Cảnh giác trong lĩnh vực lừa đảo làm thủ tục hiến tạng

Gắn mác “chuyên gia, tình nguyện viên”

Trong nhóm “Rủ nhau hiến mô tạng” có trên 1.200 thành viên tham gia, hoạt động công khai và thường xuyên có những bài viết chia sẻ về nghĩa cử cao đẹp của việc hiến tạng. Cùng với đó, các thành viên cũng liên tục cập nhật những trường hợp bệnh nhân được nhận mô, tạng hiến để hồi sinh sự sống, đã lay động lòng trắc ẩn của cộng đồng trong nhóm. Nhiều người đã vào hỏi về quy trình hiến mô, tạng và luôn được những “tình nguyện viên” hoặc “chuyên gia y tế” nhiệt tình hướng dẫn bằng hình thức…inbox (nhắn tin riêng).

Tài khoản Trần Bi, là một trong các quản trị viên của nhóm, giới thiệu từng công tác trong lĩnh vực truyền thông y tế đã nhanh nhảu nhắn tin riêng cho chúng tôi khi vừa phát hiện trên phần bình luận câu “tư vấn”. Trần Bi đưa ra hàng loạt câu hỏi như: Bạn bao nhiêu tuổi? Có gia đình chưa? Cảm nghĩ thế nào về nghĩa cử hiến tạng cứu người? Bạn có sẵn sàng làm điều đó để hồi sinh một cuộc đời không…”.

Đi vào phần tư vấn, tài khoản Trần Bi cho biết, hiện nay có hai cách chính để đăng ký hiến tạng. Người hiến đến trực tiếp Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia hoặc Bệnh viện Chợ Rẫy. Cách khác nhanh chóng, thuận tiện hơn là có thể đăng ký trực tuyến. “Đa số những trường hợp đăng ký hiến mô, tạng đều bận công việc hoặc nhà ở xa nên không thuận tiện đi trực tiếp. Vì vậy, chúng tôi sẽ giúp họ đăng ký trực tuyến. Sau 3-4 tuần hoàn thành đăng ký, người đăng ký sẽ nhận được thẻ hiến tặng mô, tạng gửi về tận nhà qua đường bưu điện”, Trần Bi hướng dẫn cách đăng ký hiến tạng cho thành viên trong nhóm.

Sau khi được thành viên đồng ý nhờ “chuyên gia y tế” thực hiện giúp quy trình đăng ký hiến mô, tạng trực tuyến, Trần Bi yêu cầu cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân gồm: số CCCD, số điện thoại, nhóm máu, tên cha mẹ, quê quán, công việc, tình trạng sức khỏe… Đáng chú ý, một số thành viên là người cao tuổi còn gửi thẳng hình ảnh CCCD lên nhóm, cùng toàn bộ thông tin cá nhân.

“Việc thu thập thông tin cá nhân chi tiết như vậy có xảy ra tình trạng lộ lọt không?”. Chúng tôi thắc mắc. Trần Bi trả lời: “Đây là quy định bắt buộc của việc hiến mô, tạng. Ở đâu cũng phải tuân thủ như vậy. Tôi cùng anh chị đều làm vì mục đích cao cả nên không ai đi lừa nhau trong vấn đề này”.

Sau cuộc trao đổi với “chuyên gia”, thấy chúng tôi chưa chịu cung cấp thông tin cá nhân để anh ta hỗ trợ, tài khoản này chán nản, không thèm trả lời những câu hỏi sau đó. Tuy nhiên, chỉ hơn một tiếng sau, tài khoản tên Nợ Đời chủ động nhắn tin với phóng viên lân la làm quen rồi rủ rê đăng ký hiến tạng. “Hiện nay, nguồn mô tạng của Việt Nam đang rất khan hiếm, trong khi số lượng bệnh nhân cần ghép tạng thì lớn. Điều giá trị nhất đối với một con người chính là sự sống, mà ghép tạng là để kéo dài sự sống, nên việc hiến tặng mô, tạng mang giá trị nhân văn, nhân đạo rất lớn. Anh chị có tấm lòng cao cả, hãy chung tay cứu vớt sự sống cho đồng bào của mình”, tài khoản Nợ Đời chia sẻ.

