Áp lực nào khiến ông Trudeau thoái lui?

“Người dân Canada xứng đáng được lựa chọn rõ ràng trong cuộc bầu cử tiếp theo”, ông Trudeau nói và thêm rằng, cuộc đấu đá nội bộ trong đảng đã khiến ông không thể đối đầu với các đối thủ chính trị của mình.

Ông Trudeau năm nay 53 tuổi, đã lãnh đạo đảng Liberal cầm quyền kể từ năm 2013 và trở thành thủ tướng vào tháng 11/2015. Gần đây, ông vẫn nhiều lần nói với các phóng viên rằng ông sẽ lãnh đạo đảng Liberal đến cuộc bầu cử tiếp theo. Nhưng, những diễn biến gần đây phản ánh sự suy yếu của ông Trudeau và của đảng Liberal cầm quyền của ông. Trong những tháng gần đây, đảng này đã mất cả hai thành trì chính trị trong các cuộc bầu cử bổ sung và các bộ trưởng nội các nổi bật. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy đảng Liberal chỉ có 16% sự ủng hộ, đây là vị thế tệ nhất của họ trước bầu cử trong hơn một thế kỷ.

Theo luật liên bang, một cuộc bầu cử phải diễn ra vào tháng 10/2025. Nhưng, trong những tháng gần đây, các thành viên của đảng Liberal của ông Trudeau sẽ đánh giá liệu đã đến lúc ông nên từ chức và đưa một người mới vào hay chưa. Cuối năm 2024, gần 20 nghị sĩ đảng Liberal đã ký một lá thư kêu gọi thủ tướng từ chức hoặc đối mặt với khả năng thất bại thảm hại. Những câu hỏi xoay quanh việc từ chức của ông Trudeau trở nên gay gắt hơn sau khi Jagmeet Singh, lãnh đạo đảng Dân chủ Mới (NDP), gần đây đã tuyên bố sẽ trình một động thái của quốc hội để lật đổ chính phủ của ông Trudeau.

Nhưng, phải đến giữa tháng 12, người trung thành của ông là Phó Thủ tướng Chrystia Freeland đột ngột từ chức, chỉ trích ông trước công chúng và đặt câu hỏi liệu ông có thể xử lý được nhiệm kỳ thứ hai của ông Donald Trump hay không. Vài ngày sau, các nhà lập pháp đảng Liberal từ Ontario và Quebec cho biết đã đến lúc cần một nhà lãnh đạo mới. Cuối cùng, sức hút trẻ trung của ông Trudeau không đủ để trấn an người dân Canada đang phải đối mặt với giá nhà tăng vọt, lạm phát hàng tạp hóa tăng vọt và viễn cảnh tăng thuế quan do ông Trump áp đặt.

Giới phân tích cho rằng uy tín của ông Trudeau suy giảm mạnh do nhiều vấn đề phát sinh trong vài năm ở nhiệm kỳ thứ hai của ông. Người ta chỉ ra một số yếu tố tác động làm cho uy tín của ông suy giảm. Trước hết là vấn đề lạm phát cao và giá nhà mất kiểm soát; kế đến là những vụ bê bối của gia đình; và mới đây nhất là cách ông xử trí câu chuyện “sắc thuế của ông Trump”. Trong mỗi trường hợp, ông Trudeau dường như tỏ ra không hiểu được sự phẫn nộ và bất mãn ngày càng tăng của công chúng.

Từng là ngôi sao đang lên của nền chính trị tiến bộ toàn cầu, ông Trudeau đã chứng kiến tỷ lệ ủng hộ mình giảm xuống mức thấp, chỉ còn 33% vào cuối năm 2024. Một cuộc thăm dò cho thấy sự thất vọng lan rộng với tình trạng kinh tế khó khăn. Giống như nhiều nhà lãnh đạo ở phương Tây, ông Trudeau phải chịu đựng tình trạng lạm phát kỷ lục và giá lương thực cao. Một cuộc khủng hoảng nhà ở trong nước, khiến giá nhà ở một số khu vực tăng vọt 30-40% trong những năm gần đây, đã làm sâu sắc thêm sự phẫn nộ với chính phủ.

Nổi tiếng là một nhà lãnh đạo hòa hợp dân tộc, bình đẳng giới, ông lại bị cuốn vào một loạt vụ bê bối cá nhân. Ông từng bị phê bình vào năm 2017 vì đã nhận quà tặng bao gồm cả kỳ nghỉ và chuyến bay trực thăng riêng cùng gia đình đến hòn đảo riêng của Aga Khan, bỏ lỡ ngày quốc gia về sự thật và hòa giải dân tộc để đi nghỉ lướt sóng và còn có thêm thông tin tiết lộ rằng các thành viên trong gia đình ông đã được một tổ chức từ thiện chi trả hàng trăm nghìn USD; tổ chức này đã được chính phủ của ông gần đây trao cho một hợp đồng lớn.

Câu chuyện từ chức của ông Trudeau còn hé lộ một thực tế đảng Liberal cầm quyền đang trở nên hỗn loạn khi người dân Canada chuẩn bị cho sự trở lại nắm quyền của ông Trump. Tháng 12/2024, Tổng thống đắc cử của Mỹ đã công bố kế hoạch áp thuế 25% đối với tất cả các sản phẩm nhập khẩu từ Canada vào Mỹ, khiến đồng đô la Canada lao dốc khi các nhà phân tích cảnh báo rằng xuất khẩu sang Mỹ đã tăng lên khoảng 77% tổng kim ngạch xuất khẩu của quốc gia này.

Khả năng xảy ra khủng hoảng kinh tế đang đến gần khi khả năng chi trả đã trở thành một trong những mối quan tâm hàng đầu của nhiều người Canada. Trong khi hầu hết người dân Canada đồng ý với định hướng mà chính phủ do ông Trudeau lãnh đạo đã thực hiện khi nói đến các vấn đề như bình đẳng và đa dạng, thì nhiều người cảm thấy rằng ông đã không thực hiện được khi nói đến các vấn đề kinh tế.

Chuyên gia Nik Nanos của tổ chức nghiên cứu Nanos Research cho biết: “Khi chi phí sinh hoạt tăng cao - đặc biệt là chi phí nhà ở - đã ảnh hưởng đến nhiều người dân Canada, có cảm giác rằng đảng Liberal đã không hành động đúng mực về vấn đề này”.

Sự vụng về này cũng mở rộng đến một số lời hứa được ca ngợi nhất của ông Trudeau, Nanos nói, chỉ ra lời cam kết của thủ tướng về việc đổi mới mối quan hệ giữa Canada và người bản địa như một ví dụ. “Ngay cả về những vấn đề như hòa giải, tôi nghĩ sẽ công bằng khi nói rằng đối với nhiều người bản địa, ông Justin Trudeau đã nói tất cả những điều đúng đắn về hòa giải. Nhưng, họ không cảm thấy rằng có sự thay đổi tích cực trong cuộc sống hằng ngày của người bản địa trong 10 năm qua”.

Quyết định từ chức của ông Trudeau ngay lập tức mở ra cuộc đua tranh trong đảng để tìm người thay thế ông. Theo truyền thống, đảng này hầu như chỉ thu hút các nhà lãnh đạo từ 2 tỉnh Ontario và Quebec, nhưng 3 trong số các ứng cử viên tiềm năng hiện nay - Chrystia Freeland, Mark Carney và Christy Clark - đều có mối quan hệ với miền Tây Canada. Điều này có thể mở rộng sức hấp dẫn của đảng Liberal tại khu vực do đảng Bảo thủ thống trị.