Kể từ những năm 2000, tình hình an ninh xung quanh Nhật Bản và cả Ấn Độ đã thay đổi, khi Trung Quốc không ngừng tăng cường hoạt động trên toàn khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Cơ chế Đối thoại an ninh 4 bên (Bộ tứ - QUAD) được cho là có vai trò quan trọng trong việc đối phó với thách thức này.
Điều này được phản ánh qua những Hội nghị Thượng đỉnh lãnh đạo Nhóm Đối thoại An ninh bốn bên (Bộ tứ - QUAD) và sự khởi động của Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vì sự thịnh vượng (IPEF).
Nga và Trung Quốc đã tiến hành cuộc tập trận chung trên không nhằm tuần tra khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Bộ Quốc phòng Nga ngày 24/5 tuyên bố, trong bối cảnh hội nghị thượng đỉnh nhóm Bộ tứ vừa diễn ra tại Tokyo.
Đối thoại an ninh 4 bên Mỹ-Nhật Bản-Australia-Ấn Độ, vốn được biết đến dưới tên gọi “Bộ tứ” (Quad), không phải mới xuất hiện. Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo từng đưa ra khái niệm cũng như khung hợp tác này từ năm 2007 nhưng vì nhiều lý do, trong đó có e ngại sự phản đối của Trung Quốc, cơ chế đối thoại an ninh 4 bên này đã không đi vào thực tế...
Ngày 12/3 tới, Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên kể từ khi thành lập của Nhóm Tứ giác kim cương (QUAD) bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ sẽ chính thức diễn ra theo hình thức trực tuyến. Giới chuyên gia nhận định, việc lãnh đạo của bốn nền dân chủ lớn tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nhóm họp sẽ phản bác lại quan điểm rằng QUAD chỉ là một “ý tưởng giật tít”, đồng thời tạo ra cú hích chiến lược nhằm kiềm chế sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực và trên thế giới.
