Bờ Tây - “lằn ranh đỏ” đối với Israel

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu, ngày 24/9, rằng bất kỳ nỗ lực nào của Israel nhằm sáp nhập các phần của Bờ Tây sẽ là một “lằn ranh đỏ” đối với thế giới Arab và sẽ đánh dấu cho sự kết thúc của quá trình bình thường hóa ngoại giao giữa khối Arab và Israel. Ông cũng tiết lộ rằng đã trình lên Tổng thống Mỹ Donald Trump một kế hoạch dài 3 trang về tương lai của Palestine, dựa trên Tuyên bố New York, văn bản được hơn 143 quốc gia tán thành, đề xuất loại trừ Hamas khỏi quyền cai trị tương lai ở Gaza và Bờ Tây. Mục tiêu ban đầu trong kế hoạch nhiều giai đoạn "hoàn toàn mới" của ông Macron là đảm bảo lệnh ngừng bắn và thả tất cả các con tin.

Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Steve Witkoff cho biết ông Trump đã trình bày với các nhà lãnh đạo Arab và Hồi giáo trong khu vực một kế hoạch 21 điểm cho hòa bình ở Trung Đông tại một cuộc họp hôm 23/9. 

Phát biểu trên France 24, ông Macron cho biết mục đích cuộc gặp của ông với ông Trump hôm 23/9 là để đưa Mỹ, châu Âu và các quốc gia Arab cùng chung quan điểm.

Các quan chức Anh đã bày tỏ lo ngại Tổng thống Mỹ Trump có thể công nhận chủ quyền của Israel đối với các khu định cư bất hợp pháp ở Bờ Tây để trả đũa việc Anh, Australia, Pháp và các nước khác quyết định công nhận Palestine. Một động thái như vậy sẽ là một đòn giáng mạnh vào giải pháp “hai nhà nước”. Tuy nhiên, sáng 25/9, phát biểu tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định sẽ không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây. 

Tổng thống Pháp Macron cho rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm sáp nhập Bờ Tây "sẽ là dấu chấm hết cho Hiệp định Abraham, một trong những thành công của chính quyền Trump. Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất đã rất rõ ràng về điều này".

Phát biểu của ông Macron đã cung cấp cái nhìn sâu sắc nhất từ trước đến nay về hoạt động ngoại giao hậu trường trong các kế hoạch cho thời kỳ hậu xung đột ở Gaza.

Việc ký kết Hiệp định Abraham năm 2020, nhằm bình thường hóa quan hệ giữa Israel và một nhóm các quốc gia Arab, được ông Trump coi trọng như một trong những thành tựu ngoại giao quan trọng nhất trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Nếu ông Trump thực sự khăng khăng rằng việc sáp nhập không được phép xảy ra, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu sẽ gặp khó khăn chính trị nghiêm trọng, vì một số bộ phận trong liên minh chính phủ cực hữu của ông đã yêu cầu Israel chiếm giữ Bờ Tây một phần hoặc toàn bộ. Mặt khác, nếu ông Netanyahu tiếp tục sáp nhập thì kế hoạch cho giải pháp “hai nhà nước”, trong đó một nhà nước Palestine nằm cạnh Israel, sẽ gặp nguy hiểm nghiêm trọng.

Tuy nhiên, Tổng thống Pháp Macron cho rằng một số thành viên cánh hữu trong nội các Israel có ý định phá hoại bất kỳ giải pháp chính trị nào. Ông nhấn mạnh rằng chiến lược chiến tranh toàn diện của ông Netanyahu đã thất bại vì nó chỉ gây nguy hiểm cho các con tin và không làm giảm quy mô quân đội Hamas. “Hiện vẫn còn nhiều chiến binh Hamas như trước. Xét trên góc độ thực tế, chiến tranh tổng lực không hiệu quả. Cuộc chiến này là một thất bại”.

Ông Macron cho biết số phận của các con tin và dân thường Gaza không nên “bị phó mặc cho những người không coi việc thả con tin là ưu tiên hàng đầu”. Ông Macron cảnh báo nếu không thể chấm dứt giao tranh trong những ngày tới, châu Âu sẽ phải xem xét những bước đi khác.

Một câu hỏi được đặt ra là liệu sẽ có đa số ủng hộ các lệnh trừng phạt trong Liên minh châu Âu đối với Israel hay không? Đây là vấn đề khó có thể xảy ra vào lúc này. Liên minh châu Âu đã từng thảo luận về các lệnh trừng phạt Israel đối với hành động quân sự tại Gaza, nhưng một số quốc gia thành viên khối này vốn có lịch sử nhạy cảm, như Đức, Italy, đã không đồng ý trừng phạt.

Israel tuyên bố sẽ thành lập 22 khu định cư mới tại Bờ Tây bị chiếm đóng sau cuộc bỏ phiếu kín của nội các an ninh. Đề xuất này được cho là do Bộ trưởng Quốc phòng cực hữu Israel Katz và Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich đưa ra. Tháng 8, Hội đồng Kế hoạch Tối cao Israel đã phê duyệt quy hoạch chính thức cho một dự án xây dựng hơn 3.400 ngôi nhà mới. Bị cộng đồng quốc tế phản đối mạnh mẽ, cái gọi là kế hoạch E1 sẽ mở rộng khu định cư Do Thái hiện có Ma'ale Adumim về phía Jerusalem, tiếp tục cắt đứt Đông Jerusalem bị chiếm đóng khỏi Bờ Tây, và tiếp tục chia cắt phía Bắc và phía Nam của lãnh thổ.

Mới đây nhất, Israel lại gia tăng hạn chế, phong tỏa việc đi lại đối với người Palestine ở Bờ Tây. Ngày 23/9, nước này đột ngột quyết định đóng cửa khẩu Allenby - cửa khẩu đường bộ duy nhất cho phép hơn 3 triệu người Palestine ở Bờ Tây giao thương với thế giới. Quyết định này ngay lập tức làm gia tăng lo ngại về các hạn chế hơn nữa trong bối cảnh Israel đe dọa trả đũa việc phương Tây công nhận nhà nước Palestine. Trước đó, Anh, Pháp, Canada, Australia và một số quốc gia phương Tây khác đã chính thức tuyên bố công nhận nhà nước Palestine vào hôm 22/9, một động thái bị Israel và Thủ tướng Benjamin Netanyahu lên án kịch liệt, cho rằng quyết định này sẽ “trao tặng một phần thưởng lớn cho khủng bố”.

Việc đóng cửa khẩu đã khiến người Palestine bị mắc kẹt ở nước ngoài; nhiều gia đình đã bị chia cắt. Trong nhiều thập kỷ, người Palestine đã dựa vào cửa khẩu Allenby, còn được gọi là Cầu Vua Hussein hoặc cửa khẩu Al-Karama, làm tuyến đường chính để rời khỏi Bờ Tây mà không cần phải vào Israel. Du khách từ Bờ Tây thường sử dụng cửa khẩu này để đến các sân bay quốc tế ở nước láng giềng Jordan, thăm gia đình đang sinh sống tại quốc gia này hoặc để điều trị y tế.