Khủng bố đã sử dụng AI như thế nào?

1. Đó là một buổi sáng tháng 5/2025, trong một thị trấn nhỏ ở Afghanistan, giáp biên giới Pakistan, Abdul-al-Maman (tên giả) ngồi trước máy vi tính, chăm chú đọc những trao đổi giữa anh ta và một người có nick name là Mohammad Seikh trên trang Telegram. Trong những lần hội thoại trước đó, Selkh cho biết mình đã 34 tuổi, sống ở thủ đô Islamabad, Pakistan, đang lâm vào cảnh nợ nần khi một số dự án kinh doanh thất bại, nhất là trong bối cảnh vợ Seikh trẻ hơn anh ta 10 tuổi, lại đam mê những món hàng hiệu, đồ trang sức đắt tiền và những chuyến du lịch đến những thiên đường nghỉ dưỡng ở châu Âu.

Ở những lần hội thoại tiếp theo, Maman khéo léo tìm hiểu quan điểm chính trị của Seikh và khi biết Seikh có khuynh hướng chống đối chính quyền, tôn sùng những hành động bạo lực và nhất là khi Seikh hỏi: “Bạn có công việc gì kiếm ra tiền hay không?” rồi lúc nhận được câu trả lời của Maman : “Có thể có, nhưng để tôi xem việc nào mang lại lợi ích cho bạn nhất” thì Seikh tỏ ra hào hứng: “Cái gì cũng được, miễn là nhiều tiền”.

Vài ngày sau, Maman tổng hợp tất cả những câu hội thoại giữa anh ta và Seikh rồi nhập nó vào một chương trình trí tuệ nhân tạo (AI) có tên là GOR… kèm theo câu hỏi: “Hãy nhận định về người này, nhất là trong lĩnh vực bạo lực chính trị”. Vài giây sau, GOR  cho ra câu trả lời: “Đây là người có máu liều lĩnh, dám làm tất cả vì tiền, kể cả khủng bố. Anh ta sẵn sàng phục vụ cho những ai trả công cho anh ta cao nhất nhưng nếu bị bắt, anh ta rất dễ dao động, dễ bị khuất phục. Loại người này chỉ nên sử dụng một lần”.

Maman không phải là kẻ vô công rỗi nghề, coi Internet là phương tiện giải trí mà anh ta là thành viên của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Kể từ khi Taliban kiểm soát toàn bộ đất nước Afghanistan rồi tuyên chiến với IS, tổ chức này phải thu nhỏ các hoạt động của mình. Và cũng kể từ khi trí tuệ nhân tạo (AI) đạt được những bước tiến vượt bậc trong hầu hết mọi lĩnh vực chính trị, quân sự, kinh tế, tôn giáo, văn học nghệ thuật… thì IS đặt trọng tâm vào việc sử dụng nó để tuyển mộ nhân lực, tung tin giả, truyền bá tư tưởng thánh chiến.

Không cần súng đạn và cũng không cần nhân lực rườm rà mà chỉ cần vài chục máy tính với những thành viên được đào tạo bài bản về công nghệ thông tin, hoạt động độc lập, IS vẫn có thể chứng minh sự tồn tại của mình với thế giới. Theo một báo cáo gần đây của Cơ quan an ninh Pakistan, họ đã phát hiện và định vị được khoảng 60 phần tử IS đang tác chiến trên không gian mạng bằng cách sử dụng AI, hầu hết đều nằm ở Afghanistan, trong những khu vực mà IS còn giữ được ảnh hưởng.

Trở lại với Manan, sau gần 2 tháng chuyện trò qua lại, anh ta giao cho Seikh nhiệm vụ đầu tiên: “Hãy chụp cho tôi hình ảnh của Đại sứ quán Mỹ ở Islamabad và mô tả các con đường xung quanh nó. Tôi sẽ trả cho bạn 500 USD qua tài khoản của bạn khi tôi nhận được thông tin”. Thật ra Maman không cần đến hình ảnh ấy bởi lẽ anh ta chỉ việc nhắp chuột vào phần mềm Google Map hoặc Earth Map là có thể thấy rõ cấu trúc của Đại sứ quán Mỹ ở Islamabad dưới nhiều góc độ nhưng thông qua việc này, Maman có thể đánh giá được Seikh, rằng anh ta có thật sự muốn cộng tác với mình hay không.

Nếu Seikh lấy hình ảnh của Đại sứ quán Mỹ trên các trang mạng rồi gửi cho Maman thì vẫn bằng AI, anh ta dễ dàng phát hiện và việc tuyển mộ Seikh xem như chấm dứt. Còn nếu hình ảnh mà anh ta nhận được là thật, do chính Seikh chụp thì việc thử thách độ trung thực của Seikh sẽ bước sang giai đoạn thứ 2, thứ 3 cho đến khi Seikh đạt được lòng tin của Maman cũng như của những kẻ lãnh đạo IS. Lúc ấy, Seikh sẽ nhận được nhiệm vụ chính thức: Đánh bom Đại sứ quán Mỹ ở Pakistan đúng vào ngày Quốc khánh Mỹ 4/7.

