Tái lập trật tự trên chính trường Malaysia

• Cảnh sát Malaysia phong tỏa tư dinh của cựu Thủ tướng Najib
• Cựu Thủ tướng Malaysia "quay trở lại" với chiến thắng vang dội

Theo kết quả kiểm phiếu chính thức được công bố, liên minh đối lập do cựu Thủ tướng Mohamad Mahathir, ngoài 90 tuổi, lãnh đạo, đã giành được đa số tuyệt đối, có được từ 121 đến 135 ghế trong tổng số 222 ghế đại biểu tại quốc hội. Liên minh Pakatan Harapan của ông Mahathir gồm 4 đảng bao gồm các nhân vật đối lập kỳ cựu từng đối đầu với ông Mahathir trong thời gian ông làm thủ tướng từ năm 1981 cho đến 2003, giành chiến thắng tại các bang Johor, Melaka, Selangor, Negeri Sembilan, Perak, Kedah và Penang. Ông Mahathir Mohamad, đã tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng Malaysia nhiệm kỳ mới vào tối 10-5 theo giờ địa phương.

Theo báo chí nước ngoài, một trong những lý do dẫn đến sự thất bại của chính quyền Thủ tướng Najib là hồi năm 2015, một tờ báo Anh tiết lộ vụ tham nhũng khổng lồ: biển thủ gần 4 tỉ euro từ quỹ đầu tư 1MDB, trong đó ông Najib bỏ túi 640 triệu euro.

Dù báo chí bị kiểm duyệt, công tố viên bị sa thải, rốt cuộc dân chúng đều hay biết. Họ càng bất bình khi số tiền này được dùng để mua tranh Monet, tài trợ cho phim “Chó sói Wall Street,” mua du thuyền hạng sang... Nhất là vụ bê bối này được tung ra vào lúc thuế VAT tăng, giá dầu sụt giảm, tài nguyên bị vơ vét làm yếu đi nền kinh tế, giảm sức mua của người dân.

Nhà quan sát chính trị Malaysia kỳ cựu Bridget Welsh nói rằng kết quả này là sự quay lưng lại với ông Najib dính đầy bê bối cũng như vì cử tri Malaysia đang trở nên chín chắn hơn. “Về cơ bản Mahathir là chỗ an toàn để họ nhảy vào và ông Najib là người đã đẩy họ phải nhảy”, bà Welsh nói.

Trước khi diễn ra bầu cử, phe đối lập gặp khó khăn trong việc tổ chức lại sau khi cựu lãnh đạo của phe này, ông Anwar Ibrahim, bị bỏ tù. Nhưng một cựu chính trị gia đã lên tuyến đầu, đó là cựu Thủ tướng Mahathir. Ở tuổi 92, ông đã quay lại chính trường sau 15 năm nghỉ hưu. Ông Mahathir đã gia nhập Liên minh Pakatan Harapan vào năm 2016 sau khi rời bỏ hàng ngũ của liên minh cầm quyền Barisan Nasional.

Tân Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad.

Chiến thắng của ông Mahathir đặt ra 2 vấn đề. Thứ nhất về tương lai trước mắt của ông Najib. Tân thủ tướng Mahathir nói ông sẽ theo đuổi các cáo buộc hình sự nhằm vào ông Najib xung quanh các bê bối tài chính của ông ta. Ông Najib làm bộ trưởng dưới thời ông Mahathir và được nhìn nhận rộng rãi là đã vươn lên trong đảng Tổ chức quốc gia Malaysia thống nhất (UMNO), đảng chính trong liên minh BN, là nhờ vào sự bảo trợ của ông Mahathir. Phụ thân ông Najib, Abdul Razak, Thủ tướng thứ hai của Malaysia, là người đỡ đầu chính trị cho ông Mahathir.

Quá chán nản với tác phong lãnh đạo thoải mái của người kế nhiệm là cựu Thủ tướng Abdullah Badawi, ông Mahathir đã đưa ra một chiến dịch trong hậu trường để giúp ông Najib trở thành thủ tướng vào năm 2009. Thủ tướng Najib nói quan hệ giữa họ đã trở nên căng thẳng vào đầu những năm 2010 bởi vì ông không chịu làm theo lệnh của ông Mahathir.

