Thách thức của ông Narendra Modi

Tại Ấn Độ, cuộc bầu cử Hạ viện được tiến hành 5 năm một lần, tổng cộng có 545 ghế, trong đó có 543 ghế do cử tri bầu ra. Nếu một chính đảng hoặc liên minh các chính đảng giành được đa số với 272 ghế là có thể thành lập chính phủ.

Mặc dù ông Modi đang dẫn trước trong các cuộc thăm dò dư luận, nhưng việc các đảng đối lập thành lập Liên minh bao trùm phát triển quốc gia Ấn Độ (INDIA) vào tháng 7/2023 và đảng Bharatiya Janata (BJP) thất bại trước đảng đối lập lớn nhất là đảng Quốc đại (INC) trong cuộc bầu cử ở bang Karnataka, miền Nam Ấn Độ, từ đó mất đi lợi thế của đảng này ở bang cầm quyền duy nhất ở miền Nam vào tháng 5 vừa rồi, đã khiến ông Modi và người đứng đầu BJP lo ngại sự ủng hộ của chủ nghĩa dân tộc Hindu ở Ấn Độ đối với BJP đã bị tận dụng đến cực hạn.

Trong lịch sử Ấn Độ, chưa có nhà lãnh đạo nào khác cầm quyền 3 nhiệm kỳ liên tiếp trừ cố Thủ tướng Jawaharlal Nehru. Lãnh đạo BJP Atal Bihari Vajpayee từng thất bại trong cuộc bầu cử năm 2004 khi nền kinh tế Ấn Độ đang trên đà phát triển nhanh chóng. Ngày 3/12/2023, Ấn Độ đã công bố kết quả bầu cử của bang cuối cùng (trong tổng số 4 bang), trong đó, BJP đã củng cố vị thế của mình trước khi cuộc bầu cử diễn ra bằng việc giành chiến thắng trong cuộc bầu cử ở 3 bang quan trọng là Madhya Pradesh, Rajasthan và Chhattisgarh. Nhưng, đảng này lại thất bại ở bang Telangana miền Nam Ấn Độ. Điều này cho thấy, cuộc bầu cử lần này sẽ chứng kiến cuộc đối đầu giữa khu vực nói tiếng Hindi ở miền Bắc với khu vực không nói tiếng Hindi ở miền Nam Ấn Độ.

Những năm gần đây, kinh tế Ấn Độ gặp tương đối nhiều khó khăn, tình trạng lạm phát cao và tỷ lệ thất nghiệp tăng. Các cuộc khảo sát dư luận gần đây cho thấy, cử tri Ấn Độ ngày càng thể hiện sự không hài lòng đối với chính quyền ông Modi. Trái ngược với tuyên truyền của chính quyền cũng như truyền thông nước ngoài, kinh tế Ấn Độ tăng trưởng nhanh trong 2 năm trở lại đây, chủ yếu do sự phục hồi sau dịch COVID-19.

Trong thời gian đại dịch, GDP của Ấn Độ trong quý I và II của năm tài khóa 2020-2021 lần lượt là -23,9% và 7,5%. Ngoài ra, tốc độ tăng trưởng kinh tế hiện nay của Ấn Độ thể hiện theo mô hình chữ “K” - thể hiện sự phân hóa trong nền kinh tế với những nhóm ngành được hưởng lợi sẽ tiếp tục tăng trưởng sau đại dịch, trong khi phần còn lại vẫn chìm trong suy thoái - trong đó, người hưởng lợi chủ yếu là tầng lớp thượng lưu, chiếm 10% dân số Ấn Độ. Hiện, tỷ lệ thất nghiệp của nước này đã vượt 10%, trong đó tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên là 42%.

