Hải quân Mexico kiểm soát các cảng biển để chống tội phạm

Thứ Ba, 18/07/2017, 15:10

Bắt đầu từ ngày 17-6-2017, Ủy ban thư ký Hải quân Mexico (La Secretaria de Marina - viết tắt là SEMAR) đã giành lại quyền kiểm soát 103 cảng biển của nước này sau 40 năm kể từ khi Tổng thống Jose Lopez Portillo sửa đổi Luật Sở hữu của Chính quyền liên bang, trong đó cho phép Ủy ban thư ký Truyền thông và Vận tải (Secretaria de Comunicaciones y Transportes - viết tắt là SCT) điều hành toàn bộ các cảng biển.

Như vậy, sau ngày 17-6, lực lượng Thủy quân lục chiến trực thuộc SEMAR sẽ đảm nhận tất cả các chức năng an ninh, còn SCT chỉ chịu trách nhiệm về mặt kinh tế…

Theo báo cáo của Cục phòng chống ma túy Mỹ (FDA), trong suốt 40 năm - kể từ 1977 đến nay - khi SCT nắm quyền điều hành toàn bộ các hoạt động của 103 cảng biển trên khắp đất nước Mexico thì nhiều cảng trở thành nơi trung chuyển ma túy lớn nhất thế giới, cụ thể là cảng Manzanillo thuộc bang Colima và cảng Lazaro Cardenas thuộc bang Michoacan. Năm 2016, chỉ riêng hai cảng này đã đưa vào Mỹ và châu Âu 40 tấn cocaine lẫn cần sa cùng 13 tấn "thuốc lắc (methamphetamine).

Lính thủy đánh bộ kiểm soát cảng Lazaro Cardenas, một trong những điểm trung chuyển ma túy lớn nhất Mexico.

Đứng đầu các băng nhóm vận chuyển thuốc lắc ở hai cảng Manzanillo và Lazaro Cardenas là tập đoàn tội phạm "Thế hệ mới - Cartel Jalisco - Nueva Generacion - gọi tắt là CJNG". Được cho là nắm quyền kiểm soát hành lang "thuốc lắc" ở Mexico, tập đoàn tội phạm "Thế hệ mới" có hệ thống chân rết chằng chịt tại nhiều quốc gia nằm ven bờ Thái Bình Dương. Ra đời năm 2009, tập đoàn tội phạm "Thế hệ mới" do Nemesio Oseguera Cervantes (bí danh "El Mencho") cầm đầu, căn cứ đặt tại thành phố Jalisco, cảng Vallarta.

Chỉ trong 4 năm, "Thế hệ mới" đã kiểm soát toàn bộ việc mua bán "thuốc lắc" ở các bang Michoacan, Veracruz, Nayarit, Colima và Guanajuato sau khi đánh bại 2 tập đoàn ma túy khác là Templar Cartel và Los Zetas. Hiện tại, "Thế hệ mới" vẫn đang tiến hành chiến tranh với tập đoàn La Resistencia để kiểm soát hành lang "thuốc lắc" ở thành phố Guadalajara và các vùng lãnh thổ xung quanh.

Thế nhưng, sức mạnh của "Thế hệ mới" và những tập đoàn ma túy khác đang đứng trước một thách thức: Năm 2016, Thượng viện Mexico thông qua những sửa đổi trong Luật Sở hữu của Chính quyền liên bang, cho phép Hải quân Mexico - mà cụ thể là lực lượng Thủy quân lục chiến được quyền kiểm soát 103 cảng biển của nước này.

Bằng kế hoạch tái cấu trúc hoạt động của SEMAR và SCT nhằm mục đích lập lại an ninh ở các cảng và bờ biển của đất nước, Thượng viện Mexico quy định từ ngày 17-6-2017, SCT sẽ chỉ làm nhiệm vụ xây dựng cơ sở hạ tầng cảng, quản lý, vận hành và bảo vệ cảng. Còn SEMAR chịu trách nhiệm giữ gìn an ninh, kiểm tra, chứng nhận, cấp phép cho tàu đến và đi.

