Mỹ và đồng minh “tẩy chay” Olympic mùa đông Bắc Kinh 2022: Lợi bất cập hại

Mỹ là quốc gia đầu tiên đưa ra tuyên bố “tẩy chay” Olympic mùa đông Bắc Kinh 2022 (Trung Quốc). Nhà Trắng ngày 6-12 đã ra tuyên bố trong đó nêu rõ nước này không cử đoàn lãnh đạo cấp cao sang dự các hoạt động lễ hội tại kỳ Olympic và Paralympic mùa đông tại Bắc Kinh vào tháng 2-2022 do các vấn đề nhân quyền xảy ra tại Tân Cương, Hong Kong và các vụ việc khác.

Trước Mỹ, Lithuania, một quốc gia nhỏ ở châu Âu cũng đã tuyên bố không cử phái đoàn quan chức cấp cao đến Bắc Kinh dự Olympic. Lithuania cho biết nước này đã bị Bắc Kinh gây áp lực lớn về mặt kinh tế trong vấn đề quan hệ ngoại giao với Đài Loan, đồng thời cũng bày tỏ quan ngại về vấn đề quyền con người ở Trung Quốc. Sau Mỹ, các quốc gia đồng minh như Anh, Canada, Australia và khoảng 5 quốc gia khác đồng loạt ra tuyên bố không cử p

hái đoàn quan chức cấp cao dự Olympic mùa đông Bắc Kinh 2022. Riêng New Zealand cũng thông báo không cử quan chức cấp cao dự Olympic với lý do chính là do ảnh hưởng đại dịch COVID-19, đồng thời cũng bày tỏ quan ngại vấn đề quyền con người tại Trung Quốc. Mặc dù không cử quan chức tham gia, nhưng các quốc gia nêu trên vẫn cử đoàn vận động viên tham gia bình thường.

Ngay sau khi các quốc gia ra tuyên bố “tẩy chay” về mặt chính trị đối với Olympic và Paralympic mùa Đông Bắc Kinh, Trung Quốc đã thể hiện sự tức giận và có phản ứng gay gắt. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian cáo buộc Mỹ, Anh, Canada có hành động “khiêu khích chính trị” một cách táo tợn khi tuyên bố “tẩy chay” Olympic mùa đông ở Trung Quốc, trong khi về cơ bản các quốc gia này “chưa hề được mời tham gia”. Cựu Đại sứ Trung Quốc tại Anh Liu Xiaoming cho rằng Olympic “không phải là sân khấu để thể hiện quan điểm và thao túng chính trị”. Ông Liu phản đối thái độ chính trị đối đầu của Mỹ và khẳng định rằng hành động này chỉ khiến cho hình ảnh nước Mỹ xấu đi trong mắt bạn bè quốc tế.

Tuy nhiên, không phải quốc gia nào cũng tham gia vào chiến dịch “tẩy chay” Olympic mùa Đông Trung Quốc. Trong thông cáo báo chí ngay sau khi Mỹ và các nước tuyên bố tẩy chay, người phát ngôn chính phủ Trung Quốc cho biết ngoài Mỹ và một số quốc gia đồng minh, còn lại đa số các quốc gia trên thế giới vẫn cử quan chức tham gia bình thường. Nhiều nguyên thủ quốc gia, hoàng gia, người đứng đầu chính phủ nhiều nước đã đăng ký và thông báo sẽ đến tham gia các hoạt động lễ hội tại Olympic mùa đông Bắc Kinh 2022. Điều này cho thấy hoạt động thể thao luôn được thế giới tôn trọng và đảm bảo không mang chính trị áp đặt vào lĩnh vực này.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã bày tỏ quan điểm riêng mình, cho rằng việc tham gia chiến dịch “tẩy chay” Olympic mùa đông Trung Quốc là hành động thiếu trách nhiệm. Hành động đối đầu chính trị được mang ra thực hiện đối với một hoạt động thể thao toàn cầu như Olympic mùa đông Trung Quốc là đi ngược lại tinh thần thể thao quốc tế, làm tha hóa bản chất tốt đẹp của ngoại giao và không có lợi về nhiều mặt khác.

Ông Macron cho rằng, với việc Trung Quốc tức giận và có hành động trả đũa gay gắt (nếu có), sẽ gây ra những hậu quả dây chuyền không hay về chính trị, ngoại giao, kinh tế đối với các quốc gia tham gia chiến dịch tẩy chay của Mỹ. Ông Macron cho biết sẽ tham vấn ý kiến các quốc gia đồng minh châu Âu và Ủy ban Olympic Quốc tế trước khi đưa ra tuyên bố chính thức của nước Pháp.

Một số nhà phân tích cũng đồng quan điểm với Tổng thống Pháp khi cho rằng việc phản đối Trung Quốc liên quan các vấn đề về nhân quyền không nhất thiết phải dùng đến biện pháp chính trị hóa trong thể thao. Mỹ và đồng minh có nhiều kênh chính trị, ngoại giao khác để thể hiện quan điểm và thái độ chính trị của mình đối với Trung Quốc.

Việc đưa vấn đề nhân quyền ra làm lý do chính cho việc tẩy chay chính trị tại kỳ Olympic mùa đông Bắc Kinh 2022 có nguy cơ động chạm đến một số sự kiện thể thao khác cũng từng bị các tổ chức nhân quyền quốc tế cáo buộc có vấn đề nghiêm trọng về lạm dụng quyền con người, như sự kiện Vòng chung kết FIFA World Cup 2022 tại Qatar,…

Đây không phải lần đầu các kỳ Olympic bị lạm dụng vì mục đích chính trị. Trong lịch sử Olympic đã có sáu lần xảy ra hành động tẩy chay Olympic, tất cả đều là Olympic mùa hè. Trong thời Chiến tranh lạnh, Mỹ và các nước đồng minh cũng từng tẩy chay kỳ Olympic mùa hè được tổ chức tại Liên Xô, đó là kỳ Olympic mùa hè 1980 tại Moscow. Đến kỳ Olympic 1984 tại Los Angeles (Mỹ), đến lượt Liên Xô và các quốc gia xã hội chủ nghĩa tẩy chay.

Cuộc tẩy chay đầu tiên xảy ra tại Olympic mùa hè 1956 tại Melbourne (Australia) và gần đây nhất là tại Olympic mùa hè 1988 tại Seoul, Hàn Quốc. Rhodesia đã bị ngăn không cho tham gia Olympic mùa hè năm 1972 do thư mời tham dự bị Ủy ban Olympic Quốc tế rút lại, sau sự phản đối của các quốc gia châu Phi khác. Nam Phi không được mời tham dự các trận đấu Olympic Tokyo (Nhật Bản) năm 1964, và lời mời tham dự các trận đấu năm 1968 đã bị rút lại khi nhiều đội khác đe dọa rút lui. Nam Phi không được phép trở lại Olympic cho đến Olympic mùa hè năm 1992.