Ecuador lại giẫm “vết xe đổ” Hy Lạp?

• Ecuador "đuổi khéo" ông chủ WikiLeaks khỏi đại sứ quán ở London
• Bầu cử ở Ecuador: Ứng cử viên cánh tả tuyên bố chiến thắng

Sự đổ vỡ này có “công” của giới tài phiệt Mỹ trong nhiều năm qua, như lời John Perkins - một cựu “sát thủ kinh tế” tường thuật trong hồi ký “Lời thú tội của một sát thủ kinh tế”.

Viễn cảnh khủng hoảng nợ công tới gần

Ecuador - đất nước có tiền sử vỡ nợ nay lại liên tục tăng vay nợ nhằm đáp ứng nhu cầu của quốc gia. Cách đây ít ngày, Tạp chí Crisis (Ecuador) nhận định trong thời điểm này, các khoản tín dụng khác nhau đang là những tin tức kinh tế và chính trị nóng hổi tại “đất nước Xích đạo” này.

Đạo luật mới được thông qua mang tên “Trole 3” được cho là thu hút tổng số tín dụng 1,137 tỷ USD, tuy nhiên con số này vẫn còn thấp hơn khoản 1,344 tỷ USD mà Quito phải chi trả cho 50 chủ nợ chính.

Hiện Ecuador chuẩn bị vay thêm một khoản từ Ngân hàng Phát triển liên Mỹ 500 triệu USD; Ngân hàng Phát triển Mỹ Latinh (CAF) 150 triệu USD; Ngân hàng đầu tư đa quốc gia Goldman Sachs của Mỹ với 500 triệu USD... Để đối ứng và đề phòng trường hợp vỡ nợ, buộc Ecuador phải nhượng cho Goldman Sachs một lượng trái phiếu trị giá 1,201 tỷ USD dưới dạng thỏa thuận mua lại như một “đảm bảo” cho khoản tín dụng.

Điều khoản ràng buộc này ghi rõ rằng thỏa thuận này “sẽ không tạo lãi suất có lợi cho Goldman, không được chuyển nhượng trên thị trường quốc tế và sẽ phải được hoàn trả khi Ecuador thanh toán xong khoản tín dụng”. Nói cách khác, nếu Quito không hoàn thành các kỳ hạn thanh toán, Goldman Sachs có quyền bán trái phiếu trên. Và thực tế, đây như một cái bẫy vì Hy Lạp từng trải qua. Vay để sửa chữa sai lầm. Sai lầm chồng sai lầm và nợ chồng nợ.

Lý giải điều này, cần phân tích lại câu chuyện nợ công của Hy Lạp trước đây. Tại Hy Lạp, sự ràng buộc giữa giới tài phiệt và các tổ chức đa phương, mà cụ thể là Goldman Sachs - kẻ đã nhấn chìm quốc gia Nam Âu trong một thảm họa không thể tưởng tượng nổi. Có nhiều nét tương tự như quá trình mà họ đang giăng ra tại Ecuador, theo cách ngày càng ăn sâu hơn và có thể trở thành cuộc khủng hoảng kinh tế và xã hội chưa từng thấy kể từ “lễ hội ngân hàng”.

Cuộc khủng hoảng tài chính sâu rộng năm 1999 tại Ecuador, làm sụp đổ nền kinh tế nước này, dẫn tới cuộc đảo chính năm 2000 và làn sóng di dân ra nước ngoài lớn nhất trong lịch sử Ecuador. Hậu quả cho tới giờ chính là quá trình đồng đô la hóa toàn bộ nền kinh tế.

Tình thế của Hy Lạp cũng bắt nguồn từ “bẫy” mà giới tài phiệt giăng ra, sau đó là sự nhập cuộc của Goldman Sachs để “đóng nốt chiếc đinh” vào nền kinh tế nước này. Cơ chế được sử dụng cũng chính là một khoản tín dụng ẩn chứa món nợ còn khổng lồ hơn, khi quy đổi các khoản nợ trước đó bằng USD sang đồng euro nhưng với một tỷ giá ảo.

Theo cách đó, Hy Lạp bước vào được khu vực euro nhưng tình hình tài chính không cải thiện được chút nào và hệ quả là Athens không trả được khoản tín dụng và Goldman Sachs đã phát hành nhiều tín phiếu phái sinh ra thị trường. Chỉ trong vòng 4 năm, mức nợ của Hy Lạp với ngân hàng này tăng từ 2,8 tỷ euro lên 5,1 tỷ euro.