2. Và không chỉ IS sử dụng AI để thực hiện những âm mưu khủng bố mà ngay cả Al-Qaeda, một tổ chức đã suy yếu sau khi nhiều lãnh đạo tối cao của họ bị người Mỹ giết chết bằng những cuộc tấn công trên mặt đất hoặc bằng máy bay không người lái, cũng chẳng bỏ qua cơ hội tận dụng lợi thế của AI để phục vụ cho mục đích của mình. Bà Rita Katz, người đứng đầu nhóm tình báo nguồn mở SITE nhấn mạnh rằng năm 2021, tổ chức này đã chế tạo thành công loại máy bay không người lái (drone), được đặt tên là “Lưỡi gươm thánh Allah” với tầm bay khoảng 120km, độ cao tối đa 600m, mang theo một đầu đạn 3kg chất nổ TNT.

Bà Rita Katz nói: “Nếu so sánh với những drone của các quốc gia khác, “Lưỡi gươm thánh Allah” chẳng là gì nhưng nếu 50 hoặc 100 chiếc drone loại này đồng loạt lao xuống một thành phố thì thiệt hại về vật chất, con người không phải là nhỏ, chưa kể đến những hiệu ứng tâm lý”. Hồi tháng 2 năm nay, một nhóm Al-Qaeda ở Trung Đông đã công bố trên mạng Internet buổi hội thảo trực tuyến kéo dài suốt 3 giờ, nội dung nói về cách sử dụng AI đồng thời phát hành một cuốn cẩm nang dành cho những người mới bắt đầu làm quen với AI cùng cách tránh bị phát hiện. Và mặc dù các tập đoàn khổng lồ về công nghệ như Microsoft đã cam kết phát triển các chương trình AI “có trách nhiệm, đáng tin cậy, an toàn và minh bạch” nhưng theo bà Rita Katz, những kẻ khủng bố sẽ nhanh chóng tìm cách vượt qua các biện pháp bảo vệ này.

Với các tổ chức khủng bố khác, cũng trong năm 2021, hai vụ nổ kép do drone thực hiện đã xảy ra tại căn cứ Không quân Ấn Độ ở bang Jammu mà tác giả là nhóm khủng bố Lashkar-e-Taiba có căn cứ tại Pakistan. Vụ nổ đầu tiên gây hư hại nghiêm trọng cho một tòa nhà cao tầng trong khi vụ nổ thứ hai xảy ra ở một khoảng trống trên mặt đất. Các cuộc điều tra sau đó phát hiện thủ phạm sử dụng drone để tấn công vào ban đêm. Chiến thuật này đã ngăn chặn việc bị phát hiện và cho phép drone xâm nhập vào những cơ sở quốc phòng an ninh cao cộng với hệ thống định vị dẫn đường trên drone đã hoạt động chính xác để đưa nó đến mục tiêu chỉ định.

Ở khu vực Trung Đông, từ năm 2016 đến nay, tổ chức Hezbollah có trụ sở tại Lebanon đã nổi tiếng với việc sử dụng drone khiến họ trở thành nhóm phiến quân có lịch sử sử dụng máy bay không người lái lâu đời nhất. Hiện tại, Hezbollah được cho là đang sở hữu một đội drone bao gồm các loại do Iran sản xuất như Ababil và Mirsad-1 (một phiên bản nâng cấp của drone Mohajer đầu tiên mà Iran đã dùng  để trinh sát quân đội Iraq trong chiến tranh Iran-Iraq những năm 1980). Bên cạnh đó, dựa theo những mẫu này, Hezbollah còn tự mình chế tạo drone cho riêng họ.

Với Hamas, họ có mối quan hệ hợp tác chiến lược lâu dài với Hezbollah và Iran. Năm 2021, một đe dọa mới từ Hamas xuất hiện khi họ công bố video về máy bay không người lái tự sát "Shehab", mang theo vũ khí có đầu đạn tích hợp và có thể “làm mù mắt hệ thống tên lửa phòng không Vòm Sắt (IDRD) của Israel”. Các thông tin tình báo do Cơ quan An ninh nội địa Shinbet, Israel thu thập được cho thấy bằng cách sử dụng AI, Hamas đã tải về hàng trăm mẫu drone của nhiều quốc gia để so sánh cách chế tạo, tính năng, trọng lượng chất nổ mà drone có thể mang theo. Khi đã chọn được mẫu ưng ý, Hamas sẽ cho ra đời bằng cách in 3D với bộ điều khiển là những con chip lưỡng dụng.

