Khoa học tìm lời giải cho các cấu trúc đá bí ẩn
Bức tường đá bí ẩn ở Rockwall, Texas
Thị trấn Rockwall (Tường đá) ở bang Texas nước Mỹ được đặt tên (vào năm 1999) theo một bức tường đá (rock wall) bí ẩn bởi vì không ai biết do ai xây dựng nên. Nhiều nhà địa chất học tìm đến khảo sát bức tường đá tuyên bố bức tường là sản phẩm của tự nhiên, song họ lại không thể giải thích cấu trúc ngầm này được hình thành như thế nào trong tự nhiên?
Có một thời, người ta nói một phần bức tường đá có ô cửa khung tò vò thu hút rất nhiều du khách đến xem. Bức tường được khám phá lần đầu tiên vào năm 1852 khi gia đình T.U. Wade xây nhà định cư ở thung lũng Trinity phía bắc Texas. Và khi đào giếng xuống khoảng 2,5 mét, gia đình Wade chạm phải tầng đá và tiếp tục đào sâu xuống thêm ông phát hiện bức tường đá ngầm có chiều cao 30,4 mét. Dân địa phương tin bức tường là di tích của một thành phố cổ.
 |
| Kiến trúc sư John Lindsey khai quật bức tường đá ở Rockwall. |
Năm 2012, người ta bắt đầu quan tâm đến việc phục hồi bức tường để biến nó thành điểm đến du lịch hấp dẫn. Nhưng, kế hoạch gây nhiều tranh cãi và cuối cùng đã không trở thành hiện thực.
Các bức tường đá tạo thành một cấu trúc hình tứ giác rộng 5,63km, dài 9km và chiếm diện tích gần 50km vuông. Điểm đặc biệt là loại đá xây tường là đá hoa cương feldspar, tức là vật liệu không tìm thấy trong khu vực. Người ta còn phát hiện hai chiếc vòng kim loại - có đường kính 1,8 mét và 3 mét - gắn chặt vào mặt đá tường được làm bằng thiếc, titan và sắt.
Và, cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa trả lời được cho 2 câu hỏi: Ai làm nên hai chiếc vòng này và mục đích của chúng là gì?
Mary Pattie (Wade) Gibson, cháu gái của Wade, cho biết cuộc khai quật tiếp tục phát hiện thêm những căn phòng bằng đá có kích thước 18 x 30 mét, với trần cao khoảng 12 mét và được chống đỡ bằng những cây cột đá hoa màu đen. Sau đó, những câu chuyện đồn đại (không căn cứ) về những căn phòng đá chứa đầy vàng đã thu hút vài người tìm đến lén lút đào xới. Và trong một vụ đào bới bí mật như thế, có 3 người tuyên bố họ tìm thấy một hành lang dài có mái vòm đầu nhọn theo kiến trúc Gothic.
Do lo sợ cấu trúc không ổn định có thể sập bất cứ lúc nào cho nên những người săn vàng nhanh chóng bỏ đi. Một mô tả khác cho biết mặt tường ngoài thẳng còn mặt tường bên trong cong vào trong ở phần dưới và dày hơn mặt ngoài. Năm 1886, một bài báo trên tờ Rockwall Success còn đưa tin một người tên là Ben Burton không chỉ phát hiện những đồ tạo tác cổ mà còn tìm thấy sọ người to lớn - được cho là của người khổng lồ phải cân nặng ước khoảng gần 500kg! Tuy nhiên, câu chuyện chưa có bằng chứng khoa học nào cả.
Năm 1948, nhà sử học tên là Sanders ở Fort Worth - với sự giúp đỡ của tiến sĩ James Glenn - thực hiện một cuộc khai quật bức tường đá bí ẩn và tìm được 4 tảng đá to, trong đó tảng lớn nhất nặng xấp xỉ 2 tấn. Và một trong những tảng đá có những chữ tượng hình giống như chữ của người Semite ngày xưa. Ngoài ra, những tảng đá khác hay các phần của bức tường đá cũng được tìm thấy có khắc những biểu đồ bí ẩn.