Tài khoản này gửi cho chúng tôi những đường link đăng ký hiến tạng để khẳng định bản thân là tình nguyện viên hỗ trợ, ngoài ra không có mục đích nào khác. “Việc đăng ký đường link nếu không rành công nghệ sẽ rất khó thành công, nên chúng em sẽ hỗ trợ anh chị làm việc này. Chỉ cần cung cấp thông tin cá nhân và số điện thoại liên hệ”, tình nguyện viên Nợ Đời cố gắng mời gọi để được giúp đỡ đăng ký hiến tạng.

Với chiêu bài tương tự, nhiều người đã tin tưởng cung cấp thông tin cá nhân và truy cập vào đường link do những “tình nguyện viên” cung cấp, dẫn đến tài khoản bị lộ lọt, bị hack mất sạch tiền. Trường hợp của bà L.M.V (52 tuổi, ngụ phường Trấn Biên, Đồng Nai) là một nạn nhân của hình thức lừa đảo này. Theo đó, bà V. tham gia nhóm “Hội hiến tạng giúp đời, cứu người” và “gặp” được một “tình nguyện viên” tự xưng là nhân viên của Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia. Người này thấy bà V. quan tâm đến việc hiến tạng nên đã nhắn tin làm quen. Sau khi trao đổi qua lại, chia sẻ một số thông tin hữu ích và rất nhân văn của “tình nguyện viên” thì bà V. đồng ý cung cấp thông tin cá nhân cho “tình nguyện viên”. Vì không rành công nghệ thông tin nên bà V. nhờ luôn người của trung tâm hỗ trợ.

“Tình nguyện viên” căn dặn bà V., khi nào thấy điện thoại có tin nhắn gửi mã hồ sơ về thì mở ra đọc cho họ để điền vào hồ sơ đăng ký. Bà V. làm theo, liên tục gửi mã 3 lần cho “tình nguyện viên”, đến khi phát hiện tin nhắn trừ toàn bộ số tiền 8,6 triệu đồng trong tài khoản. Bà V. nhắn tin lại cho “tình nguyện viên” thì đã bị chặn liên lạc. “May mắn là tôi vừa trả nợ ngân hàng một ngày trước đó, trong tài khoản còn mấy triệu bị lừa nốt. Không ngờ chúng nhẫn tâm đến vậy”, bà V. chua chát kể về cú lừa đăng ký hiến tạng.

Dù bị lừa, nhưng số điện thoại của bà V. vẫn liên tục bị gọi hỏi về việc hiến tạng hiến máu và tư vấn khám bệnh. 

Những cuộc gọi “ma”

Bà V. chưa kịp đăng ký hiến tạng đã bị lừa. Trong khi đó, nhiều người đã đăng ký hiến mô, tạng tại Bệnh viện Chợ Rẫy cũng bị lọt vào tầm ngắm của phường lừa đảo. Anh N.L.M (35 tuổi, ngụ phường Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh) cho biết, khoảng một tháng trước, anh nhận được nhiều cuộc gọi lạ nhưng không nghe máy vì nghĩ cuộc gọi quảng cáo. Những ngày gần đây, anh tiếp tục nhận được các cuộc gọi, do số máy đẹp và gọi nhiều lần nên anh bấm nghe. Người này xưng là “nhân viên điều phối ghép tạng” của bệnh viện Chợ Rẫy thông báo thẻ đăng ký hiến mô, tạng của anh đã hoàn thành, đề nghị anh nộp 300.000 đồng nhận thẻ.

Anh V. nói đã nhận thẻ hiến tạng từ mấy tháng trước, lập tức đầu dây bên kia chuyển giọng điệu: “Thành thật xin lỗi anh, do hệ thống đăng nhập thông tin bị lỗi, tên của anh trùng với tên một người khác vừa đăng ký hiến tạng. Nếu đã nhận rồi, anh vui lòng xác nhận vào đường link để trung tâm cập nhật tránh nhầm lẫn”.

Ngay sau đó, điện thoại của anh V. nhận được tin nhắn là đường link lạ. Do có sự đề phòng cảnh giác từ trước nên anh V. không truy cập, tránh được một cú lừa hoàn hảo. 

Không may mắn như anh V, chị L.T.P (40 tuổi, ngụ phường Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh) đăng ký hiến tạng được hơn hai tuần thì nhận được cuộc gọi xưng tình nguyện viên của Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia thông báo hồ sơ đăng ký hiến tạng của chị P. đã thành công, yêu cầu chị truy cập vào đường link để xác nhận và nộp lệ phí nhận thẻ. Chị P. không nghi ngờ liền truy cập vào đường link, điền đầy đủ thông tin cá nhân, cộng với số tiền phí là 200.000 đồng.

