Chiến thắng mới của tân Thủ tướng Nhật Bản

“Chủ nghĩa tư bản mới”

Ngày 1-11, ông Fumio Kishida đã tổ chức một cuộc họp báo cảm ơn công chúng dành sự tin tưởng với đảng LDP và cho biết, với chiến thắng hiện có, ông sẽ sớm thúc đẩy một gói kích thích trị giá "hàng chục nghìn tỷ yên" giúp hồi sinh nền kinh tế đang trải qua đại dịch.

Giới phân tích nhận định, cuộc tổng tuyển cử vừa qua là một phép thử đối với Kishida bởi tuy LDP thống trị nền chính trị Nhật Bản trong nhiều thập niên nhưng trong 2 năm qua đã bị chỉ trích nặng nề về cách xử lý đại dịch. Mặc dù tỷ lệ cử tri đi bầu ở Nhật Bản lần này nói chung thấp (chỉ đạt 55%) nhưng lại cao hơn so với cuộc bầu cử trước đó 4 năm, cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của người dân đối với cuộc đua chính trị ở xứ sở mặt trời mọc.

Hồi tháng 9, khi ông Kishida giành chiến thắng trong cuộc đua vị trí lãnh đạo LDP, đã có những lo ngại về việc nội các mới của tân Thủ tướng được các cử tri ưa chuộng như thế nào, do ông không phải là một chính trị gia quá nổi tiếng. Hơn nữa, người tiền nhiệm - ông Yoshihide Suga đã từ chức chỉ sau 1 năm tại vị. Vì vậy, vị tân thủ tướng 64 tuổi này khi lên nhậm chức đã hứa hẹn một “chủ nghĩa tư bản mới” ở Nhật Bản.

Hãng CNN bình luận: “Đảng LDP cầm quyền đã chiếm đa số ổn định trong cuộc bầu cử Quốc hội, củng cố vị trí và cho phép ông Kishida tăng cường kích thích kinh tế”. Kết quả trái ngược với kỳ vọng và các cuộc thăm dò ý kiến ban đầu cho thấy LDP sẽ cần dựa vào đảng liên minh cơ sở để chiếm đa số. Tân Thủ tướng Kishida đã chú ý đến các chính sách truyền thống của cánh hữu trong đảng, thúc đẩy tăng chi tiêu quân sự nhưng cũng hứa hẹn giải quyết tình trạng bất bình đẳng giàu nghèo, chào đón một "chủ nghĩa tư bản mới" gây lo ngại trong giới đầu tư. Nhưng, xu hướng chung là ủng hộ sự ổn định. LDP đã xóa bỏ những rào cản mà nó phải đối mặt”.

Đa số ổn định

Sau khi kết quả bầu cử được công bố, chỉ số chứng khoán Nikkei 225 của Nhật Bản đóng cửa cao hơn 2,6%, khi các nhà đầu tư đặt cược rằng LDP hoàn toàn chiếm đa số có nghĩa là các kế hoạch kích thích kinh tế của ông Kishida sẽ được Quốc hội thông qua một cách suôn sẻ. Thống kê cho thấy, LDP và đối tác liên minh cấp dưới - Komeito, đã giành được 293 ghế, nhiều hơn 261 ghế được yêu cầu cho một "đa số ổn định tuyệt đối".

Mục tiêu được tuyên bố công khai của ông Kishida là để liên minh giữ đa số, ít nhất là 233 ghế, trong số 465 ghế ở Hạ viện. Đảng đối lập chính Dân chủ Lập hiến Nhật Bản (CDP) bị thua khi thiếu 110 ghế mà họ nắm giữ trước cuộc bầu cử. Đáng chú ý là một số lượng đáng kể cử tri chỉ trích LDP đã chuyển sang đảng Đổi mới Nhật Bản (Nippon Ishin no Kai), đảng có tổng số ghế bất ngờ tăng gấp 4 lần, từ 11 lên 41. JIP hiện là đảng chính trị lớn thứ ba tại Hạ viện Nhật Bản, sau LDP và CDP. Đảng này có trụ sở tại Osaka nhưng không tham gia khối đối lập mà muốn tự thể hiện mình là một “lực lượng thứ ba” theo chủ nghĩa tự do.

Giới quan sát bình luận, thất bại lớn của CDP bắt nguồn từ sự sụt giảm số phiếu nhận được trong hệ thống đại diện tỷ lệ, nơi các cử tri chọn đảng ưa thích của họ hơn là bỏ phiếu cho một ứng cử viên cụ thể.

Trước cuộc bầu cử, mục đích của CDP là làm suy yếu sự thống trị của LDP, vốn đã nắm quyền gần như liên tục kể từ những năm 1950, thông qua các giá trị ý thức hệ cùng với các “chất ngọt” chính trị đã giảm xuống. Sự kêu gọi của CDP đối với cử tri bằng việc tăng thuế đối với các tập đoàn lớn và những người giàu có; tạm thời ngừng đánh thuế thu nhập đối với những người có thu nhập thấp dường như đã có tác động hạn chế. Phó Chủ tịch CDP Tsujimoto Kiyomi thì bị mất ghế Hạ viện vào tay một ứng cử viên đảng Đổi mới Nhật Bản. Đã có những lời kêu gọi ban điều hành của CDP, bao gồm cả ông Edano, từ chức để đối phó với thất bại.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của đảng Osaka với tư cách là một lực lượng quốc gia có thể làm phức tạp thêm cam kết của ông Kishida trong việc khôi phục các chính sách kinh tế tân tự do. GS Yoichiro Sato chuyên về quan hệ quốc tế tại Đại học Ritsumeikan châu Á Thái Bình Dương, cho biết đảng Đổi mới Nhật Bản đang "thực sự càn quét khu vực Osaka và nổi lên như một khối bảo thủ quan trọng. Họ sẽ chặn ý tưởng chủ nghĩa tư bản mới của Kishida về việc thu hẹp khoảng cách thu nhập giàu nghèo”, GS Yoichiro Sato cảnh báo.

Một trong những thất bại nổi tiếng nhất của LDP là cựu Bộ trưởng Kinh tế. cũng là cựu Tổng Thư ký LDP - Nobuteru Ishihara đã thua ứng cử viên đối lập Yoshida Harumi ở quận phía Tây Tokyo. Tổng Thư ký LDP Nikai Toshihiro, đồng minh thân cận của cựu Thủ tướng Abe Shinzo cũng mất ghế vào tay người mới của CDP - Futori Hideshi, 44 tuổi. Và chỉ có 45 phụ nữ được bầu vào Hạ viện Nhật Bản, chiếm 9,7% trong tổng số 465 ghế. Như vậy, mục tiêu của Nhật Bản về việc phụ nữ chiếm 35% ứng cử viên tranh cử vào năm 2025 ngày càng khó xảy ra.