Chủ động phòng ngừa gian lận thi cử từ sớm, từ xa

Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, là kỳ thi đầu tiên áp dụng chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới ban hành năm 2018, đồng thời vẫn tổ chức cho các thí sinh theo chương trình GDPT 2006. Kỳ thi này tăng gần 100.000 thí sinh so với năm 2024. Cùng với đó, cả nước đang tinh gọn bộ máy hành chính, sáp nhập tỉnh, thành; sắp xếp lại hệ thống thanh tra và bỏ cấp huyện.

Giải pháp nào để kỳ thi với quy mô lớn nhất, diễn ra tại tất cả các địa phương trên cả nước được đảm bảo an ninh, an toàn, nghiêm túc, khách quan và công bằng là những vấn đề dư luận đặc biệt quan tâm tại thời điểm hiện nay. Chuyên mục "Trò chuyện Chủ nhật" của Báo CAND đã có cuộc trao đổi với GS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) xung quanh vấn đề này.

PV: Thưa GS Huỳnh Văn Chương, công tác chuẩn bị cho kỳ thi hiện được triển khai như thế nào trong bối cảnh sáp nhập tỉnh, thành phố và sắp xếp lại đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền 2 cấp?

GS.TS Huỳnh Văn Chương: Thời gian qua, Bộ GD&ĐT cùng các địa phương đã tích cực, chủ động chuẩn bị tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Trong bối cảnh sáp nhập tỉnh, thành, sắp xếp lại hệ thống thanh tra và bỏ cấp huyện, Bộ GD&ĐT đã nhận được sự quan tâm sâu sát của Chính phủ, Thủ tướng và Phó Thủ tướng Chính phủ, thể hiện qua Chỉ thị 37/CT-TTg, các công điện ban hành tháng 5/2025 và các cuộc họp của Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực, đặc biệt là hội nghị toàn quốc trực tiếp kết hợp trực tuyến do Thủ tướng chủ trì ngày 18/6 vừa qua với yêu cầu tổ chức kỳ thi an toàn, thông suốt, nghiêm túc, khách quan, hiệu quả. Đây thực sự là sự khích lệ rất lớn để toàn ngành Giáo dục nỗ lực chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi.

Với sự chủ động từ sớm, từ xa của các địa phương, đặc biệt là sự linh hoạt của các địa phương trước phương án sáp nhập tỉnh, thành, đến nay, công tác chuẩn bị của các tỉnh, thành, của các ban chỉ đạo đã sẵn sàng mọi điều kiện về cơ sở vật chất, nhân lực, vật lực để kỳ thi diễn ra an toàn, nghiêm túc và đạt hiệu quả theo đúng theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng. Bộ GD&ĐT cũng đã thành lập các đoàn kiểm tra do lãnh đạo Bộ và Ban Chỉ đạo cấp quốc gia trực tiếp tiến hành kiểm tra công tác chuẩn bị thi tại các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương trong khoảng thời gian từ 4/6 đến sát ngày thi. Đồng thời, Bộ thành lập 10 đoàn kiểm tra sâu về công tác chuẩn bị thi tại các Sở GD&ĐT.

Ngay trong chiều 20/6, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cũng đã có buổi làm việc với TP Hà Nội, địa phương có số lượng thí sinh dự thi tốt nghiệp đông nhất cả nước về công tác chuẩn bị thi tốt nghiệp THPT 2025. Tại địa phương, tất cả các tỉnh, thành đã thành lập Ban Chỉ đạo thi cấp tỉnh, ban hành văn bản chỉ đạo, tổ chức kiểm tra, chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, huy động nguồn lực địa phương phù hợp với điều kiện thực tế.

