Nước Pháp tiếp tục chìm trong khủng hoảng

Mâu thuẫn về nội các mới

Thủ tướng Lecornu thậm chí còn chưa nhậm chức được tròn tháng, là Thủ tướng Pháp tại vị ngắn nhất kể từ khi nền Cộng hòa thứ 5 ra đời. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy Tổng thống Macron đang hoàn toàn bế tắc. Sau 5 đời thủ tướng trong vòng chưa đầy 2 năm - không ai có thể xây dựng được đa số ổn định - đất nước dường như kiệt sức và ngày càng chán ngán.

Sự thất vọng của công chúng đối với các biện pháp thắt lưng buộc bụng và một chính phủ bị coi là xa rời thực tế ngày càng sâu sắc. Bản thân ông Macron dường như vẫn chưa thể tiêu hóa được kết quả của cuộc bầu cử quốc hội năm ngoái, với một thông điệp rõ ràng: Nước Pháp đã từ bỏ “chủ nghĩa Macron”.

Vài giờ sau khi thủ tướng mới của Pháp từ chức, Tổng thống Macron đã yêu cầu ông ở lại thêm 2 ngày trong nỗ lực cuối cùng nhằm vạch ra một lối thoát cho cuộc khủng hoảng chính trị đang ngày càng trầm trọng của đất nước.

Trước đó, ông Lecornu đã có bài phát biểu mà ông gọi là "tự phát" trên các bậc thang của Dinh Thủ tướng ở Paris, dường như đổ lỗi cho các đảng chính trị đối lập ở Pháp, những người mà ông cho là không muốn thỏa hiệp. Chỉ trích “cái tôi” chính trị, ông cho biết các đảng phái vẫn tiếp tục hành xử theo “ham muốn đảng phái”. Ông nói rằng ông đã “sẵn sàng thỏa hiệp, nhưng mỗi đảng phái chính trị đều muốn đảng phái kia áp dụng toàn bộ chương trình của mình”. Phát biểu tại sân cung điện Matignon, vị thủ tướng 39 tuổi cho biết ông đã nỗ lực trong nhiều tuần để tạo ra một con đường khả thi phía trước.

Việc ông Lecornu từ chức nhấn mạnh tình trạng tê liệt đã bao trùm nước Pháp kể từ cuộc bầu cử năm 2024 không có kết quả rõ ràng khiến không đảng nào giành được đa số tuyệt đối. Ông Macron giờ đây thấy mình bị dồn vào chân tường, không còn nhiều lựa chọn khả thi; hoặc là kêu gọi một cuộc bầu cử sớm, hoặc từ chức và khởi động một cuộc bầu cử tổng thống mới. Hầu hết mọi người đều kỳ vọng ông sẽ lựa chọn bầu cử quốc hội - lựa chọn ít rủi ro chính trị hơn. Tuy nhiên, một số người lại chỉ ra con đường thứ ba: bổ nhiệm một thủ tướng khác, lần này là từ cánh tả hoặc cực hữu, nhằm tái thiết liên minh.

Trong một chính phủ phụ thuộc vào các liên minh mong manh, mọi mắt xích đều quan trọng. Chỉ 12 giờ sau khi công bố nội các phần lớn vẫn giữ nguyên các bộ trưởng, ông Lecornu đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội từ các đảng phái chính trị, bị cả cánh tả và cánh hữu, những người đã đạt được những thành tựu đáng kể trong cuộc bầu cử trước, lên án.

Ông Lecornu đã mất nhiều tuần để công bố danh sách các bộ trưởng được ông lựa chọn, trong nỗ lực mà nhiều người cho rằng là nhằm đưa ra một đội hình đa dạng hơn, đại diện cho chính trị hơn. Ông nói rằng "sự thay đổi" mà ông đã đưa ra - cam kết không còn sử dụng điều khoản 49.3 của Hiến pháp Pháp để thông qua luật mà không cần bỏ phiếu - là không đủ đối với các đảng khác.

