Cảnh giác với thủ đoạn lợi dụng từ thiện để lừa đảo

Cũng vì tin tưởng chính sách nhân đạo của trung tâm và “miếng bánh vẽ” của các đối tượng, rằng nộp tiền vào trung tâm sẽ được hưởng hoa hồng cũng như giúp đỡ được nhiều hoàn cảnh bất hạnh mà các bị hại đã vướng vào cái bẫy giăng sẵn.

Đa cấp núp bóng từ thiện

Sau hơn 1 tuần nghị án kéo dài, ngày 9-8-2022, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội tuyên án phạt 5 bị cáo (đều nguyên là lãnh đạo và cán bộ Trung tâm Hỗ trợ người nghèo trong phát triển nông thôn mới thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa ngành nghề nông thôn Việt Nam) trong vụ án lừa đảo chiếm đoạt gần 50 tỷ đồng của hơn 1.000 bị hại qua chương trình “Trái tim Việt Nam”.

Hội đồng xét xử đã tuyên phạt bị cáo Trần Đức Trung (nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên) tù chung thân về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Cùng tội danh này, 4 bị cáo khác gồm: Bùi Thị Oanh bị phạt 9 năm tù, Phan Thị Thoa bị phạt 8 năm tù, Nhâm Sỹ Phúc bị phạt 7 năm tù và Phan Văn Lực bị phạt 6 năm tù. Ngoài án phạt tù, các bị cáo còn phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường cho các bị hại trong vụ án.

Mức án này phần lớn các bị hại có mặt tại phiên toà đều đồng tình ủng hộ. Nhưng họ vẫn bức xúc vì tiền mất, nhiều gia đình ly tán, tán gia bại sản vì vay nợ, thậm chí nhiều người đã sang thế giới bên kia mà chưa kịp lấy lại được số tiền đã mất, chưa kịp chứng kiến cái ngày các đối tượng lừa đảo phải trả giá. 

Trong vụ án này, chủ mưu là bị cáo Trần Đức Trung. Trần Đức Trung cùng đồng phạm đã thống nhất đưa ra chính sách nhằm thu hút người tham gia “Câu lạc bộ tích lũy làm giàu” và giao cho Phạm Văn Lực với vai trò là Chủ tịch câu lạc bộ đã ký Bản quy định cho hội viên tham gia, có nội dung: mỗi hội viên mua một hộp thực phẩm chức năng với giá 1,2 triệu đồng để ủng hộ trung tâm, mua đủ 12 tháng sẽ nhận được tiền hỗ trợ, nhưng không quy định số tiền rõ ràng. Sau khi Bản quy định được ký, từ tháng 6-2016, mỗi người dân nộp 1,2 triệu đồng theo hai gói chính sách hỗ trợ, sau 6 tháng sẽ được Trung tâm hỗ trợ lại từ 5,2 triệu đồng – 5,7 triệu đồng; từ mã thứ hai, người dân chỉ phải đóng 700.000 đồng (lợi nhuận từ 437,5% - 814%) và số tiền lãi sẽ tiếp tục tăng lên cấp số nhân nếu nộp nhiều tiền.

Ngoài ra, sau khi đóng tiền, người tham gia được nhận một sản phẩm thực phẩm chức năng hoặc phân vi sinh, sách báo, trị giá khoảng 150.000 đồng. Nếu giới thiệu người khác tham gia sẽ được thưởng 500.000 đồng/người.

Bằng thủ đoạn trên, các bị cáo đã lập 26 điểm tư vấn, 6 nhóm thu tiền. Thông qua các điểm tư vấn, nhóm thu tiền của người dân tham gia tại 16 tỉnh, thành phố, sau đó chuyển tiền về trung tâm tổng cộng khoảng 148 tỷ đồng.

Số tiền này, nhóm của Trung chiếm đoạt hơn 49 tỷ đồng, trong đó, cá nhân Trung chiếm, hưởng hơn 26,3 tỷ đồng. Đến khi Trung tâm Hỗ trợ người nghèo bị giải thể, các bị cáo còn tổ chức chương trình “Liên kết ba bên” hoạt động theo mô hình đa cấp để bán thực phẩm chức năng, thu về gần 17,5 tỷ đồng của 104 người. Sau đó, bị cáo Trung chi trả một phần tiền cho những người tham gia chương trình “Trái tim Việt Nam”, còn lại chiếm đoạt 2,7 tỷ đồng.

Các bị hại tại tòa cho hay, Trung tâm Hỗ trợ người nghèo trong phát triển nông thôn mới do Trần Đức Trung đứng đầu dưới sự giúp sức của các thuộc cấp đã tạo ra một mô hình lừa đảo quy mô lớn đối với người dân nhẹ dạ cả tin. Do nhiều bị hại quá tin tưởng vào các chính sách, cùng những lời hứa hẹn từ Trung tâm này nên vay mượn tiền, hoặc thế chấp nhà cửa, đất đai để nộp nhưng sau đó bị nhóm Trung chiếm đoạt. Một số người còn khẳng định, họ nghe những lời hứa “ngon ngọt” về chính sách, cùng lợi nhuận từ chính ông Trung tại các buổi hội thảo do trung tâm mở. Đặc biệt, ông ta còn vận động mọi người tham gia chương trình để thoát nghèo và khẳng định nếu cơ quan chức năng tìm được ra những vi phạm của Trung tâm thì ông ta sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật(!)

