Khi cán bộ quản lý nhà nước dung túng sai phạm…

Nhưng, người vì lợi nhuận mà dễ dàng thỏa hiệp, bắt tay doanh nghiệp, kẻ thì "mũ ni che tai", bỏ qua sai phạm vì sợ "uy" của doanh nghiệp, sợ bị doanh nghiệp khiếu nại. Từ sự vô trách  nhiệm của một số cán bộ quản lý nhà nước mà thị trường chứng khoán bị "thao túng", nhà đầu tư  mất tiền, mất niềm tin.

Cái "bắt tay" của lãnh đạo sàn HoSE  và Chủ tịch FLC

Cơ quan điều tra Bộ Công an đã ban hành kết luận điều tra bổ sung vụ án thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan cựu chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết (Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn FLC - Tập đoàn FLC). Ông Trịnh Văn Quyết bị Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đề nghị truy tố về tội thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo kết luận điều tra bổ sung, từ 26/5/2017 - 10/1/2022, Trịnh Văn Quyết đã chỉ đạo em gái là Trịnh Thị Minh Huế cùng đồng phạm thao túng thị trường chứng khoán đối với 5 mã cổ phiếu AMD, HAI, GAB, FLC, ART, qua đó thu lợi bất chính hơn 723 tỉ đồng. Cơ quan Công an còn xác định, trong thời gian từ năm 2014 - 2016, thực tế các cổ đông chỉ góp 1.197 tỉ đồng vốn điều lệ vào Công ty CP Xây dựng Faros, Trịnh Văn Quyết chỉ đạo thuộc cấp và các cá nhân có liên quan thực hiện lập và ký khống hồ sơ, chứng từ góp vốn 3.102 tỉ đồng, làm tăng khống vốn chủ sở hữu của Công ty CP Xây dựng Faros lên 4.300 tỉ đồng. Sau đó, các bị can đề nghị đăng ký niêm yết 430 triệu cổ phiếu ROS của Công ty CP Xây dựng Faros trên Sở Giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh để bán và chiếm đoạt hơn 3.620 tỉ đồng của các nhà đầu tư.

Để sai phạm của bị can Trịnh Văn Quyết có thể diễn ra trong thời gian dài và mức độ nghiêm trọng, Cơ quan điều tra xác định có sự giúp sức từ hàng loạt lãnh đạo, cán bộ quản lý nhà nước về chứng khoán. Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an xác định, các cá nhân tại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Vụ Giám sát công ty đại chúng, Trung tâm Lưu ký chứng khoán có liên quan tới hành vi vi phạm pháp luật của Trịnh Văn Quyết.

Thời điểm Trịnh Văn Quyết đưa ra kế hoạch biến Faros thành công ty đại chúng để niêm yết trên sàn chứng khoán Sở Giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HoSE), đã được ông Trần Đắc Sinh, cựu chủ tịch HĐQT; Lê Hải Trà, cựu Tổng giám đốc, cựu ủy viên HĐQT, thành viên độc lập hội đồng niêm yết; Trầm Tuấn Vũ, nguyên phó tổng giám đốc, phó chủ tịch hội đồng niêm yết; Lê Thị Tuyết Hằng, giám đốc phòng quản lý và thẩm định niêm yết, thành viên hội đồng niêm yết "giúp sức".

Theo kết luận, HoSE hoạt động theo mô hình công ty TNHH một thành viên do Nhà nước nắm 100% vốn điều lệ, Bộ Tài chính là đại diện chủ sở hữu. HoSE có chức năng tổ chức niêm yết, giao dịch chứng khoán, giám sát việc chấp hành quy định pháp luật về thị trường chứng khoán. Sau khi nhận được hồ sơ đề nghị niêm yết của Faros, Trần Đắc Sinh biết báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính năm 2014, năm 2015 của Faros không phù hợp vì phạm vi lưu ý lớn, “không đủ cơ sở để xác định số vốn đã thực góp” và các tài liệu có trong hồ sơ đề nghị niêm yết.

Mặc dù theo quy chế hoạt động của HĐQT và Hội đồng niêm yết HOSE thì việc thẩm định chấp thuận niêm yết cổ phiếu đối với Faros không thuộc thẩm quyền của HĐQT nhưng khi Faros chưa bổ sung đầy đủ hồ sơ theo quy định, Trần Đắc Sinh đã chỉ đạo Văn phòng HĐQT HOSE làm văn bản thông báo yêu cầu Hội đồng niêm yết phải báo cáo kết quả thẩm định để HĐQT quyết định.

Sau đó, Trần Đắc Sinh đã cùng các thành viên trong HĐQT thống nhất chấp thuận niêm yết và ký, ban hành nghị quyết của HĐQT, có nội dung “Hồ sơ của Faros đủ các điều kiện niêm yết trên HOSE…”. Sau đó, Lê Thị Tuyết Hằng căn cứ nghị quyết HĐQT do Sinh ký để lập và ký tờ trình đề nghị các thành viên Hội đồng niêm yết chấp thuận chính thức với giá tham chiếu trong cùng ngày giao dịch đầu tiên là 10.500 đồng/cổ phiếu.

Ông Lê Hải Trà được phân công nghiên cứu, thẩm định hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu của Faros, ông Trà biết rõ báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính năm 2014, năm 2015 của doanh nghiệp này không phù hợp do phạm vi lưu ý quá lớn. Ông Trà đã hai lần hội ý, thảo luận với các thành viên Hội đồng niêm yết, đều thống nhất chưa đủ điều kiện niêm yết, yêu cầu công ty phải giải trình. Tuy nhiên, sau đó, dù mới nhận được báo cáo giải trình từ Faros, chưa có thời gian nghiên cứu, nhưng ông Trà vẫn cùng các thành viên khác trong Hội đồng niêm yết “nhất trí hồ sơ và điều kiện niêm yết của Faros”, làm căn cứ để có tờ trình đề xuất HĐQT chấp thuận niêm yết cho Faros.

