Latvia: Thị trưởng gốc Nga và sứ mệnh đặc biệt

Thứ Ba, 23/12/2014, 11:30

Một người Nga chính cống sinh sống và làm việc ở Riga, Latvia, đã nhận được sự ủng hộ gần như tuyệt đối của người dân thủ đô Riga, Latvia, và tự nguyện dấn thân vào chiến dịch xóa bỏ kỳ thị sắc tộc trong đời sống chính trị Riga và cả nước Latvia - một nỗ lực nhằm góp phần hóa giải những mâu thuẫn, xung đột không đáng có giữa 2 dân tộc Nga và Latvia.

Vấn đề sắc tộc Nga hiện là một vấn đề nhạy cảm ở Latvia. Quốc gia vùng Baltic thuộc Liên Xô cũ này đang cảm nhận sự nhỏ bé, yếu đuối trước sức ép chính trị quá lớn từ người khổng lồ láng giềng - Nga, và tình hình bất ổn tại Ukraina được xem là "tấm gương" khiến ban lãnh đạo Latvia lo lắng. Latvia có cơ cấu dân số 61% người Latvia và 26% người Nga, còn lại là các nhóm dân tộc Ukraina, Ba Lan, Belarusia và các sắc tộc khác. Một trong những nguyên nhân gây ra bất ổn xã hội liên quan đến sắc tộc ở Latvia bắt nguồn từ khi nước này tách khỏi Liên Xô cũ để tuyên bố độc lập vào năm 1989, và luật pháp nước này có những quy định khắt khe đối với người sắc tộc Nga.

Nils Usakovs và vợ, Iveta Strautina.

Những người thuộc sắc tộc Nga di cư từ Nga hoặc sinh ra trên đất Latvia mà có cha mẹ là người Nga không được tự động mang quốc tịch Latvia. Vì lẽ đó, cho đến nay, khoảng 300.000 người thuộc sắc tộc Nga vẫn chưa có quốc tịch, trong đó có cả mẹ của Usakovs. Đây là điều bất thường trong luật pháp về quốc tịch trên thế giới, trong đó quyền con người của người sắc tộc Nga bị xâm phạm nghiêm trọng, và họ vẫn phải chịu thiệt thòi.

Chính trị ở Latvia là chính trị mang tính phân biệt sắc tộc, các đảng phái chính trị hoạt động ít theo đường lối tư tưởng mà theo đường lối sắc tộc nhiều hơn. Trong bối cảnh đó, việc Nils Usakovs - một người gốc Nga sinh trưởng ở Latvia, được bầu làm thị trưởng thủ đô Riga và hiện vẫn đang được người dân Riga tín nhiệm cao (trên 75%), đồng thời Usakovs tuyên bố "sắc tộc không phải là đường lối hoạt động của đảng Harmony Centre" được xem là những sự kiện đặc biệt mang tính "hòa giải dân tộc".

Nils Usakovs năm nay 38 tuổi (sinh tháng 6/1976), tại Latvia, có cha mẹ đều là người Nga di cư sang Latvia sau Thế chiến II trong chương trình di dân sau chiến tranh của Liên Xô cũ. Dù sinh trưởng ở Latvia, nhưng từ bé Usakovs được nuôi dạy bằng ngôn ngữ Nga, đi học tiểu học ở một ngôi trường nói tiếng Nga. Mãi cho đến năm 16 tuổi Usakovs mới bắt đầu nói tiếng Latvia khi bắt đầu đi học trung học, và sau đó học Đại học Latvia, tốt nghiệp bằng cử nhân kinh tế phân tích. Năm 1999, tốt nghiệp đại học, Usakovs làm quy trình thủ tục nhập quốc tịch Latvia, trong đó ông phải trải qua bài kiểm tra lịch sử Latvia, thể hiện trình độ thông thạo ngôn ngữ Latvia và tuyên thệ trung thành với quốc gia Latvia.