Thực hiện xong giao dịch, tài khoản ngân hàng của chị P. không bị trừ 200.000 đồng mà bị quét sạch hơn 7 triệu đồng. Chị P. bấm máy gọi lại số của “nhân viên Trung tâm” thì người này đã cao chạy xa bay, tin nhắn trong ứng dụng Zalo cũng bị chặn. Bằng phương thức này, các đối tượng xấu đã tiếp cận và gọi điện cho hàng loạt người hiến mô, tạng để lừa đảo. Ngay cả những người chưa từng hiến tạng cũng bị lừa bằng những cuộc gọi “ma” từ “đơn vị hiến tạng”.

Trước tình hình trên, Bệnh viện Chợ Rẫy đã ra thông báo cảnh báo khẩn. Theo Bệnh viện Chợ Rẫy, thời gian vừa qua, một số đối tượng tự xưng là nhân viên của bệnh viện, gọi điện yêu cầu người đăng ký phải nộp một khoản phí để có thể nhận được thẻ đăng ký hiến tạng do bưu điện chuyển phát. TS.BS. Dư Thị Ngọc Thu, Đơn vị Điều phối ghép các bộ phận cơ thể người Bệnh viện Chợ Rẫy khẳng định, mọi thủ tục liên quan đến việc đăng ký hiến mô, tạng tại đơn vị, bao gồm: gửi đơn đăng ký, cấp và gửi thẻ đến địa chỉ người đăng ký…đều hoàn toàn miễn phí.

TS. Ngọc Thu bày tỏ lo ngại về tình trạng lừa đảo đối với những người có nhu cầu hiến tạng trên không gian mạng xã hội đang ngày càng phức tạp. “Chúng tôi từng tiếp nhận thông tin từ người đăng ký hiến tạng gọi đến vì lý do họ làm thủ tục hiến mô tạng đã lâu nhưng không nhận được thẻ. Tuy nhiên, qua rà soát trên hệ thống, chúng tôi không tìm thấy thông tin về người đăng ký hiến tạng. Người bệnh có thể đã đăng ký hiến tạng ở một website không chính thống, giả danh các tổ chức, bệnh viện thuộc hệ thống nhà nước. Chúng tôi cũng đã phản ánh với Bưu cục, nơi chuyển thư của Bệnh viện Chợ Rẫy gửi đi các nơi xác minh và xử lý dứt điểm sự việc, ngăn chặn các hành vi trục lợi tương tự có thể xảy ra”, TS. BS Dư Thị Ngọc Thu thông tin.

Tình trạng lừa đảo để trục lợi trong lĩnh vực hiến tạng không phải mới xuất hiện trong thời gian gầy đây, mà đã từng xảy ra nhiều lần trong những năm qua. Câu hỏi đặt ra, vì sao đối tượng lại nắm rõ thông tin của người hiến tạng để gọi điện lừa đảo? Chuyên gia an ninh mạng Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, có khả năng thông tin bị rò rỉ trong quá trình chuyển đổi dữ liệu, đối tượng lừa đảo có được từ nhà cung cấp dịch vụ nào đó?

Một khả năng cao và hiện hữu nhất là do chính người hiến tạng trong các hội nhóm đã để lộ thông tin, như: bình luận, chia sẻ… vô tình tiếp tay cho tội phạm chiếm đoạt thông tin cá nhân để lừa đảo. Vấn đề thứ ba, là các hội nhóm hiến tạng trên mạng xã hội, thông qua việc giả danh là “chuyên gia, tình nguyện viên” của bệnh viện, trung tâm hỗ trợ đăng ký hiến tạng. Từ đó, thông tin người đăng ký bị rao bán cho kẻ xấu để thực hiện hành vi lừa đảo.

Để phòng tránh rủi ro bị lộ lọt thông tin trong mọi hoạt động và giao dịch hàng ngày, theo ông Võ Đỗ Thắng, người dân khi nhận được tin nhắn, cuộc gọi tự xưng là nhân viên, bác sĩ, tình nguyện viên của bất cứ đơn vị, tổ chức nào cũng cần hết sức thận trọng, tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, không thực hiện chuyển tiền qua bất kỳ hình thức khi chưa có sự xác minh rõ ràng thông qua kênh chính thức. Đồng thời, báo ngay cho cơ quan có thẩm quyền để nắm bắt, xử lý kịp thời.