Haiti: Ai đứng sau vụ sát hại Tổng thống?

Ông Ariel Henry, một bác sĩ phẫu thuật thần kinh 71 tuổi, trở thành lãnh đạo chính của Haiti vào tháng 7, hai tuần sau khi Tổng thống Moise bị ám sát tại nhà riêng ở thủ đô Port-au-Prince. Những người ủng hộ mô tả ông Henry là một nhà chuyên môn xuất sắc của cộng đồng y tế Haiti.

Là người đứng đầu Chính phủ Haiti, Thủ tướng Ariel Henry đang phải vật lộn với nhiệm vụ nặng nề là cố gắng ổn định đất nước vừa trải qua vô vàn khó khăn sau vụ sát hại tổng thống và kế đó là trận động đất mạnh 7,2 độ Richter khiến hơn 2.000 người thiệt mạng.

Thế nhưng, hôm 14-9, Thủ tướng Henry đã trở thành nhân vật trung tâm của vụ ám sát Tổng thống Moise, sau khi Trưởng Công tố Bed-Ford Claude yêu cầu tòa án buộc tội ông liên quan vụ án. Trưởng Công tố Claude viết trong yêu cầu chính thức gửi tòa án: “Có đủ yếu tố để truy tố Henry và yêu cầu buộc tội ông ta ngay lập tức”.

Tờ báo Le Nouvelliste của Haiti cho biết thêm, Trưởng Công tố Claude cũng yêu cầu cơ quan quản lý di trú nước này có biện pháp ngăn chặn ông Henry rời khỏi đất nước trong khi cuộc điều tra đang tiến hành và các thông tin liên quan vụ án đang từng bước được công bố theo hướng bất lợi cho ông ta.

Trong văn bản yêu cầu dài 2 trang giấy A4 gửi đến tòa án hôm 14-9, Trưởng Công tố Claude tuyên bố ông Henry đã từng nói chuyện điện thoại với cựu quan chức Bộ Tư pháp Joseph Felix Badio trong ít nhất 7 phút sau vụ nổ súng sát hại Tổng thống Moise vào ngày 7-7. Ông Henry được cho là đã có mặt tại khách sạn Montana ở Port-au-Prince vào thời điểm đó, trong khi ông Badio được cho là đã nói chuyện từ một địa điểm nào đó gần nơi ở của Tổng thống Moise. Ông Badio vẫn chưa bị bắt và hiện không ai biết ông ta đang lẩn trốn ở đâu.

Nếu tòa án đáp ứng yêu cầu của Trưởng Công tố Claude thì Thủ tướng Henry sẽ trở thành một “con cá lớn” sa lưới trong vụ ám sát Tổng thống Moise. Tuy nhiên, vụ án có lẽ cũng chưa dừng lại đó vì vẫn còn nhiều “con cá lớn” khác ẩn náu đâu đó ở Haiti và cả ở nước ngoài. Bản thân Thủ tướng Henry chưa có phản ứng gì hay lên tiếng phủ nhận cáo buộc của Trưởng Công tố Claude nhưng ông từng tuyên bố trước đó rằng những lời cáo buộc nhắm vào ông chỉ nhằm đánh lạc hướng dư luận và rằng những “con cá lớn” thật sự rồi sẽ bị truy lùng tận nơi và phải bị trừng trị.

Hơn 2 tháng sau khi Tổng thống Moise bị ám sát, người ta vẫn chưa tìm ra được lời giải đáp cho những đều bí ẩn xung quanh vụ án.

Hàng chục nghi phạm đã bị bắt giữ, gồm 18 cựu binh sĩ Colombia - trong đó có một số thành viên nhóm sát thủ đã ập vào tư dinh của Tổng thống Moise vào rạng sáng ngày 7-7. Một tuần sau vụ ám sát, cảnh sát đã xác định 2 nghi can quan trọng, trong đó có một kẻ chủ mưu chính là mục sư Christian Emmanuel Sanon, sống tại Florida, người đã có sẵn kế hoạch chi tiết nhằm tiếp quản vị trí lãnh đạo Haiti.

Kẻ còn lại là Badio. Sanon bị bắt ở Port-au-Prince ngày 11-7. Ông này được cho là đã bay từ Florida đến Haiti bằng máy bay riêng trước đó 1 tháng nhằm mục đích chuẩn bị thực hiện kế hoạch ám sát. Tờ Washington Post cho biết, hai công ty có trụ sở tại Mỹ là Worldwide Investment Development Group và CTU Security đã lên kế hoạch tập hợp một đội an ninh tư nhân để bảo vệ Sanon khi ông này trở về Haiti để thực hiện mục tiêu của mình.

Tuy nhiên, ít ai tin rằng những kẻ chủ mưu thực sự đã được xác định, chứ đừng nói đến việc bị bắt. Mathias Pierre, một quan chức Ủy ban Bầu cử quốc gia Haiti cho rằng một vụ ám sát được vạch kế hoạch hoàn chỉnh và triển khai bài bản như thế không thể là sản phẩm của chỉ 2 người. Pierre cho rằng ông tin Sanon không phải là “kiến trúc sư” chính của vụ ám sát mà đúng hơn là đã bị “giật dây” bởi một số người có mối hận thù với Moise. Không rõ mối hận thù đó là gì nhưng Pierre cho rằng có những nhân vật có ảnh hưởng ở Haiti “cảm thấy lợi ích cá nhân của họ bị đe dọa và họ muốn làm mọi thứ để loại bỏ Tổng thống Moise”.

Đồng quan điểm, trong một cuộc phỏng vấn với tờ New York Times của Mỹ, vợ góa của Tổng thống Moise cho biết bà nghi ngờ những kẻ đầu sỏ giàu có chính là những “con cá lớn” chịu trách nhiệm gây ra tội ác. Không lâu trước khi bị sát hại, bản thân Tổng thống Moise cũng đã “linh cảm” có âm mưu sát hại ông đang được âm thầm triển khai nhưng không phát hiện có mối đe dọa trực tiếp nào. Đây có lẽ là điều khiến Tổng thống Moise không thể đề phòng bất trắc.

Nhìn lại các sự việc liên quan sự thăng tiến của ông này lên chức Thủ tướng Haiti, người ta thấy ông là người được Tổng thống Moise lẫn một số quốc gia như Mỹ, Brazil, Canada và EU ủng hộ. Thời điểm Tổng thống Moise bị sát hại cũng là thời điểm ông Henry dự kiến được bổ nhiệm làm Thủ tướng Haiti. Ngay lúc đó, ông Claude Joseph đang nắm giữ chức quyền thủ tướng và dự kiến trở thành thủ tướng chính thức.

Thế nhưng, khi Henry xuất hiện, Claude Joseph đã bất ngờ tuyên bố “đứng sang môt bên”, không tranh chức thủ tướng với Henry, người được Tổng thống Moise lựa chọn. Từ đó, Chính phủ Haiti tuyên bố không có sự đấu đá quyền lực trong nội bộ chính phủ, để ông Henry bước lên ghế thủ tướng một cách chóng vánh.