Trong một cuộc họp báo vào lúc 3h sáng ngày 10-5, tân Thủ tướng Mahathir nói ông “sẽ không trả thù” Najib, theo tờ South China Morning Post. “Điều tôi muốn làm là khôi phục lại pháp trị”, ông nói. Ngày 12-5, báo chí Malaysia đưa tin ông Najib bị "ngăn chặn" rời khỏi đất nước. Hãng AP đưa tin rằng một danh sách bay bị rò rỉ cho thấy ông Najib và vợ dự kiến ra đi trên một máy bay riêng hôm 12-5 trực chỉ Jakarta.

Ông Mahathir cho biết chính phủ đã tìm "đủ bằng chứng" về sự dính líu của ông Najib với một vụ bê bối tham nhũng lớn. Ông Najib thông báo trên Facebook rằng ông sẽ đi nghỉ, nhưng sẽ trở lại sau một tuần, làm dấy lên tin đồn rằng ông đang cố gắng thoát khỏi nguy cơ bị truy tố. Ông Najib phủ nhận về bất kỳ hành vi sai trái nào.

Vấn đề thứ hai liên quan tới khả năng lãnh đạo của ông Mahathir. Trong bài phát biểu sau lễ nhậm chức, ông Mahathir liên tục coi nhẹ tuổi tác của mình và nói rằng chính phủ mới của ông sẽ bao gồm “cả nam lẫn nữ trong đó có một người trẻ”.

Giới quan sát nhìn nhận khả năng ông Mahathir sau khi củng cố lòng tin của cử tri và ổn định tình hình chính trị sẽ nhường lại chức thủ tướng cho ông Anwar Ibrahim. Ông Anwar hiện đang ở tù vì tội tham nhũng và quan hệ tình dục trái tự nhiên. Nhiều người cho rằng án tù của ông có động cơ chính trị.

Ông Anwar từng là phó thủ tướng và bộ trưởng tài chính trong chính phủ của ông Mahathir và được xem là người sáng giá để kế nhiệm ông Mahathir cho đến khi ông bị sa thải năm 1999.

Ngày 11-5, tân Thủ tướng Mahathir Mohamad cho biết Quốc vương Malaysia đã đồng ý ân xá ngay lập tức cho cựu lãnh tụ đối lập Anwar Ibrahim hiện đang phải ngồi tù. Phát biểu với các phóng viên, tân Thủ tướng Malaysia xác định rõ: “Đó sẽ là một quyết định ân xá, có nghĩa là ông Anwar sẽ được thả ngay lập tức và sau đó được tự do tham gia đầy đủ vào đời sống chính trị”.

Theo ông Mahathir, chính Quốc vương Malaysia đã cho biết là ông sẵn sàng ân xá ông Anwar ngay lập tức, và một cách toàn diện, tức là ông Anwar hoàn toàn có đủ tư cách hoạt động chính trị.

Trước cuộc bầu cử, ông Mahathir từng nói rằng ông sẽ từ chức và trao lại chức vụ thủ tướng cho ông Anwar khi nhân vật này được ân xá. Trong chính phủ mà ông Mahathir đang thành lập, bà Wan Azizah Wan Ismail, vợ của ông Anwar sẽ là phó thủ tướng.

Khi được hỏi là liệu ông Anwar có tham gia nội các hay không, Thủ tướng Mahathir tuyên bố: “Việc ông Anwar là một thành viên nội các hay không sẽ được quyết định vào thời điểm thích hợp”. Theo các nhà quan sát, sau khi được ân xá, ông Anwar sẽ còn phải ra tranh cử trở lại để làm dân biểu, rồi sau đó mới có đủ điều kiện tham gia chính phủ.

Trước mắt, tất cả mọi người đang tự hỏi quá trình chuyển giao quyền lực sẽ ra sao bởi vì cho dù liên minh thất cử tuyên bố tôn trọng ý nguyện của cử tri, lãnh đạo của liên minh, Thủ tướng Najib lại kêu gọi nhà vua cho ý kiến về nhân thân tân thủ tướng và thản nhiên khẳng định rằng đảng của ông vẫn còn tính chính đáng để lập chính phủ.