Riêng với nhóm phiến quân Houthi, năm 2013 nhóm này bắt đầu sử dụng máy bay không người lái trong các cuộc tấn công khủng bố. Trái ngược với nhiều tổ chức khủng bố khác, chế tạo drone dựa trên linh kiện dùng cho quân sự thì Houthi sử dụng các công nghệ thương mại dễ tiếp cận và các cải tiến tự làm. Đến tháng 7-2017, Houthi công bố sự ra đời của một sư đoàn drone mang tên “Máy bay không người lái của chiến binh thánh chiến Mujahideen”. Nó được thành lập với mục đích rõ ràng là chế tạo drone với thiết kế riêng để triển khai trong các tình huống chiến đấu.

Năm 2022, Arab Saudi tuyên bố khởi động một chiến dịch quân sự tại Yemen sau khi Houthi tiến hành tấn công một kho dầu ở Jeddah và các cơ sở lọc dầu khác của Công ty Aramco ở Riyadh bằng drone Mujahideen. Những cuộc tấn công ấy đã tác động đáng kể đến sản lượng và xuất khẩu dầu của Arab Saudi cũng như thị trường năng lượng khu vực và toàn cầu. Điều này chứng tỏ rằng các tổ chức khủng bố đã cải thiện năng lực công nghệ của mình, và những phát triển ấy liên quan đến việc chúng sử dụng các công nghệ ít tiên tiến nhưng dễ tiếp cận hơn, rẻ tiền hơn. Người đứng đầu cơ quan an ninh Arab Saudi nói: “Do đó, việc tìm ra các biện pháp để giải quyết các mối đe dọa từ các drone công nghệ AI mới nổi là điều cần thiết…”.

3. Cuối cùng là chuyện về Maman và Seikh, sau khi nhận được những bức ảnh chụp Đại sứ quán Mỹ ở Islamabad và qua trí tuệ nhân tạo GOR…, Maman biết đây là ảnh chụp thật nên trong lần hội thoại tiếp theo, anh ta đặt thẳng vấn đề với Seikh: “Bạn có thể đánh bom đại sứ quán được không? Một trái bom nhỏ. Tôi sẽ thưởng cho bạn 10.000 USD cùng 2.000 USD để mua vật liệu. Chúng là những thứ rất dễ tìm”.

Gần như ngay lập tức, Seikh nhận lời nhưng hắn nâng số tiền thưởng lên 15.000 USD. Vài ngày sau, Maman gửi cho Seikh bản thiết kế quả bom, kíp nổ, danh sách những vật liệu như phân hóa học, lưu huỳnh…, đồng hồ hẹn giờ và công thức pha trộn cùng 7.000 USD, còn 10.000 USD Maman sẽ giao sau khi vụ đánh bom hoàn tất.

Vỏ quýt dày có móng tay nhọn. Ngày 1/7/2025, Cơ quan an ninh Pakistan bắt Seikh tại nhà với đầy đủ tang vật. Sau khi hắn khai ra cái nickname trên trang Telegram cùng mật khẩu an toàn mà hắn vẫn thường sử dụng để hội thoại với Maman, an ninh Pakistan khống chế hắn, buộc hắn tiếp tục liên lạc với Maman để báo cáo “đã chuẩn bị xong, chờ ý kiến của anh là tiến hành” bởi lẽ an ninh Pakistan thừa biết mỗi lần sau khi hội thoại, Maman đều nhờ AI phân tích xem đó có phải là do chính Seikh viết ra hay không?

Cũng ngay đêm hôm ấy, một nhóm đặc nhiệm Pakistan cải trang thành người sắc tộc Pastun âm thầm vượt biên giới, đột nhập lãnh thổ Afghanistan. Khi xông vào nơi ẩn náu của Maman thì đó chỉ là căn phòng với chiếc giường ngủ, cái tủ lạnh nhỏ cùng mấy thứ đồ dùng để nấu ăn. Trong thùng rác cạnh bếp, lính đặc nhiệm tìm thấy một laptop nhưng ổ cứng và con chip vi xử lý cùng những thanh ram (bộ nhớ ảo) đã biến mất.

Có hai giả thuyết được đặt ra: Một là Maman biết Seikh đã bị bắt nên hắn nhanh chân cao chạy xa bay và hai là hắn ta chắc chắn rằng Seikh sẽ tiến hành việc đánh bom đại sứ quán Mỹ nên hắn rút lui, đề phòng bị phát hiện nếu vụ việc bại lộ. Một sĩ quan Pakistan trực tiếp chỉ huy vụ đột kích nói: “Tôi tin là Maman sẽ tiếp tục sử dụng AI dưới một cái tên khác để tuyển mộ nhân lực vì số lượng người am hiểu về AI như hắn trong hàng ngũ IS hiện nay không nhiều. Lần này hắn có thể thoát nhưng lần sau thì…  đừng hòng!”…