Tiền cứu trợ quốc tế rơi vào tay khủng bố châu Phi

• Sào huyệt khủng bố ở Idlib nổ tung sau đòn không kích của Nga
• Thế giới ngầm mafia, khủng bố và thị trường đen thuốc giảm đau gây nghiện

Theo một số cựu thành viên Al-Shabaab và nhân viên tình báo Somalia, nhóm khủng bố hoạt động lâu năm nhất ở châu Phi này chiếm giữ hàng ngàn USD mỗi ngày bằng cách lập rào chắn trên đường và áp đặt thuế đối với tầng lớp thương lái vận chuyển thực phẩm và hàng hóa để bán cho người tị nạn sống trong trại tập trung.

Những người dân buộc phải rời bỏ nhà cửa và đang sống chen chúc trong trại tập trung tại thành phố Baidoa miền trung Somalia là đối tượng được Liên Hiệp Quốc (LHQ) cứu trợ bằng cách phân phát hàng loạt thẻ ATM trị giá khoảng 80 đến 90 USD mỗi tháng dùng để mua nhu yếu phẩm từ thương lái địa phương.

Giới chức LHQ báo cáo hệ thống cấp tiền trực tiếp bằng thẻ ATM cho phép tránh tình trạng những chuyến hàng vận chuyển thực phẩm miễn phí đến cho dân tị nạn bị buôn lậu tại những khu chợ địa phương đồng thời làm nhẹ bớt gánh nặng điều hành hàng loạt đoàn xe chở hàng hóa dễ trở thành mục tiêu tấn công và cướp bóc.

Hiện nay, giới thương lái Somalia hằng ngày dùng xe tải chở thực phẩm đến khu chợ ngoài trời như ở Baidoa để bán lại cho dân tị nạn. Nhưng, họ buộc phải nộp một số tiền nhất định cho nhóm khủng bố Al-Shabaab kiểm soát những con đường cửa ngõ vào Baidoa.

Theo đánh giá từ LHQ, bọn khủng bố bỏ túi được khoảng 5.000 USD/ngày nhờ lập rào chắn để thu lệ phí trên con đường chính dẫn vào Baidoa. Một cựu thành viên Al-Shabaab (giấu tên) có trách nhiệm thu “thuế đường sá” - gọi là “zaqat” - khẳng định đây chính là một trong những nguồn tài chính lớn nhất để nuôi dưỡng nhóm khủng bố.

Dân tị nạn đang sống khốn khổ ở Baidoa.

Cựu thành viên này bị bắt giữ trong cuộc đột kích do Cơ quan An ninh và Tình báo Quốc gia Somalia (NISA) tiến hành mới đây. Hai nguồn thu nhập lớn nhất của Al-Shabaab đến từ con đường dẫn vào Baidoa và con đường huyết mạch nối liền thủ đô Mogadishu với vùng đất nông nghiệp Lower Shabelle nằm cách đó 50km về phía nam.

Theo khai báo từ cựu thành viên khủng bố bị bắt giữ, mỗi bao gạo được thương lái chở vào Baidoa bị Al-Shabaab đánh thuế 3 USD và từ đó đẩy giá gạo ở thành phố lên mức 28 USD/bao. Không chỉ có “zaqat” chặn thu ngay trên đường phố và thuế dành cho doanh nhân mà cả dân thường cũng phải nộp thuế hằng năm cho Al-Shabaab nhóm khủng bố chịu trách nhiệm về những cuộc tấn công Đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania năm 1998 cũng như cuộc thảm sát tại siêu thị Westgate ở Nairobi của Kenya cách đây 4 năm.

Fatima Ali Hassan là mẹ của 7 đứa con và đang sống trong túp lều bằng giẻ rách trong trại tị nạn thành phố Baidoa. Chị nằm trong số hàng chục ngàn người phải rời bỏ nhà cửa đến Baidoa và trở thành “tài sản” của Al-Shabaab khi phải nộp thuế đều đặn cho chúng.

Binh sĩ Uganda ở Somalia.

Hạn hán nghiêm trọng ở Somalia.

Giới chức LHQ lo ngại nạn hạn hán làm nạn đói ở Somalia thêm trầm trọng đồng thời đem lại cơ hội lớn cho Al-Shabaab kiếm tiền từ các chương trình cứu trợ quốc tế. Hiện nay, lực lượng chiến đấu chính ở Somalia là 22.000 binh sĩ của Liên minh châu Phi (AU) đang bảo vệ chính quyền yếu kém nước này đồng thời cố giành lại quyền kiểm soát khu vực miền nam từ Al-Shabaab.

Giới lãnh đạo quân sự AU thừa nhận họ không thể đẩy lui AL-Shabaab khỏi những con đường mang về nguồn thu lớn cho chúng. Trung tá Chris Ogwal phát biểu: “Các lực lượng AU cần phải được tăng thêm quân số thay vì giảm bớt. Chúng tôi đang đang chịu quá nhiều áp lực và chỉ có thể tiến hành những chiến dịch tấn công nhỏ lẻ”.

Ogwal chỉ huy lực lượng Uganda kiểm soát con đường nối liền Mogadishu với thị trấn Afgoye nhưng không thể kiểm soát con đường dẫn đến Baidoa bởi vì đó là huyết mạch “tài chính” của Al-Shabaab. Ogwal nhận định bất cứ kế hoạch giảm bớt quân số AU nào cũng sẽ không thể tránh khỏi nguy cơ tạo chỗ trống cho Al-Shabaab lấp đầy.

Bất chấp mọi nỗ lực quốc tế, hệ thống tham nhũng nghiêm trọng ở Somalia -  cũng như Al-Shabaab đang kiểm soát một phần ba lãnh thổ đất nước này - đang lợi dụng các chương trình cứu trợ nhân đạo của LHQ. Giới chức LHQ lo ngại Somalia đang trở thành mục tiêu hướng đến của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng bỏ chạy khỏi các thành trì của chúng ở Syria và Iraq.