Mexico có nữ Tổng thống đầu tiên

Theo Cơ quan bầu cử quốc gia Mexico, kết quả khảo sát sơ bộ từ phòng phiếu cho thấy có khoảng 59,5% cử tri bỏ phiếu cho bà Sheinbaum, điều này có nghĩa là bà chắc chắn giành được chiến thắng lịch sử với tỷ lệ phiếu bầu thậm chí là “áp đảo” trước các đối thủ ngay từ vòng đầu tiên.

Người về nhì cũng là một phụ nữ, đó là bà Xóchitl Gálvez, đại diện tiêu biểu cho liên minh đối lập với bà Sheinbaum, nhưng chỉ đạt được 27,6% phiếu, chưa bằng một nửa số phiếu của bà Sheinbaum. Bà Gálvez đã không thể vượt qua được thực tế các đảng phái ủng hộ bà trong liên minh đối lập thật sự không được công chúng ưa chuộng, bởi đa phần cử tri đều xem các đảng phái theo đường lối cũ kỹ này là phục vụ giới tinh hoa.

Hiến pháp Mexico quy định, ông AMLO không thể tái tranh cử nhưng ông có thể và đã chọn bà Sheinbaum làm người kế thừa. Một phần nhờ vào việc sửa đổi hiến pháp đặt ra mục tiêu bình đẳng giới trong tất cả các cuộc tranh cử vào cơ quan dân cử và trong việc bổ nhiệm các vị trí hàng đầu chính phủ, phụ nữ hiện nắm giữ một nửa số ghế trong Quốc hội Mexico, gần một nửa số ghế trong nội các và một phần ba số thống đốc tỉnh. Các nhà hoạt động hy vọng sự nổi bật này của các nhà lãnh đạo nữ sẽ được chuyển thành chính sách.

Bà Sheinbaum tham gia chính trường vào năm 2000, khi được ông Obrador, lúc đó là người đứng đầu chính quyền thành phố, bổ nhiệm làm thư ký môi trường của thành phố Mexico City. Sau khi rời vai trò này vào năm 2006, bà Sheinbaum dấn thân vào nghiên cứu năng lượng, tham gia Hội đồng Quốc tế về biến đổi khí hậu (IPCC) và trở thành thành viên của nhóm nhận Giải Nobel Hòa bình năm 2007. Năm 2015, bà trở thành người phụ nữ đầu tiên được bầu làm người đứng đầu quận Tlalpan của Mexico City, tại nhiệm cho đến năm 2017. Năm tiếp theo, bà được bầu làm người đứng đầu chính quyền toàn thành phố - là người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này - và từ chức vào tháng 6/2023 để tham gia tranh cử tổng thống.

Bà Sheinbaum được đánh giá là người kế thừa xuất sắc của ông AMLO, bởi bà thậm chí còn vượt xa so với thành tích của người tiền nhiệm giàu uy tín, vượt hơn ông AMLO đến 5 triệu phiếu bầu. Trong chiến dịch tranh cử, bà Sheinbaum tự mô tả mình là một ứng cử viên kế tục sự nghiệp của người tiền nhiệm, thề sẽ tuân thủ các chính sách của ông.

Ông AMLO đã thành lập đảng Morena vào năm 2014 và tạo dựng mối quan hệ với những cử tri không hài lòng với chính quyền cũ. Ông AMLO đã đưa ra một gói cải cách được nhiều người mong đợi trên phạm vi rộng, bao gồm cải cách lương hưu; cấm lạm dụng động vật và cấm một số hoạt động khai thác dầu mỏ,... Nhưng, điều gây tranh cãi nhất sẽ là việc cải cách bầu chọn các thẩm phán Tòa án Tối cao bằng hình thức bỏ phiếu phổ thông. Tòa án thường chống lại ông AMLO và một cuộc cải cách như vậy có thể đặt tòa án dưới sự kiểm soát của đảng Morena. Ông AMLO cũng mở rộng đáng kể vai trò của quân đội sang các lĩnh vực thường dành riêng cho xã hội dân sự, chẳng hạn như an ninh nội địa và xây dựng cơ sở hạ tầng. Một vấn đề còn dang dở khác có lẽ là hòa giải dân tộc.

Song song với cuộc bầu cử tổng thống là cuộc bầu cử quốc hội và chính quyền địa phương, với hơn 20.000 vị trí cạnh tranh. Đây được xem là cuộc bầu cử lớn nhất của Mexico trong nhiều năm qua và giới quan sát cũng không ngần ngại cho rằng bà Sheinbaum có thể giành tỉ lệ “siêu đa số” trong quốc hội sau cuộc bầu cử ngày 2/6, bởi đảng Morena do bà lãnh đạo đang trên đà gặt hái những kết quả rất khả quan, có khả năng giành được tỉ lệ phiếu “siêu áp đảo” trước các đối thủ. Đảng Morena và các đồng minh đã sẵn sàng giành được đa số 2/3 tại một hoặc thậm chí cả hai viện của quốc hội, điều này sẽ cho phép họ sửa đổi hiến pháp theo ý muốn.

Bà Sheinbaum sẽ nắm quyền vào ngày 1/10 tới với một nhiệm vụ to lớn nhưng những thách thức đáng kể cần giải quyết - đặc biệt là bạo lực, tham nhũng và tình trạng tội phạm có tổ chức tranh giành quyền kiểm soát lãnh thổ.

Một tháng sau khi bà Sheinbaum lên nắm quyền, nước Mỹ sẽ chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội, với tâm điểm có thể là cuộc đọ sức giữa đương kim Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump.

Nền kinh tế của Mỹ và Mexico có mối liên hệ sâu sắc với nhau, trong đó Mexico là đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ. Mexico cũng là nguồn cung cấp trực tiếp chất ma túy fentanyl (giết chết 70.000 người Mỹ mỗi năm) và là quốc gia quá cảnh cho những người di cư đến Mỹ - có nghĩa là nước này sẽ đóng vai trò quan trọng trong cuộc bầu cử ở Mỹ. Trong một tuyên bố, ông Biden cho biết: “Tôi mong được hợp tác chặt chẽ với Tổng thống đắc cử Sheinbaum trên tinh thần hợp tác và hữu nghị, phản ánh mối quan hệ lâu dài giữa hai nước chúng ta”.

Trong bài phát biểu chiến thắng của mình, bà Sheinbaum cho biết mối quan hệ Mỹ-Mexico sẽ dựa trên “sự tôn trọng lẫn nhau”. Bà nói thêm: “Chúng tôi sẽ luôn bảo vệ những người Mexico ở bên kia biên giới”.