Ngày nay, người dân ở Rockwall dường như không còn mấy quan tâm đến việc đào bới hay điều tra tiếp tục về bức tường đá. Trước khi có một cuộc khai quật khoa học chính thức được tiến hành, có lẽ bí ẩn bao quanh bức tường đá ở Rockwall, bang Texas, vẫn còn là bí ẩn.
Cấu trúc đá bí ẩn dưới biển Galilee
Một cấu trúc đá to lớn lạ thường được phát hiện dưới lòng biển Galilee ở Israel đang đặt ra cho giới khảo cổ học những câu đố hóc búa: nó được tạo nên từ cách đây bao lâu và mục đích của "công trình" vĩ đại này là gì?
Nó giống như ụ đá hình tháp khổng lồ với những khối đá chồng lên nhau. Những cấu trúc bí ẩn giống như thế này được tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới và thường là để đánh dấu những nơi chôn cất người chết. Nhưng, các nhà nghiên cứu không biết cấu trúc mới khám phá này có được dùng cho mục đích này hay không.
Các nhà nghiên cứu tiết lộ cấu trúc bí ẩn có dạng chóp nón, được làm từ "sỏi và đá bazan không được đẽo gọt"; và nặng ước khoảng 60.000 tấn - tức nặng hơn bất cứ chiếc tàu chiến hiện đại nào ngày nay - với chiều cao gần 10 mét và có đường kính khoảng 70 mét. Cấu trúc được phát hiện lần đầu tiên vào mùa hè năm 2003 trong cuộc điều tra thăm dò bằng sonar (hệ thống định vị vật thể dưới nước bằng sóng siêu âm) phần tây nam của vùng biển Galilee. Phát hiện bất ngờ của nhóm thợ lặn sau đó được công bố trên tạp chí khảo cổ International Journal of Nautical Archaeology.
Một phần của bài viết có nội dung: "Khảo sát ở cự ly gần cho thấy cấu trúc được làm từ những khối đá bazan dài chừng 1 mét mà không có kiến trúc rõ ràng. Các khối đá có hình thể tự nhiên và không có những dấu hiệu cho thấy có sự đục đẽo.
Tương tự, chúng tôi cũng không phát hiện thấy bất cứ dấu hiệu của sự sắp đặt hay những bức tường tạo nên cấu trúc. Hình dáng và kết cấu của cấu trúc chìm không giống với bất cứ vật thể tự nhiên nào. Do đó chúng tôi kết luận nó do bàn tay con người tạo nên và có thể gọi là ụ đá hình tháp". Tuy nhiên, các nhà khoa học chắc chắn rằng cấu trúc khác thường được tạo dựng trên đất liền rồi về sau bị chìm dưới biển Galilee do mực nước dâng cao.
Họ cũng nhận định cần tiến hành một cuộc khai quật khảo cổ dưới nước để tìm kiếm những đồ tạo tác kèm theo và xác định niên đại cũng như mục đích của cấu trúc. Vitzhak Paz - nhà nghiên cứu ở Cơ quan quản lý di tích cổ Israel (IAA) và Đại học Ben-Gurion - tin rằng "ụ tháp" có thể đã tồn tại hơn 4.000 năm.
Paz phát biểu trong một cuộc phỏng vấn của tờ LiveScience: "Khả năng hợp lý nhất là cấu trúc thuộc về thiên niên kỷ thứ 3 trước Công nguyên do người ta phát hiện gần nó có hiện tượng cự thạch khác được xác định thuộc khoảng thời gian này". Nhà nghiên cứu đưa ra một ví dụ là tượng đài có tên gọi "Khirbet Beteiha" nằm cách cấu trúc đá chừng 30km về phía đông bắc. Khirbet Beteiha bao gồm 3 vòng tròn đá đồng tâm, trong đó vòng lớn nhất có đường kính 56 mét.