Một nạn nhân ở Nam Định chia sẻ rằng bản thân bà vay mượn số tiền 200 triệu đồng đóng góp cho trung tâm. Ban đầu, bà được trung tâm trả lãi rất sòng phẳng nhưng một thời gian sau họ ngừng trả. Đến nay bà còn hơn trăm triệu đồng chưa thể lấy. Tuổi cao sức yếu, hoàn cảnh gia đình khó khăn, bỗng chốc bà rơi vào cảnh nợ nần.

Một nạn nhân khác ở Nam Định cũng chia sẻ rằng, vài năm trước, người của ông Trần Đức Trung lấy danh nghĩa nhiều vị tướng quân đội ra “làm màu”, rằng đây là tổ chức từ thiện được nước ngoài tài trợ số tiền lớn, sau đó lôi kéo bà và nhiều người đóng góp tiền với lãi suất cao. Chưa kể những lời “đường mật” của các đối tượng cứ đóng tiền vào là trẻ em nghèo được hỗ trợ tiền đi học, người nghèo được hỗ trợ tiền xây nhà tình nghĩa, bởi thế mà bà và rất nhiều người khác đã gửi tiền vào trung tâm. Cay đắng hơn khi nhiều bị hại như bà còn bị lừa làm thẻ ngân hàng 200.000 đồng/ người với lý do muốn nhận được tiền lãi phải có tài khoản cá nhân để nhận tiền.

Suốt những ngày xét xử, bị cáo Trần Đức Trung liên tục kêu oan. Dù các cấp dưới đã thành khẩn khai nhận, nhưng bị cáo Trần Đức Trung còn đổ lỗi cho cấp dưới, cho rằng họ khai báo gian dối. Trước những lời quanh co chối tội của Trần Đức Trung, đại diện Viện Kiểm sát đã có những lời lẽ đanh thép, vạch trần âm mưu, thủ đoạn lừa đảo ngay từ ban đầu của bị cáo.

Theo đại diện Viện Kiểm sát, Trần Đức Trung là người đứng đầu, có vai trò chủ mưu và hoàn toàn nắm được các nội dung, các kế hoạch mà trung tâm đã tuyên truyền đến các bị hại. Việc bị cáo lợi dụng vào các giấy tờ được cho là tâm thư có chữ ký của các lãnh đạo cấp cao là một việc làm, chiêu trò tinh vi, từ đó lợi dụng vào sự thiếu hiểu biết của người dân để “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Sự thiếu thành khẩn, không thừa nhận các hành vi vi phạm pháp luật, chối bỏ trách nhiệm của người đứng đầu, đổ lỗi hoàn toàn cho cấp dưới của bị cáo Trung là một trong những tình tiết “tăng nặng” với mức khung hình phạt tù đối với bị cáo.

Viện Kiểm sát cũng cho rằng, bị cáo Trần Đức Trung là chủ mưu, phải chịu trách nhiệm cao hơn những trưởng điểm. Bởi nếu như Trung không đưa ra chiêu bài đóng tiền từ thiện mỗi suất là 1,2 triệu sẽ thu về được 5,7 triệu, rồi được hỗ trợ nhiều chính sách, cũng như không thành lập 26 điểm tư vấn và thu tiền thì sẽ không nhiều người mắc bẫy đến như thế. Đây rõ ràng là chiếc lưỡi câu mà Trần Đức Trung đã giăng sẵn.

Cũng trong phiên tòa xét xử, đại diện Viện Kiểm sát một lần nữa nhắc nhở các bị hại, rằng hiện thủ đoạn lừa đảo của các sàn tiền ảo, chợ điện tử… rất tinh vi, lưỡi câu càng sâu thì các bị hại càng phải nhận ra bài học để rút kinh nghiệm cho mình cũng như tuyên truyền cho những người khác trong xã hội tránh mắc phải, đảm bảo tình hình an ninh trật tự, an toàn đời sống cho chính bị hại và những người xung quanh.

Trước khi Hội đồng xét xử tuyên phạt bản án với 5 bị cáo trong vụ án này, em trai bị cáo Trần Đức Trung đề nghị Hội đồng xét xử dừng phiên tòa để nộp tiền khắc phục thay cho bị cáo. Tuy nhiên khi được chủ tọa hỏi, bị cáo Trung không đồng ý việc bồi thường vì “tôi đang kêu oan mà, sao bồi thường được”. Hội đồng xét xử nhận định, quá trình giải quyết vụ án, bị cáo Trung nhiều lần kêu oan. Tuy nhiên, tòa khẳng định căn cứ vào một số lời khai của chính ông Trung tại cơ quan điều tra, lời khai của những người liên quan và các tài liệu chứng cứ khác, có đủ căn cứ buộc tội với bị cáo.

Thủ đoạn không mới, tại sao vẫn “sập bẫy”?

