Nga có thật sự "vỡ nợ" như tin đồn?

Sáng 27/6 (giờ Hà Nội) hãng tin Bloomberg đăng trên trang chính bản tin khẳng định Nga đã "vỡ nợ" khi chưa thể thanh toán khoản nợ lãi trái phiếu 100 triệu USD và Euro cho các chủ nợ nước ngoài trước hạn chót, vốn đã được ân hạn một tháng kể từ ngày 25/5.

Trích dẫn bản tin từ Bloomberg, nhiều hãng tin phương Tây mô tả đây được coi là động thái cho thấy Nga vỡ nợ nước ngoài lần đầu kể từ năm 1918, khi chính quyền Nga từ chối công nhận các khoản nợ từ thời Sa hoàng.

Tuy vậy, Nga không coi những gì đang diễn ra cho thấy nước này thật sự "vỡ nợ". Bộ Tài chính Nga khẳng định đã hoàn thành nghĩa vụ khi gửi đầy đủ số tiền mà họ cần thanh toán vào Trung tâm lưu ký thanh toán quốc gia (NDS), cơ quan chịu trách nhiệm chuyển tiền cho các chủ nợ trái phiếu, bằng đồng Euro và USD từ tháng 5.

RiaNovosti cho biết, NDS đã nhận được 71,3 triệu USD tiền lãi của khoản trái phiếu đáo hạn năm 2026, và 26,5 triệu Euro của khoản trái phiếu đáo hạn năm 2036.

Sở dĩ số tiền đó không thể chuyển đến tài khoản của các chủ nợ do rào cản từ các lệnh trừng phạt của phương Tây. Hôm 24/5, một ngày trước hạn thanh toán, Chính phủ Mỹ thông báo không gia hạn nới lỏng trừng phạt tài chính Nga để nước này thanh toán nợ cho các cá nhân và tổ chức tại Mỹ đã mua trái phiếu Chính phủ Nga.

Sau khi mở chiến dịch quân sự tại Ukraine, Nga đã chịu loạt lệnh trừng phạt từ phương Tây, khiến dự trữ ngoại hối trị giá khoảng 600 tỷ USD của Ngân hàng Trung ương Nga bị đóng băng và nhiều ngân hàng bị cắt khỏi hệ thống điện tín tài chính quan trọng toàn cầu SWIFT.

Nga nợ khoảng 40 tỷ USD nước ngoài, con số rất nhỏ bé so với quy mô kinh tế và dự trữ của Nga. Hồi tuần trước, Mocow nói rằng họ sẽ trả khoản nợ trái phiếu trên bằng đồng Ruble do "bất khả kháng" vì lệnh trừng phạt. Bộ trưởng Tài chính Nga cũng gọi tình huống này là một "trò hề".

"Ai có thể tuyên bố gì tùy ý. Nhưng những ai hiểu điều gì đang xảy ra sẽ biết rằng không có chuyện vỡ nợ", Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov nhấn mạnh và nói thêm nước này vẫn nhận hàng tỷ USD từ xuất khẩu năng lượng mỗi tuần.

Trong khi đó, chuyên gia Hassan Malik tại công ty quản lý đầu tư Mỹ Loomis, Sayles & Company nhận định, sự cố đang xảy ra với Nga là điều rất hiếm. "Một chính phủ có đủ khả năng trả nợ đã bị chính phủ nước ngoài đẩy vào tình trạng vỡ nợ", ông nói.

Theo AFP, thông báo vỡ nợ chính thức thường do các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đưa ra, nhưng lệnh trừng phạt của châu Âu khiến các công ty này không thể xếp hạng đối với thực thể Nga.

Các chủ nợ của Nga được cho là cũng có quyền đưa ra một tuyên bố như vậy nếu chủ sở hữu của 25% số trái phiếu nước ngoài nhất trí Nga "vỡ nợ". Chưa có một động thái nào như vậy được tiến hành cho đến nay.

Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre hôm 26/5 cho rằng, kịch bản Nga vỡ nợ không gây ra tác động đáng kể đến kinh tế Mỹ và thế giới do Moscow "vốn đang bị cô lập tài chính".

Ở chiều ngược lại, dù tình huống liên quan đến khoản nợ trái phiếu của Nga diễn biến ra sao, nó cũng khó tác động tiêu cực thêm đến kinh tế Nga, bởi phần lớn các doanh nghiệp phương Tây đã rời khỏi thị trường Nga sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra.

Với các quốc gia vợ nỡ, họ thường sẽ bị cắt khả năng vay nợ thông qua trái phiếu cho đến khi xử lý xong khoản nợ rồi lấy lại niềm tin từ các nhà đầu tư. Nga nợ nước ngoài khá thấp và họ dường như không trông đợi nhiều vào việc vay nợ thông qua trái phiếu trong tình hình hiện nay.

Trên thực tế, Nga vẫn đang gấp rút giải quyết vấn đề thanh toán. Tuần trước, nước này thông báo sẽ trả nợ bằng đồng Ruble. Reuters cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã ký sắc lệnh thực hiện các quy trình tạm thời và cho chính phủ 10 ngày để lựa chọn ngân hàng xử lý vấn đề thanh toán.

Theo quy định mới, Nga được coi là đã hoàn thành nghĩa vụ một khi chuyển đồng Ruble cho các cơ quan thanh toán. Chưa rõ các nhà đầu tư có chấp nhận công cụ mới không, cũng như các biện pháp trừng phạt có cho phép họ nhận các khoản thanh toán từ Nga hay không.

Bộ trưởng Tài chính Nga Siluanov đã trấn an các nhà đầu tư rằng họ không mất tiền, Nga sẵn sàng thực hiện mọi nghĩa vụ tài chính của họ. Ông Siluanov nhấn mạnh, bất cứ chủ nợ trái phiếu nào cũng có thể đến Nga và lấy tiền của họ lập tức.