Nếu như xác định niên đại vào thiên niên kỷ thứ 3 trước CN được chứng minh là đúng thì có thể vị trí ban đầu của "ụ đá hình tháp" sẽ nằm cách đó gần 1 mét về phía bắc gần thành phố cổ mà các nhà nghiên cứu gọi là "Bet Yerah" hay "Khirbet Kerak". Trong khoảng thời gian nói trên, thành phố được Paz đánh giá là "một trong những công trình kiên cố và hùng mạnh nhất trong khu vực và có lẽ trong toàn cõi Israel". Nhà khảo cổ Raphael Greenberg mô tả "Khirbet Kerak" là thành phố rộng 30 hecta có 5.000 dân, với những con đường lát đá và tháp canh bảo vệ rất có tổ chức chặt chẽ.
Theo Greenberg, thành phố có hệ thống chính quyền quản lý cộng đồng xã hội đàng hoàng. Giới khoa học cho rằng để xây dựng được cấu trúc đá dưới biển Galilee cần phải có sự tổ chức và kỹ năng hết sức chuyên môn. Tất nhiên, công trình vĩ đại như thế phải do một xã hội có tổ chức xây dựng nên.
Vitzhak Paz cho biết IAA đã có kế hoạch khai quật khảo cổ khu vực phát hiện "ụ đá hình tháp" bí ẩn trong tương lai gần. Biển Galilee (Sea of Galilee) thật ra là một hồ nước ngọt lớn nhất Israel ở miền đông bắc nước này, có diện tích 166km vuông, sâu 43 mét và ngày xưa được gọi là Hồ Tiberias. Hồ được nuôi dưỡng bởi con sông Jorda và một phần bởi những con suối ngầm.
Những quả cầu đá bí ẩn ở Costa Rica
Một trong những bí ẩn lớn nhất trong thế giới khảo cổ được khám phá ở vùng châu thổ sông Diquis (hay còn gọi là sông Terraba, sông Sierpe) của Cộng hòa Costa Rica. Từ thập niên 30 thế kỷ trước, hơn 300 quả cầu đá được tiết lộ - chúng có đường kính từ vài cm cho đến trên 2 mét và một số cân nặng đến 16 tấn! Hầu như tất cả những quả cầu được tạo ra bằng đá rất cứng gọi là granodiorite - tương tự như đá hoa cương - có lẽ khai thác ở dãy núi Talamanca.
 |
| Quả cầu đá nằm trong khuôn viên Đại học Costa Rica như là biểu tượng của truyền thống và sự thông thái của nguời cổ xưa. |
Chúng được coi là những tác phẩm điêu khắc do bàn tay con người làm ra - khác với những quả cầu có nguồn gốc tự nhiên ở Jalisco (Mexico) được mô tả vào năm 1965 trong một bài báo tạp chí National Geographic. Ngày nay, những quả cầu đá được dùng để trang trí cho những tòa nhà chính quyền, bệnh viện và trường học. Chúng cũng có mặt trong các nhà bảo tàng và xuất hiện trong khu vườn nhà của những người giàu có và quyền lực của Costa Rica. Tuy nhiên, có điều lạ lùng là những quả cầu đá chưa được tạo tác hoàn chỉnh không bao giờ được tìm thấy.
Gần như hầu hết những quả cầu được làm từ loại đá granodiorite song cũng có vài mẫu làm từ coquina, loại đá vôi hình thành từ vỏ sò và cát ở các trầm tích trên bãi biển, hay làm từ sa thạch. Và, chúng được tạo thành như thế nào hiện vẫn còn là bí ẩn lớn của khoa học. Do người Costa Rica cổ không có ngôn ngữ viết cho nên không có tài liệu nào liên quan đến những quả cầu đá được lưu lại hậu thế.
Theo Samuel Lothrop, tác giả của nhiều nghiên cứu nghiêm túc về những quả cầu đá, thì "quả cầu có đường kính 1,82 mét ước nặng khoảng 7,5 tấn, quả cầu có đường kính 1,21 mét nặng khoảng 3 tấn và với đường kính 91,4cm nặng chừng 1,3 tấn". Theo Lothrop, quả cầu đá nặng tối đa chỉ vào khoảng 16 tấn mà thôi. Quả cầu đá được coi là to nhất có đường kính chỉ 2,15 mét.