Xét từ cơ cấu kinh tế, hiện quy mô ngành sản xuất của Ấn Độ tương đối nhỏ và năng lực cạnh tranh không cao. Kể từ khi ông Modi lên nắm quyền năm 2014, mặc dù Chính phủ Ấn Độ liên tục thúc đẩy chính sách “Made in India” và đạt được một số thành quả nhất định trong một số lĩnh vực, nhưng tỷ trọng của ngành sản xuất chế tạo chiếm trong GDP giảm từ 17% xuống còn 15%. Mặc dù Ấn Độ có 1,4 tỷ dân nhưng kim ngạch xuất khẩu hàng thành phần chiếm chưa đến 2% toàn cầu, tương đương Việt Nam có 100 triệu dân.

Mặc dù cuộc đọ sức Trung - Mỹ và chiến lược “Trung Quốc + 1” trong lĩnh vực chuỗi sản xuất và chuỗi cung ứng toàn cầu do các công ty xuyên quốc gia của phương Tây đề xuất mang lại nhiều cơ hội cho sự phát triển kinh tế của Ấn Độ, nhưng liệu họ có tận dụng được cơ hội này hay không lại là chuyện khác. Ấn Độ đã triển khai nhiều biện pháp để thu hút đầu tư nước ngoài, nhưng vẫn tồn tại nhiều vấn đề trong việc tạo môi trường đầu tư và kinh doanh lành mạnh cho vốn nước ngoài. Về phát triển công nghiệp, chính quyền ông Modi phụ thuộc nhiều vào một số tập đoàn công nghiệp lớn như Tập đoàn Adani và tập đoàn Reliance có tính độc quyền cao, trong khi đó đầu tư tư nhân trên thực tế đang có xu hướng suy giảm.

Trước mắt, ông Modi vẫn là nhà lãnh đạo có tầm ảnh hưởng nhất trên chính trường Ấn Độ. Theo số liệu thăm dò dư luận đến cuối tháng 11/2023, 78% số người được hỏi tán thành hiệu quả công tác lãnh đạo của ông Modi, tỷ lệ ủng hộ của ông lên tới 60%.

Thực tế là INC và liên minh của đảng này vẫn thiếu một “phương án thay thế ý thức hệ” để chống lại BJP, do đó BJP vẫn có một vị trí vững chắc trên chính trường Ấn Độ và yếu tố quan trọng làm nên điều này là do chiếm điểm cao về ý thức hệ. Từ khi ông Modi lên nắm quyền đến nay, ý thức hệ của Ấn Độ nghiêng về cánh hữu, thế lực theo chủ nghĩa dân tộc Hindu ngày càng hùng mạnh. Bản thân ông Rahul Gandhi thậm chí còn sử dụng phương thức “chủ nghĩa dân tộc” để lựa ý theo cho hệ tư tưởng dân tộc chủ nghĩa Hindu.

2023 đã là năm sôi động của ngoại giao Ấn Độ. Một trong những mục đích của Ấn Độ khi tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) với tư cách là Chủ tịch luân phiên G20 chính là thể hiện cho người dân trong nước thấy rằng dưới sự lãnh đạo của ông Modi, Ấn Độ đã trở thành cường quốc thế giới, tạo ra tình cảnh sự trỗi dậy của một cường quốc trước bầu cử.

Dưới sự ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ và Phương Tây, vị thế của Ấn Độ được nâng cao thông qua việc tổ chức các hoạt động ngoại giao lớn như Hội nghị thượng đỉnh G20, Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến “Tiếng nói của Nam bán cầu”... Dưới sự quản bá rộng rãi của chính phủ và truyền thông, niềm tin của người dân Ấn Độ đối với tương lai đã tăng lên đáng kể. Ngoài ra, không thể không kể đến việc Ấn Độ đã trở thành nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới, theo như tuyên bố trong bài phát biểu nhân Ngày Độc lập của Ấn Độ (15/8/2023). Ông Modi còn cam kết tổng GDP của Ấn Độ sẽ tăng lên thứ 3 thế giới trong 5 năm tới.