Việc lợi dụng danh nghĩa từ thiện để lừa đảo là thủ đoạn không mới, nhưng khiến không ít người có tấm lòng hảo tâm “sập bẫy”. Các đối tượng lừa đảo đã đánh vào lòng trắc ẩn của những người có tấm lòng thiện nguyện, dựng nên những trường hợp thương tâm để kêu gọi từ thiện nhằm chiếm đoạt số tiền ủng hộ. Vụ Trần Đức Trung và các đồng phạm lừa đảo lúc đầu cũng đánh vào lòng trắc ẩn của những người dân nhẹ dạ cả tin, rằng nộp tiền vào trung tâm của Trung sẽ giúp đỡ được nhiều người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, và sau đó là có chút tiền lãi để trang trải cuộc sống gia đình, bản thân.

Vào tháng 6-2022, một tài khoản Facebook “Ok Quân” đã liên tiếp đăng thông tin về những hoàn cảnh khó khăn trên nhiều trang Facebook của các hội, nhóm để kêu gọi ủng hộ từ thiện. Điển hình như hoàn cảnh của cháu Lê Văn Đạt, 28 tháng tuổi, con của anh Lê Văn Tuấn, 34 tuổi và chị Nguyễn Thị Ngọc ở Trảng Bom, Đồng Nai. Theo đó, cháu Đạt bị “bố lên cơn tâm thần dùng dao rọc dã man, phải khâu từ lưng đến bụng, phải qua 2 lần đại phẫu với chi phí hàng trăm triệu đồng, nhà hết khả năng chi trả… Hiện tại cháu nằm ở lầu 2, phòng số 6 Khoa Ngoại phẫu thuật, Bệnh viện Nhi đồng 2, TP Hồ Chí Minh”.

Sau đó tài khoản này kêu gọi mọi người ủng hộ cho trường hợp của cháu Đạt theo địa chỉ “Hội Hỗ trợ trẻ em”, số tài khoản 25908987, Ngân hàng ACB, tên chủ tài khoản: Hà Kiều Anh, số điện thoại mẹ cháu Đạt: 0904.185.912... Ngoài ra, tài khoản này còn kêu gọi ủng hộ cho rất nhiều trường hợp thương tâm khác nhưng địa chỉ, tên tuổi rất chung chung. Tuy nhiên, tất cả những trường hợp khó khăn nêu trên đều là... bịa, với những hình ảnh cắt ghép, các số điện thoại của người nhà nhân vật đều không liên lạc được. Ngay sau đó, đại diện Phòng Công tác xã hội, Bệnh viện Nhi đồng 2 đã nhanh chóng xác minh không có trường hợp nào là cháu Đạt điều trị tại bệnh viện và lên tiếng cảnh báo tới tất cả mọi người.

Ngày 19-2-2022, Công an Thành phố Cần Thơ triệt phá thành công chuyên án lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua kêu gọi từ thiện trên mạng xã hội, khởi tố bị can, ra lệnh bắt tạm giam đối tượng Nguyễn Văn Phúc, sinh năm 1993, trú tại tỉnh Kiên Giang. Theo kết quả điều tra, từ đầu năm 2019 đến tháng 4-2020, Phúc sử dụng tài khoản Facebook “Nguyễn Minh Minh” để đăng tải các bài viết về những trường hợp bệnh tật, có hoàn cảnh khó khăn để kêu gọi ủng hộ. Sau khi tài khoản này bị khóa, Phúc mua tài khoản “Nguyễn Ngọc” để tiếp tục thực hiện hành vi lừa đảo. Đối tượng này còn dùng tên tài khoản ngân hàng “BAO CAN THO” dễ gây hiểu lầm là tài khoản của Báo Cần Thơ nhằm tạo lòng tin với cộng đồng. Với thủ đoạn này, Phúc đã lừa đảo, chiếm đoạt được hơn 3 tỷ đồng.

Hiện nay tình trạng lừa đảo từ thiện hiện đang diễn ra khá phổ biến trên mạng xã hội. Các đối tượng thường bịa ra những trường hợp thương tâm cần giúp đỡ, đồng thời làm giả giấy tờ để tạo tài khoản ngân hàng với tên giả; tài khoản mạng xã hội của các đối tượng cũng được tạo lập với thông tin giả hoặc rất sơ sài nhằm trốn tránh pháp luật... Chưa kể những lời đường mật, chỉ cần đóng tiền làm từ thiện hay gửi tiền cho bất kì tổ chức cá nhân nào, hoặc lôi kéo được người tham gia là có hoa hồng, có tiền lãi đều là những thủ đoạn của lừa đảo, đa cấp.

Để tránh bị lừa đảo, các khoản ủng hộ, giúp đỡ đến đúng người địa chỉ, mỗi người cần nêu cao cảnh giác, thận trọng tìm hiểu, xác minh, kiểm chứng kỹ thông tin, nhất là cần liên hệ với chính quyền địa phương, với bệnh viện hoặc các tổ chức, đoàn thể liên quan. Trường hợp nghi ngờ về hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cần báo ngay cho cơ quan chức năng để có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời.