NATO cảnh báo “mặt trận ngầm” dưới biển

Mặt trận thầm lặng

Những năm gần đây, châu Âu liên tục ghi nhận nhiều sự cố bất thường liên quan đến hệ thống hạ tầng ngầm dưới biển, từ cáp điện, cáp viễn thông cho đến các đường ống dẫn khí và dầu. Một số vụ việc được xác định xuất phát từ yếu tố kỹ thuật hoặc hoạt động hàng hải, song không ít trường hợp vẫn nằm trong diện nghi vấn, có thể liên quan đến hành vi phá hoại có chủ đích.

Một trong những vụ việc gây chú ý nhất là sự cố đối với tuyến cáp điện ngầm Estlink-2 kết nối Estonia và Phần Lan, xảy ra vào dịp Giáng sinh năm 2024. Theo điều tra ban đầu, tàu chở dầu Eagle S bị nghi đã kéo neo trên quãng đường dài gần 100 km dưới đáy biển, khiến tuyến cáp bị đứt và làm sụt giảm năng lực truyền tải điện giữa hai nước. Thiệt hại ước tính hàng chục triệu euro và việc khắc phục kéo dài nhiều tháng. Tuy nhiên, đầu tháng 10/2025, tòa án Phần Lan đã bác bỏ vụ kiện đối với thủy thủ đoàn Eagle S vì sự cố xảy ra ngoài vùng lãnh hải quốc gia.

Cùng thời điểm, Thụy Điển cũng mở cuộc điều tra mới liên quan đến tuyến cáp viễn thông dưới biển Baltic, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này, sau khi phát hiện cáp bị hư hại do “tác động từ bên ngoài”. NATO, Latvia và các cơ quan an ninh khu vực đã phối hợp hỗ trợ thu thập dữ liệu và đánh giá nguyên nhân. Theo thống kê, đây là một trong ít nhất 11 sự cố cáp dưới biển được ghi nhận tại khu vực Baltic trong vòng 15 tháng qua.

Các chuyên gia nhận định, hạ tầng ngầm dưới biển vốn bảo đảm lưu thông điện năng, dữ liệu và năng lượng xuyên châu lục đang trở thành “mặt trận thầm lặng” mới của an ninh châu Âu. Dù chưa có bằng chứng khẳng định các vụ việc mang tính phá hoại có chủ đích, tần suất sự cố gia tăng đã buộc Liên minh châu Âu và NATO phải tăng cường giám sát, đồng thời phối hợp chặt chẽ trong ứng phó và điều tra.

Lá chắn NATO

Trước nguy cơ ngày càng gia tăng từ các sự cố dưới biển, NATO đã triển khai chiến lược bảo vệ hạ tầng ngầm trọng yếu, nhằm phát hiện sớm, phòng ngừa rủi ro và bảo đảm khả năng ứng phó nhanh khi xảy ra tình huống bất thường. Một cấu phần then chốt trong nỗ lực này là Trung tâm Hàng hải về An ninh Hạ tầng Ngầm Quan trọng, đặt tại Northwood (Anh). Trung tâm có nhiệm vụ tăng cường phối hợp giữa lực lượng quân sự, cơ quan dân sự cùng các doanh nghiệp năng lượng và viễn thông. Cơ quan này cũng đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ giám sát đáy biển, phân tích dữ liệu và hỗ trợ các quốc gia thành viên trong điều tra khi xuất hiện dấu hiệu bất thường.

Hoạt động tuần tra và giám sát được NATO mở rộng tại các khu vực trọng yếu, đặc biệt là Biển Bắc và vùng Baltic - nơi tập trung nhiều tuyến cáp và đường ống chiến lược. Thông qua các chiến dịch phối hợp như “Người gác biển Baltic”, liên minh tăng cường hiện diện của tàu chiến, máy bay tuần tra và thiết bị không người lái dưới nước, nhằm giám sát thường xuyên và phát hiện sớm nguy cơ tiềm ẩn.

Song song với các biện pháp trên thực địa, các quốc gia thành viên còn đẩy mạnh hợp tác về pháp lý và kỹ thuật nhằm xây dựng cơ chế phối hợp thống nhất trong ứng phó sự cố dưới biển. Các sáng kiến về chia sẻ dữ liệu, truy vết tín hiệu và giám định nguyên nhân hư hại được triển khai sâu rộng, giúp rút ngắn thời gian xác minh và nâng cao độ chính xác trong điều tra.

Công nghệ được xem là trụ cột trong chiến lược bảo vệ hạ tầng ngầm. NATO và các đối tác đang đầu tư mạnh vào hệ thống cảm biến âm thanh, robot lặn tự động, radar quét đáy biển và thiết bị siêu âm có khả năng phát hiện sớm hoạt động bất thường như neo kéo hoặc va chạm dưới nước. Một số tàu nghiên cứu chuyên dụng cũng được trang bị công nghệ cảnh báo sớm, giúp giảm thiểu nguy cơ gián đoạn năng lượng và thông tin.

Không chỉ chú trọng yếu tố kỹ thuật, NATO xem hợp tác quốc tế là nền tảng trọng yếu trong chiến lược bảo vệ hạ tầng ngầm dưới biển. Nhiều quốc gia châu Âu như Phần Lan, Thụy Điển, Đức và các nước vùng Baltic đã cùng ký tuyên bố chung, khẳng định cam kết phối hợp bảo vệ hệ thống cáp và đường ống dưới đáy biển. Tuyên bố nhấn mạnh, mọi hành động phá hoại, dù vô tình hay có chủ đích đều được xem là mối đe dọa trực tiếp đối với an ninh khu vực. Các bên cũng thống nhất đẩy mạnh chia sẻ dữ liệu, trao đổi thông tin nghiệp vụ và xây dựng cơ chế phản ứng nhanh, nhằm ứng phó hiệu quả với mọi tình huống phát sinh.

Theo giới chuyên gia, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu ngày càng gay gắt, hạ tầng ngầm dưới biển đã trở thành “huyết mạch” của thế giới hiện đại, kết nối dòng năng lượng, dữ liệu và thương mại giữa các châu lục. Mỗi tuyến cáp hay đường ống bị gián đoạn đều có thể gây ra chuỗi tác động lan rộng, ảnh hưởng tới an ninh năng lượng, an ninh mạng và thương mại quốc tế.

Trước thực tế đó, NATO nhấn mạnh yêu cầu duy trì cảnh giác, đầu tư vào công nghệ giám sát tiên tiến và tăng cường phối hợp giữa các quốc gia đồng minh. Việc bảo vệ hạ tầng ngầm không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà còn là phép thử đối với năng lực hợp tác và sức mạnh đoàn kết của châu Âu. Một chiến lược phòng vệ hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa an ninh, pháp lý, công nghiệp và ngoại giao, nhằm bảo đảm cho những “mạch ngầm” của thế giới hiện đại vận hành an toàn, ổn định và bền vững.

Cảnh báo của NATO vì thế không đơn thuần là lời nhắc về nguy cơ, mà còn là lời kêu gọi hành động: bảo vệ hạ tầng dưới biển chính là bảo vệ nền tảng kết nối toàn cầu, là điểm tựa cho an ninh, kinh tế và công nghệ trong kỷ nguyên số.