Nhanh nhạy, sắc bén và quan tâm sâu sắc các vấn đề xã hội là những thế mạnh nổi bật của Usakovs. Và đó là nền tảng để ông làm việc trong ngành báo chí ngay sau khi nhập quốc tịch Latvia, đầu tiên là làm nhà sản xuất chương trình truyền hình cho chi nhánh Baltic của đài truyền hình NTV của Nga, sau đó chuyển sang Đài truyền hình công cộng Latvia trước khi làm biên tập tại 2 tờ báo của Latvia, rồi chủ biên một chương trình truyền hình hàng tuần do chính mình sáng lập, và là chủ biên kênh truyền hình tin tức buổi chiều First Baltic Channel ở Lithuania và Estonia.

Thời gian làm báo đã nảy sinh "mầm mống" chính trị trong con người Usakovs, do ông ngày càng chuyên sâu vào lĩnh vực thông tin chính trị. Và khi lãnh đạo của đảng Hòa hợp Quốc gia (National Harmony Party), một người bạn tên là Janis Urbanovics mời tham gia đảng này vào năm 2005, Usakovs nhận lời ngay. Sự xuất hiện của Usakovs mang đến một làn gió mới năng động, sáng tạo hơn cho đảng.

Và hầu như ngay sau đó, khi đảng này gia nhập liên minh cánh tả trung tâm Harmony (Harmony Centre), Usakovs được bầu ngay làm lãnh đạo liên minh. Khi ấy ông mới 29 tuổi, còn rất trẻ đối với một lãnh đạo đảng phái ở châu Âu. Usakovs trở thành đại biểu Quốc hội Latvia (Saeima) sau cuộc bầu cử năm 2006, và đảng Harmony Centre cũng giành được 17 ghế đại biểu Quốc hội, trở thành đảng phái lớn thứ ba ở Latvia và là đảng phái lớn nhất Latvia vận động cho quyền lợi của người thiểu số sắc tộc Nga. Ngay sau khi nắm quyền lãnh đạo Harmony Centre, Usakovs tuyên bố đảng này sẽ không vận động theo đường lối sắc tộc nữa mà là một đảng dân chủ xã hội như các đảng phái khắp châu Âu.

Usakovs trở thành Thị trưởng thành phố Riga, thủ đô Latvia, sau cuộc tranh cử thành công năm 2009, và đảng của ông cũng giành quyền kiểm soát Hội đồng thành phố Riga với 26/60 ghế đại biểu. Usakovs tiếp tục cổ xuý cho xu hướng hòa giải sắc tộc với nhiều hoạt động hướng đến xóa bỏ ranh giới phân cách giữa sắc tộc Nga, Latvia và các sắc tộc khác. Bản thân Usakovs cũng đang thực hiện điều đó: Ông vừa cưới vợ, và vợ của ông, bà Iveta Strautina, là người sắc tộc Latvia. Usakovs tiếp tục được dân chúng Riga bầu lại làm Thị trưởng vào tháng 6/2014, còn đảng Harmony Centre của ông cũng tiếp tục nắm giữ Hội đồng thành phố.

Usakovs không giấu giếm ước vọng bay cao hơn, vươn lên nắm giữ các vị trí, chức vụ cao của quốc gia. Nếu chỉ dựa vào cộng đồng người gốc Nga thì điều đó sẽ rất khó đạt được. Nhưng với những hành động hòa giải sắc tộc mà Usakovs và đảng Harmony Centre đang thực hiện, tương lai có lẽ sẽ không có gì khó khăn. Vấn đề là, vấn đề hòa nhập sắc tộc ở Latvia hiện vẫn được xem là nan giải. Nhưng giới quan sát có cái nhìn khác, nhận định rằng, trong sinh hoạt hàng ngày, người dân sắc tộc Latvia và gốc Nga không hề có các xung đột nào với nhau, họ vẫn sống chung chan hòa với nhau. Sự chia rẽ hay xung đột sắc tộc chỉ có trong giới chính trị Latvia, những cái đầu hướng Tây, bài xích người Nga.

An Châu (tổng hợp)