An ninh hàng hải báo động sau chuỗi sự cố ngoài khơi Ấn Độ

Những sự cố liên tiếp

Gần đây, vùng biển ngoài khơi bang Kerala liên tiếp ghi nhận các sự cố hàng hải, làm dấy lên lo ngại về an ninh biển và năng lực ứng phó trên những tuyến vận tải trọng yếu. Tàu container MSC Elsa 3 treo cờ Liberia gặp sự cố cơ khí khi đang hoạt động ngoài khơi Kochi, dẫn đến lật tàu và chìm, khiến toàn bộ thủy thủ đoàn được Hải quân và lực lượng bảo vệ bờ biển Ấn Độ cứu hộ kịp thời. Chưa đầy hai tuần sau, tàu Wan Hai 503 treo cờ Singapore cũng nổ container trên boong, buộc 18 thủy thủ nhảy xuống biển và được cứu, trong khi khoảng 50 container rơi xuống biển.

Phó đô đốc V. Srinivas, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Hải quân miền Nam, nhận định rằng chuỗi sự cố này là lời cảnh báo rõ ràng về những thách thức phi truyền thống đối với an ninh biển, từ buôn lậu, tội phạm xuyên quốc gia cho đến các nguy cơ bất đối xứng trên vùng biển Ấn Độ Dương. Ông cũng lưu ý rằng những biến động địa chính trị ở Tây Á và Đông Âu đang tác động trực tiếp tới chuỗi cung ứng toàn cầu và an ninh năng lượng.

Giới phân tích an ninh hàng hải nhận định, việc hai tàu thương mại quốc tế liên tiếp gặp sự cố trên tuyến vận tải huyết mạch nối Trung Đông với Đông Nam Á đã bộc lộ rõ những hạn chế trong năng lực giám sát và ứng cứu ngoài khơi bang Kerala. Khu vực này vốn có mật độ tàu thuyền dày đặc, song hạ tầng hỗ trợ cứu hộ, kéo lai và sửa chữa vẫn còn thiếu, khiến bất kỳ sự cố kỹ thuật nào nếu chậm được xử lý đều có thể dẫn tới hệ quả môi trường nghiêm trọng, đồng thời làm gián đoạn chuỗi thương mại khu vực.

Trong bối cảnh căng thẳng hàng hải kéo dài từ Biển Đỏ tới Vịnh Oman, các chuyên gia nhấn mạnh tính cấp bách của việc nâng cao năng lực giám sát, củng cố phối hợp giữa hải quân và lực lượng dân sự, cũng như mở rộng hợp tác quốc tế trong huấn luyện, diễn tập và ứng phó khẩn cấp.

Chiến dịch “Sindoor”

Trước chuỗi sự cố liên tiếp ngoài khơi, Hải quân Ấn Độ đã khởi động chiến dịch “Sindoor” nhằm tăng cường năng lực tuần tra và kiểm soát vùng biển phía Tây Nam. Đây là kế hoạch tổng thể, huy động đồng bộ tàu chiến, trực thăng giám sát, máy bay trinh sát biển cùng lực lượng bảo vệ bờ biển, tạo thành một mạng lưới phòng thủ nhiều tầng. Cách tiếp cận này vừa giúp ứng phó kịp thời với các tình huống khẩn cấp, vừa nâng cao tính răn đe đối với những hoạt động bất hợp pháp trên biển.

Theo Phó đô đốc V. Srinivas, trọng tâm của “Sindoor” là phòng ngừa và xử lý hiệu quả các mối đe dọa phi truyền thống như buôn lậu, vận chuyển trái phép, di cư bất hợp pháp và nguy cơ cướp biển. Dự kiến, vào Ngày Hải quân 4/12, một cuộc diễn tập quy mô lớn với sự tham gia của nhiều lực lượng sẽ được tổ chức, nhằm kiểm nghiệm khả năng phối hợp và phản ứng nhanh trong các tình huống bất thường.

Các chuyên gia nhận định, việc phát động “Sindoor” phản ánh tính toán chiến lược của New Delhi trong bối cảnh các tuyến hàng hải qua Ấn Độ Dương có ý nghĩa sống còn với thương mại toàn cầu. Mọi gián đoạn, dù nhỏ, cũng có thể gây tác động dây chuyền tới chuỗi cung ứng quốc tế, từ năng lượng cho tới hàng hóa thiết yếu. Chính vì vậy, đầu tư vào năng lực hải quân, mở rộng hợp tác quốc tế và hiện đại hóa hạ tầng hàng hải đang trở thành những ưu tiên cấp bách.

Song song với nỗ lực trong nước, Ấn Độ cũng thúc đẩy hợp tác quốc phòng biển với các đối tác ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Các cuộc tập trận song phương và đa phương với Mỹ, Nhật Bản, Australia cùng nhiều nước Đông Nam Á không chỉ giúp củng cố kỹ năng tác chiến, mà còn mở rộng kênh chia sẻ thông tin tình báo về những thách thức phi truyền thống. Trong bối cảnh an ninh biển ngày càng phức tạp, đây được coi là bước đi cần thiết để bảo đảm an toàn và ổn định cho các tuyến hàng hải chiến lược.

Ở tầm nhìn dài hạn, giới phân tích cho rằng an ninh hàng hải của Ấn Độ cần được xây dựng trên ba trụ cột: nâng cao năng lực giám sát trên biển, đầu tư phát triển hạ tầng cảng chiến lược và mở rộng hiện diện quân sự tại các vị trí then chốt. Tuy nhiên, sức mạnh phòng thủ chỉ thực sự bền vững khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa hải quân, lực lượng bảo vệ bờ biển, cảnh sát hàng hải và các cơ quan dân sự, tạo nên một cơ chế ứng phó tích hợp thay vì chỉ dựa vào phản ứng quân sự.

Những diễn biến liên tiếp ngoài khơi Kerala cho thấy thách thức này không còn bó hẹp trong phạm vi quốc gia, mà là vấn đề chung của khu vực và toàn cầu. Chiến dịch “Sindoor” do Ấn Độ phát động được nhìn nhận như bước đi thể hiện quyết tâm xây dựng một lá chắn đa tầng: vừa xử lý sự cố trước mắt, vừa ngăn ngừa rủi ro dài hạn. Quan trọng hơn, thông điệp được gửi đi là rõ ràng: không một quốc gia nào có thể đơn độc bảo vệ an ninh trên các tuyến hàng hải huyết mạch. Trong bối cảnh thương mại toàn cầu phụ thuộc ngày càng nhiều vào sự thông suốt của biển cả, hợp tác quốc tế và cơ chế phối hợp liên ngành sẽ là chìa khóa then chốt để duy trì ổn định.

Vấn đề cốt lõi không còn nằm ở “ai” đảm nhận trách nhiệm, mà ở cách thức các quốc gia phối hợp để cùng chia sẻ trách nhiệm đó. Trong bối cảnh mới, Ấn Độ được xem là một mắt xích quan trọng trong việc thử nghiệm các mô hình hợp tác hàng hải, nơi năng lực quân sự, hạ tầng dân sự và kênh ngoại giao có thể bổ trợ lẫn nhau. Bài toán an ninh trên biển vì thế không chỉ là thách thức của riêng một quốc gia, mà còn phản ánh khả năng cộng đồng quốc tế chung tay duy trì một không gian hàng hải an toàn và ổn định.