 Về công tác chuyên môn, nghiệp vụ tổ chức kỳ thi, phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 cũng như cấu trúc định dạng đề thi đều được công bố sớm, từ cuối năm 2023. Bộ GD&ĐT cũng đã chỉ đạo các địa phương tổ chức thi thử nhưng vận hành thật, giúp kiểm nghiệm toàn diện các khâu tổ chức và điều chỉnh kịp thời. Việc ôn tập của học sinh cũng được triển khai bài bản, không thu phí học sinh lớp 12 theo đúng quy định. Công tác kiểm tra, thanh tra cũng được tổ chức kỹ lưỡng. Bên cạnh hoạt động kiểm tra của Bộ GD&ĐT, các địa phương cũng đã chủ động thành lập nhiều đoàn kiểm tra để rà soát tất cả các khâu của kỳ thi bảo đảm các điều kiện tốt nhất cho công tác tổ chức kỳ thi.

PV: Với các địa phương mới sáp nhập, liệu công tác tổ chức thi tốt nghiệp THPT 2025 có gặp lúng túng gì không, thưa ông?

GS.TS Huỳnh Văn Chương: Ngày 12/6, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về sáp nhập tỉnh, thành, bỏ cấp huyện, ngay sau đó, Bộ GD&ĐT đã ban hành Công văn số 2999/BGDĐT-QLC ngày 13/6 hướng dẫn các địa phương có các giải pháp và phương án cụ thể thích ứng với tình hình mới. Đối với việc tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, trên tinh thần chuẩn bị từ sớm, từ xa nên hầu hết các địa phương đều lường được việc này và chủ động triển khai thực hiện theo đúng hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Địa phương nào kích hoạt hoạt động của chính quyền mới từ 1/7 thì xem xét có sự điều chỉnh Ban chỉ đạo, Ban chấm thi nếu cần thiết, hoặc có thể vẫn giữ nguyên tùy theo sự thống nhất lãnh đạo, chỉ đạo của mỗi địa phương.

Còn đối với các địa phương triển khai hoạt động chính thức chính quyền mới nếu sau ngày kết thúc chấm thi là 15/7 thì thực hiện như hướng dẫn thi của Bộ đã ban hành để tổ chức kỳ thi này. Nhìn chung về cơ bản, công tác chuẩn bị thi, đội ngũ cán bộ coi thi thì vẫn giữ nguyên nên không ảnh hưởng đến công tác tổ chức thi.

PV: Kỳ thi năm nay sẽ có những điểm mới nào thí sinh cần lưu ý, thưa GS?

GS.TS Huỳnh Văn Chương: Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 được tổ chức thành 3 buổi, rút ngắn 1 buổi so với các kỳ thi trước đây, gồm 1 buổi thi môn Ngữ Văn, 1 buổi thi môn Toán và 1 buổi tổ chức bài thi tự chọn. Các thí sinh dự thi sẽ được sắp xếp theo môn thi tự chọn để tối ưu phòng thi, điểm thi. Bên cạnh đó, năm 2025, thi tốt nghiệp THPT có 2 loại đề thi. Thí sinh lớp 12 dự thi với đề thi được ra theo chương trình GDPT 2018; thí sinh tự do học chương trình cũ chưa tốt nghiệp dự thi với đề thi ra theo chương trình GDPT 2006. Tuy nhiên, từ năm 2026, Bộ GD&ĐT sẽ chỉ tổ chức kì thi tốt nghiệp THPT với một loại đề thi duy nhất theo chương trình GDPT 2018. Thí sinh đặc biệt lưu ý nội dung này để chủ động trong kế hoạch học tập ngay từ bây giờ.