Các nhà khoa học tin rằng phần lớn những quả cầu đá là thành quả tạo tác của tổ tiên thổ dân miền nam Costa Rica vào thời kỳ người Tây Ban Nha chinh phục khu vực. Họ sử dụng thổ ngữ Chibchan thông dụng từ phía tây Honduras đến phía bắc Colombia. Những hậu duệ hiện đại của họ bao gồm những người Boruca, Teribe và Guaymi. Những nền văn hóa này nằm rải rác khắp nơi và cộng đồng đông nhất cũng chỉ khoảng 2.000 người. Họ trồng bắp, khoai mì, đậu, dứa, bí, cacao và nhiều loại trái cây khác, cây ăn củ và cả thảo dược. Họ sống trong những căn nhà hình tròn xây trên phần nền bằng sỏi và tường bằng đá.
Trong cuốn sách "Atlantis của châu Mỹ: Những hoa tiêu của Thế giới cổ", Tác giả George Erikson viết rằng "các nhà khảo cổ học gán cho những quả cầu đá là của thổ dân Chorotega". Nhưng, thật ra không có nhà khảo cổ học nào đưa ra nhận định như thế cả. Chorotega là nhóm thổ dân sử dụng ngữ hệ Oto-Manguean sống tại khu vực Guanacaste, gần Vịnh Nicoya ở miền tây bắc Costa Rica.
Những quả cầu đá được tin là xuất hiện vào khoảng năm 200 trước CN cho đến năm 800 trong CN và chúng được tìm thấy nằm chung với những món đồ trang sức bằng vàng có niên đại từ khoảng sau năm 1000 trong CN. Chúng cũng được tìm thấy trong địa tầng chứa những mảnh gốm thuộc Thời đại Chiriqui vào khoảng năm 800 trong CN. Người ta cũng cho rằng những quả cầu đá có thể được tạo ra vào bất cứ thời điểm nào trong giai đoạn 1.800 năm.
Ngoài ra, có giả thuyết cho rằng những quả cầu đầu tiên được làm ra trong vài thế hệ và trong suốt quãng thời gian dài đó chúng có thể được di chuyển sang những nơi khác và biến đổi. Theo tác giả George Erikson và một số người khác, những quả cầu đá có lẽ có niên đại cách đây 12.000 năm, nhưng không có bằng chứng củng cố cho tuyên bố này.
Do những quả cầu đá không thể được xác định niên đại một cách chính xác bằng các phương pháp hiện đại như là carbon phóng xạ, cho nên chỉ có thể liên hệ chúng trực tiếp đến khu vực địa tầng khai quật và những đồ tạo tác chôn chung với chúng. Ví dụ, Lothrop khai quật được một quả cầu nằm trong tầng đất chứa đồ gốm được xác định thuộc nền văn hóa Aguas Buenas (năm 200 trước CN - 600 trong CN) cùng với cái đầu của tượng người đã vỡ có niên đại vào năm 1000 cho đến 1.500 trong CN. Tóm lại, có thể cho rằng những quả cầu đá Costa Rica được tạo tác vào thời điểm nào đó trong khoảng thời gian giữa năm 600 trong CN và 1.500.
Không ai biết đích xác những quả cầu bằng đá được người cổ xưa tạo ra nhằm mục đích gì? Nhiều quả cầu được tìm thấy sắp xếp theo đường thẳng, đường cong cũng như theo hình tam giác hay hình bình hành. Một nhóm gồm 4 quả cầu khác được sắp xếp hướng về hướng bắc, cho nên người ta nghi ngờ chúng được sắp xếp bởi những người quen sử dụng la bàn hay nhà thiên văn.
Nhiều quả cầu được tìm thấy nằm trên đỉnh các mô đất thấp khiến người ta nghi ngờ có lẽ chúng được cất giữ bên trong những căn nhà được xây tại vị trí này. Gần như hầu hết các quả cầu bằng đá được tìm thấy đã bị di chuyển khỏi những địa điểm ban đầu của chúng, trong đó có nhiều quả cầu bị phá nổ do những người săn kho báu ở địa phương tin vào truyền thuyết không có căn cứ cho rằng chúng chứa vàng bên trong!
