anh hùng hải quân Mỹ John Paul Jones, người đã trở thành một đô đốc Nga. Sau Chiến tranh thế giới 2, Mỹ và Liên Xô đã đưa các nhà khoa học cũ của Đức Quốc xã đến làm việc trong các chương trình tên lửa đạn đạo và thám hiểm không gian của họ...

Cuối cùng, các nước phương Tây sẽ phải đưa ra lựa chọn, tìm cách ngăn chặn các chuyên gia và công ty Trung Quốc tiếp cận máy móc phần cứng và bí quyết của họ, cũng đồng nghĩa với việc tự tách mình khỏi thị trường Trung Quốc rộng lớn đã từng giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong nhiều thập kỷ.