Ngoài ra, quy chế thi tốt nghiệp THPT cũng có một số thay đổi như từ năm nay, sẽ sử dụng kết hợp điểm đánh giá quá trình (học bạ) và kết quả thi trong xét công nhận tốt nghiệp theo tỷ lệ 50-50; chứng chỉ ngoại ngữ vẫn được tiếp tục sử dụng để miễn thi trong xét công nhận tốt nghiệp nhưng không được quy đổi thành điểm 10 trong xét công nhận tốt nghiệp như trước đây; bỏ cộng điểm chứng chỉ nghề đối với tất cả các thí sinh; bỏ cộng điểm chứng chỉ tin học, ngoại ngữ, bằng trung cấp nghề đối với thí sinh Giáo dục thường xuyên; cho phép thí sinh là người nước ngoài được sử dụng chứng chỉ tiếng Việt để miễn thi môn Ngữ Văn trong xét công nhận tốt nghiệp THPT. Đặc biệt, lần đầu tiên trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 sẽ áp dụng phương thức vận chuyển đề thi từ địa điểm Hội đồng ra đề thi tới điểm in sao đề thi của các tỉnh, thành qua hệ thống đường truyền mã hóa và bảo mật của Ban Cơ yếu Chính phủ.

PV: Vậy việc vận chuyển đề thi, công nghệ bảo mật đề thi tốt nghiệp THPT được thực hiện qua đường truyền của Ban Cơ yếu Chính phủ sẽ tạo những thuận lợi gì, thưa GS?

GS.TS Huỳnh Văn Chương: Việc chuyển đề thi qua Ban Cơ yếu Chính phủ đã từng được Bộ GD&ĐT thí điểm triển khai với các kỳ thi học sinh giỏi, kỳ thi Olympic. Tuy nhiên, năm nay lần đầu tiên chính thức triển khai đại trà cho Kỳ thi tốt nghiệp THPT. Công việc này đã có sự phối hợp, bàn thảo từ rất sớm, đặc biệt là việc xây dựng quy trình chặt chẽ giữa Bộ GD&ĐT với Ban Cơ yếu Chính phủ và Bộ Công an.

Đến giờ phút này, toàn bộ hệ thống đề thi đã được chuyển tới các tỉnh, thành theo phương thức mới và thành công, rất thuận lợi. Đây được xem là một bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ vào các khâu trọng yếu của quy trình tổ chức kỳ thi. Phương thức vận chuyển đề thi mới này giúp chuyển đề thi gốc nhanh, kịp thời, giảm bớt được thời gian và nhân sự vận chuyển đề thi như phương pháp truyền thống đang áp dụng.

PV: Trong Chỉ thị về kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, Thủ tướng đã giao Bộ GD&ĐT chủ trì phối hợp với Bộ Công an tăng cường đảm bảo an ninh, an toàn cho kỳ thi. Công tác phối hợp đã và đang được hai Bộ triển khai như thế nào, đặc biệt là công tác phòng, chống gian lận thi cử bằng công nghệ cao, thưa ông?

GS.TS Huỳnh Văn Chương: Năm nay, Bộ GD&ĐT và Bộ Công an đã ký kết văn bản, quy chế phối hợp ngay từ sớm. Việc đảm bảo an toàn, an ninh từ khâu chuẩn bị cho đến khi kết thúc kỳ thi đến giờ phút này đều đã sẵn sàng. Các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an đã phối hợp với Công an địa phương bảo đảm tuyệt đối an ninh an toàn cho hội đồng ra đề thi, tăng cường công tác nắm tình hình, phát hiện các nguy cơ tiêu cực gian lận và vi phạm pháp luật liên quan đến kỳ thi, trong đó chú trọng nắm tình hình, đấu tranh xử lý các đối tượng có hành vi rao bán thiết bị công nghệ cao sử dụng để gian lận thi cử, hoặc các đường dây tiêu cực, gian lận trên toàn quốc.