Bruno Retailleau, lãnh đạo đảng Cộng hòa - đảng truyền thống của cánh hữu chính trị Pháp - người vẫn giữ chức Bộ trưởng Nội vụ trong chính phủ của ông Lecornu, đã phản ứng phẫn nộ trước việc người đồng nghiệp cũ của mình lựa chọn các bộ trưởng.

"Thành phần của chính phủ không phản ánh sự thay đổi đã hứa hẹn", ông đăng trên X, ám chỉ lời hứa của ông Lecornu về việc thay đổi đường hướng từ các chính phủ trước kể từ cuộc bầu cử năm 2024, vốn phụ thuộc rất nhiều vào những người trung thành với đảng của ông Macron.

Nội các công bố hôm 5/10 bao gồm 10 bộ trưởng từ đảng của ông Macron, thậm chí còn nhiều hơn so với chính phủ đầu tiên khi ông Macron lên nắm quyền vào năm 2017 với một đảng trung dung mới. Trong số 15 bộ trưởng, nội các mới không có đại diện nào từ khối cánh tả hoặc đảng cực hữu trong Quốc hội Pháp.

Quan điểm của ông Retailleau cũng được phe cực hữu Pháp đồng tình. "Chúng tôi đã nói rõ với thủ tướng: hoặc là hủy bỏ, hoặc là mất niềm tin", Jordan Bardella, Chủ tịch đảng cực hữu National Rally, đăng trên X vào tối 5/10. Ông Bardella đổ lỗi cho ông Macron về sự sụp đổ của chính phủ, cáo buộc ông ta tự chọn nội các và nói thêm rằng ông Lecornu không có "lề phải để xoay xở". Ông kêu gọi giải tán Quốc hội Pháp. "Chúng ta đã đến hồi kết, không còn giải pháp nào nữa", bà Marine Le Pen, nhân vật lãnh đạo của đảng cực hữu Pháp, phát biểu hôm 6/10.

Phía cánh tả cũng rất tức giận. "Chính phủ phù du này chỉ cho thấy một điều: Chủ nghĩa Macron một lần nữa đẩy đất nước vào hỗn loạn", người phát ngôn của đảng Xã hội Pháp Arthur Delaporte tuyên bố trên X.

Sự phẫn nộ đặc biệt nhắm vào việc bổ nhiệm cựu Bộ trưởng Tài chính Bruno Le Maire vào vị trí cũ của Lecornu, người đứng đầu Bộ Quốc phòng Pháp. Ông Le Maire đã chứng kiến mức thâm hụt ngân sách quốc gia tăng vọt trong đại dịch COVID-19.

Tác động kinh tế

Bất ổn chính trị tại Pháp là tin xấu cho nền kinh tế nước này. Thị trường chứng khoán Paris đã giảm 1,7% khi mở cửa sáng 6/10, với những lo ngại ngày càng tăng về ngân sách sắp tới. Trong khi đó, chỉ số chứng khoán CAC 40 giảm 2% và đồng euro giảm 0,7%.

Nền kinh tế Pháp vốn đã chật vật với mức nợ quốc gia gần gấp đôi mục tiêu của châu Âu, đã bị Fitch hạ bậc tín nhiệm vào tháng 9. Tỷ lệ nợ trên GDP của Pháp là cao thứ ba trong EU sau Hy Lạp và Ý, gần gấp đôi mức 60% được phép theo quy định của EU - cũng như mức thâm hụt ngân sách dự kiến gần 6%.

Chính phủ dự kiến sẽ đệ trình dự thảo ngân sách vào tuần tới - một thời hạn mà giờ đây dường như không thể đáp ứng được. Nếu không có luật khẩn cấp, việc bỏ lỡ thời hạn ngân sách có thể khiến Pháp rơi vào tình trạng đóng cửa ngân sách theo kiểu Mỹ, mặc dù thời hạn đó vẫn còn vài tháng nữa.