Theo nhà phân tích Antonio Velasquez, giảng viên Khoa chính trị quốc tế, Đại học Mexico City thì quyết định của chính phủ dựa theo hai xu hướng. Một là quân sự hóa các cảng biển để chống buôn lậu, ma túy và vũ khí. Hai là dựa vào lực lượng Thủy quân lục chiến - một trong những tổ chức đáng tin cậy nhất - đập tan các tập đoàn tội phạm.

Ông nói: "Kể từ năm 1977 đến nay, nhiều cảng biển của Mexico đã trở thành địa điểm hấp dẫn đối với các nhóm tội phạm có tổ chức, trong lúc ngân sách thiếu, nhân lực ít, trang bị không đầy đủ, đã khiến các cảng hầu như không hiệu quả trong việc ngăn chặn các hoạt động bất hợp pháp. Bây giờ, với việc Thủy quân lục chiến nắm quyền kiểm soát những nơi này, hy vọng tình hình sẽ sáng sủa hơn".

Lực lượng Thủy quân lục chiến Mexico hiện gồm 30 tiểu đoàn, trong đó có 1 tiểu đoàn lính dù, 1 tiểu đoàn phòng vệ Phủ Tổng thống và 6 tiểu đoàn thuộc bộ phận phản ứng nhanh (task force). Dưới thời Tổng thống Felipe Calderon, Thủy quân lục chiến đã phát triển từ vai trò an ninh hàng hải sang các hoạt động trên mặt đất nhằm chống lại các tập đoàn tội phạm có tổ chức trong các lĩnh vực như buôn bán heroin, cocain, cần sa và thuốc lắc, đồng thời săn lùng và bắt giữ các "ông trùm" theo lệnh truy nã của Bộ Nội vụ Mexico và Tổ chức cảnh sát quốc tế (Interpol).

Cuối tháng 10-2007, Thủy quân lục chiến phối hợp với các cơ quan khác, đã tịch thu 23 tấn cocaine tại thành phố cảng Manzanillo, bang Colima, bắt giữ 57 thành viên thuộc tập đoàn Los Zetas. Cũng chính lực lượng này là đơn vị đầu tiên ở Mexico phát hiện việc vận chuyển ma túy bằng tàu ngầm.

Ngày 16-7-2008, một nhóm Thủy quân lục chiến thuộc tiểu đoàn phản ứng nhanh bắt được một tàu ngầm dài 10m, rộng 3,5m chạy bằng động cơ diesel với 4 thành viên trên vùng biển phía tây nam bang Oaxaca, cách bờ 335km. Tiến hành lục soát, họ phát hiện trong tàu có 5,8 tấn cocain.

Sau đó, nó được kéo về thành phố Huatulco, bang Oaxaca. Hải quân Đại tá Jaime Lopez, cựu sĩ quan phòng vệ bờ biển, hiện là cố vấn về chính sách an ninh hàng hải Mexico cho biết: "Thủy quân lục chiến là một phần của xu hướng tăng cường và mở rộng vai trò của Hải quân trong an ninh quốc gia. Hơn nữa, gần 9/10 dân số Mexico tin rằng Thủy quân lục chiến là một trong những lực lượng bảo vệ an ninh công cộng, được đánh giá cao nhất".

Tuy nhiên, một số các chủ hãng tàu lại không đồng tình với việc "quân sự hóa" các cảng biển vì họ cho rằng điều đó sẽ làm cho các thủ tục xuất, nhập trở nên khó khăn hơn, nghiêm ngặt hơn. Một nguồn tin tình báo cho biết sau khi Thủy quân lục chiến giành lại quyền kiểm soát các cảng biển, Nemesio Oseguera Cervantes, kẻ cầm đầu tập đoàn tội phạm "Thế hệ mới" đã tổ chức nhiều buổi họp, ra lệnh cho các đàn em "tìm cách móc nối với lính thủy, đồng thời mở ra các con đường trung chuyển ma túy mới trong trường hợp không còn đứng chân được ở các cảng Mazatlan, Lazaro Cardenas, Manzanillo…".

Trước mắt, các nhà lập pháp Mexico tin rằng với cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và kinh nghiệm của SEMAR, sẽ có tác động ngay lập tức trong việc chống lại các tập đoàn tội ác.

Cao Trí (theo Global Witness)