Riêng đối với việc truyền thông về các vật dụng cấm mang vào phòng thi, phòng, chống gian lận thi cử bằng các thiết bị công nghệ cao, năm nay, hai Bộ tiếp tục chủ động phối hợp tuyên truyền phòng ngừa từ sớm, từ xa dựa trên tinh thần tích cực của cán bộ coi thi. Cán bộ Cục Kỹ thuật nghiệp vụ, Bộ Công an và Công an các tỉnh, thành phố đều tập huấn rất kỹ cho cán bộ coi thi tại các địa phương để biết cách nhận diện, phòng ngừa cũng như tăng cường truyền thông tới học sinh về các thiết bị, vật dụng cấm mang vào phòng thi. Thí sinh cần đặc biệt lưu ý, đề thi là tối mật, việc sử dụng các thiết bị công nghệ, các vật dụng không được phép mang vào phòng thi, để gian lận thi là vi phạm quy chế, thậm chí có thể bị xử lý hình sự. Vì vậy, các em cần chú ý không nên mang vật dụng cấm vào phòng thi để phòng tránh những rủi ro có thể xảy ra.

PV: Thưa GS, cấu trúc, định hướng đề thi tốt nghiệp năm nay sẽ được xây dựng như thế nào?

GS.TS Huỳnh Văn Chương: Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 diễn ra trong bối cảnh đặc biệt khi nhiều địa phương tiến hành sáp nhập tỉnh, thành và học sinh thi đồng thời với 2 chương trình GDPT 2006 và 2018. Điều này nhìn chung sẽ vất vả hơn cho khâu tổ chức, điều hành, còn thí sinh thì vẫn giữ ổn định cho việc thi của cá nhân và có phần thuận lợi hơn do thời gian thi rút ngắn hơn, thi tại một phòng thi cho tất cả các môn. Đặc biệt, về cấu trúc, định dạng đề thi tốt nghiệp THPT, đề mẫu đã được Bộ công bố từ năm 2023 và 2024, tức là 2 năm trước khi diễn ra kỳ thi. Học sinh được ôn tập, tập dượt thi thử trước khi diễn ra kỳ thi.

Và qua việc làm đề thi thử, các em có thể soi xét xem điểm nào mạnh, điểm nào còn yếu để có phương án, giải pháp khắc phục. Tinh thần chung là đề thi bám sát chương trình nhưng có sự phân hóa để giúp các trường đại học tuyển sinh. Riêng đối với đề thi môn Ngữ Văn, sẽ mở rộng ngữ liệu ngoài sách giáo khoa nên học sinh cần tập trung ôn tập kiến thức, kỹ năng theo chuẩn đầu ra thay vì chỉ chăm chăm vào một số ngữ liệu, hay học thuộc lòng, học theo văn mẫu.

PV: Ông có lời khuyên nào đối với thí sinh thi tốt nghiệp THPT năm nay?

GS.TS Huỳnh Văn Chương: Trong những ngày chuẩn bị diễn ra kỳ thi, bên cạnh việc ôn tập, các em cũng cần giữ gìn sức khỏe, không nên thức quá khuya, giữ tinh thần thoải mái để tránh áp lực, căng thẳng. Cùng với đó, cần chú ý nắm vững các quy định của quy chế thi, nhất là các vật dụng không được phép mang vào phòng thi để tránh những tình huống đáng tiếc có thể xảy ra. Các em cần cố gắng tập trung ôn tập vào các phần kiến thức mà mình còn chưa tự tin lắm, không mang vật dụng bị cấm vào phòng thi. Việc vi phạm quy chế sẽ ảnh hưởng đến tương lai của các em, do đó, các em cần hết sức lưu ý việc này. Đối với phụ huynh học sinh, cần hỗ trợ tối đa về sức khỏe, tinh thần cho các con nhưng không nên tạo áp lực.

Ngoài ra, các địa phương cần tiếp tục hỗ trợ thí sinh bằng cách làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục để học sinh nhận thức rằng, Bộ GD&ĐT, các địa phương, các thầy cô giáo, sở, ban, ngành liên quan đều cố gắng, quyết tâm để tổ chức một kỳ thi an toàn, nghiêm túc, công bằng. Việc của các em là có kế hoạch ôn tập phù hợp, tập trung làm bài thi để đạt kết quả cao nhất.