Tại Cơ quan điều tra, ông Sinh và ông Trà thừa nhận hành vi và khai nguyên nhân phạm tội là "do có mối quan hệ nên muốn giúp đỡ Trịnh Văn Quyết". Việc chấp thuận niêm yết giúp cho Faros có điều kiện thu hút vốn của các nhà đầu tư trên thị trường và HoSE có doanh thu từ thu phí niêm yết, phí giao dịch chứng khoán, thông qua đó nâng cao uy tín bản thân. Trong vụ án, Cơ quan điều tra đề nghị truy tố Trần Đắc Sinh, Lê Hải Trà tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Cán bộ Ủy ban chứng khoán Nhà nước "sợ" doanh nghiệp

Trong số 51 bị can bị đề nghị truy tố sau khi ban hành kết luận điều tra bổ sung, Cơ quan điều tra xác định các cá nhân thuộc Ủy ban chứng khoán Nhà nước, Vụ Giám sát công ty đại chúng, Trung tâm Lưu ký chứng khoán có liên quan tới hành vi của Trịnh Văn Quyết.

Trong đó có bị can Lê Công Điền (Vụ trưởng Vụ Giám sát công ty đại chúng thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), với vai trò của mình, ông Điền có chức năng thẩm định, chấp thuận hồ sơ đăng ký công ty đại chúng và kiểm soát chất lượng của các đơn vị kiểm toán cho các công ty có lợi ích công chúng của Công ty Faros. Quá trình thực hiện, ông Điền phát hiện hồ sơ đăng ký của Faros không đủ cơ sở để xác định số vốn thực góp, các báo cáo kiểm toán không đúng phát luật về kiểm toán vì không đủ cơ sở để đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần.

Tuy vậy, ông Điền không thực hiện kiểm tra, xử lý đối với công ty kiểm toán, thu hồi báo cáo kiểm toán mà chỉ ký vào văn bản của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về việc chấp thuận hồ sơ đăng ký công ty đại chúng đối với Faros. Sau đó, công bố trên phương tiện thông tin của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về việc chấp thuận hồ sơ đăng ký công ty đại chúng đối với Faros có vốn điều lệ là 4.300 tỉ đồng.

Sau khi bị khởi tố, ông Lê Công Điền thừa nhận toàn bộ hành vi phạm tội và cho rằng, nguyên nhân là do Faros là công ty lớn, Trịnh Văn Quyết có nhiều mối quan hệ với lãnh đạo các cấp, sở hữu một công ty chuyên tư vấn pháp luật. Khi thẩm định hồ sơ, ông Điền đã yêu cầu cung cấp thêm bằng chứng về việc góp vốn nhưng bị doanh nghiệp của ông Trịnh Văn Quyết 2 lần có đơn khiếu nại vì cho rằng ông Điền làm vượt thẩm quyền, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Do lo sợ ảnh hưởng đến công việc của bản thân nên ông Điền biết sai vẫn làm.

Trong vụ án, bị can Dương Văn Thanh (Tổng Giám đốc Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam) khi nhận được hồ sơ đề nghị của Faros, ông Thanh biết rõ hồ sơ đăng ký, lưu ký chứng khoán của Faros “chưa đủ cơ sở để xác định số vốn thực góp” và các tài liệu có trong hồ sơ đề nghị đăng ký, lưu ký nhưng Dương Văn Thanh vẫn ký, cấp giấy chứng nhận đăng ký chứng khoán có nội dung “Công ty cổ phần Xây dựng Faros, vốn điều lệ hơn 4.300 tỉ đồng; đã đăng ký chứng khoán và được cấp mã chứng khoán tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam kể từ ngày 24/8/2016” và thông báo đến các thành viên lưu ký, các công ty chứng khoán.

Cũng theo Kết luận điều tra bổ sung, thời điểm tháng 3/2017, Bộ Tài chính có quyết định về việc kiểm tra Công ty Faros và giao dịch cổ phiếu tại công ty này. Trong số các nội dung kiểm tra có kiểm tra việc tăng vốn và sử dụng vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Khi đó, đoàn kiểm tra gồm 21 thành viên thuộc các cơ quan chức năng của Bộ Tài chính đã kiểm tra tại Công ty Faros và đã phát hiện một số dấu hiệu bất thường trong việc góp vốn và sử dụng vốn góp tại Công ty Faros. Đoàn kiểm tra đã thu thập các chứng từ kế toán thể hiện số vốn góp đã được chuyển vào tài khoản của Faros nhưng sau đó được sử dụng chủ yếu vào các hoạt động đầu tư tài chính. Dù phát hiện các dấu hiệu đáng ngờ, nhưng theo thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ đoàn kiểm tra không có khả năng điều tra, xác minh.

Rõ ràng, các chính sách và quyết tâm của các cơ quan chức năng đang nỗ lực để ngày càng hiện đại và minh bạch thị trường chứng khoán, nhưng những sai phạm của một số cá nhân quản lý đi ngược lại với quyết tâm của Chính phủ, một số nhà quản lý doanh nghiệp vẫn còn tư tưởng thao túng thị trường, lừa tiền của nhà đầu tư. Từ những vụ án xảy ra liên quan đến Đỗ Thành Nhân, cựu Chủ tịch Loui Holdings; Trịnh Văn Quyết cùng đồng phạm, cho thấy sự quyết tâm phòng chống tội phạm liên quan đến thị trường chứng khoán của các cơ quan tố tụng và cơ quan chức năng, để minh bạch thị trường chứng khoán.