Chỉ riêng khoản lãi ròng của Goldman Sachs từ các giao dịch trái phiếu phái sinh cũng đã lên tới 500 triệu USD. Hy Lạp trở thành một quốc gia có mức nghèo đói và bất bình đẳng cao chót vót, sức mua của người lao động gần như bằng không và thất nghiệp trở thành chuyện cơm bữa.

Nay, Ecuador đang đi vào đúng vết xe đổ ấy. Ecuador đang tự đặt bẫy cho trạng thái một nền kinh tế vốn đã bị đồng đôla hóa của mình, giống như Hy Lạp cũng đã euro hóa nền kinh tế. Và những điều khoản tín dụng khi đi vay bóp nghẹt các nguồn thu của nhà nước.

Tất yếu, Ecuador khó có thể hoàn thành các nghĩa vụ tài chính mà các khoản tín dụng, đặc biệt là với Goldman Sachs, tạo ra. Hệ quả là, các thỏa thuận và tín chỉ nợ nói trên sẽ được mang ra thị trường như các trái phiếu phái sinh, do đó khoản nợ công lại càng tăng lên tới mức không thể trả nổi, lại buộc chính phủ phải ký thêm hợp đồng vay nợ để trả nợ...

Trồng hoa là nghề mang lại thu nhập tốt ở Ecuador. Ảnh: ITC.

“Lời thú tội của một sát thủ kinh tế”

Cấu trúc kinh tế của đất nước vốn đã mang xu hướng đánh tháo vốn cũng là đánh tháo ngoại tệ vì Ecuador không còn đồng nội tệ. Trong điều kiện đó, luật “Trole 3” còn thúc đẩy luồng vốn chạy ra ngoài từ khía cạnh xóa bỏ thuế suất đánh vào việc luân chuyển vốn quốc tế. Với xu hướng này, vấn đề thanh khoản sẽ đẩy dần Ecuador vào một cuộc khủng hoảng kinh tế không thể cứu chữa.

Lời khuyên của các “nhà kinh tế” đã vang lên tức thì, rằng việc phi đồng đôla hóa chính là con đường phải đi theo. Cũng cần nhớ rằng quá trình đôla hóa nền kinh tế quốc gia cũng bắt đầu từ 1995 và kết thúc năm 1998.

Ecuador một lần nữa rơi vào thảm họa kinh tế. Như lời John Perkins - một cựu sát thủ kinh tế (EHM), tường thuật trong hồi ký “Lời thú tội của một sát thủ kinh tế” rằng: Ông được giới tình báo Mỹ đào tạo công phu, bài bản, tạo mọi điều kiện để phục vụ cho lợi ích cho giới đại doanh thương Mỹ - một lực lượng gọi là "tập đoàn trị" - hệ thống liên minh giữa chính phủ, các tập đoàn, các ngân hàng..., thâm nhập vào bộ máy nhiều quốc gia, thực hiện các phi vụ tài chính, chính trị nhằm làm sụp đổ các quốc gia đang phát triển như Ecuador. Sẵn sàng đẩy hàng triệu người vào cảnh khốn khổ để mang lại lợi ích chỉ cho một nhóm nhỏ.

John Perkins thừa nhận: Ecuador là trường hợp điển hình mà “sát thủ kinh tế” đã ra tay. Cứ 100 USD dầu thô lấy ra từ các khu rừng nhiệt đới của Ecuado thì có tới 75 USD rơi vào túi các công ty dầu lửa. 25 USD còn lại sẽ dùng để trang trải chi phí quân sự và chi tiêu của chính phủ - trong đó khoảng 2,5 USD được chi cho y tế, giáo dục và các chương trình giúp đỡ người nghèo”.

“Lời thú tội” trên cho thấy, không phải bây giờ Ecuador mới trở thành nạn nhân trong một “cuộc chơi”. Thế giới vẫn còn nhiều Ecuador, Hy Lạp... khác, nếu các quốc gia không tỉnh táo trước các dự án bất minh của giới tài phiệt, đặc biệt khi quá trình toàn cầu hóa trở thành vỏ bọc hoàn hảo của chúng.