Tiền ảo đa cấp: Giấc mơ hóa ác mộng
Những năm gần đây, tiền ảo đã và đang trở thành một xu hướng đầu tư hấp dẫn nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân, hàng loạt dự án tiền ảo đa cấp lừa đảo đã ra đời, vẽ ra viễn cảnh làm giàu nhanh chóng để dụ dỗ các nhà đầu tư nhẹ dạ. Hậu quả không chỉ là mất tiền bạc mà còn gây ra những tổn thất tinh thần, phá vỡ niềm tin vào công nghệ tài chính và để lại bài học đắt giá về lòng tham và sự cảnh giác.
Khi lòng tham dẫn lối
Tiền ảo đa cấp là hình thức lừa đảo tài chính, trong đó các đối tượng tạo ra hoặc sử dụng các loại tiền ảo không có giá trị thực tế để dụ dỗ người tham gia đầu tư. Mô hình này thường kết hợp giữa việc quảng bá tiền ảo và các chiến lược kinh doanh đa cấp, trong đó lợi nhuận của người tham gia chủ yếu đến từ việc mời gọi thêm người mới chứ không phải từ giá trị thực của đồng tiền.
Những kẻ lừa đảo thường vẽ ra viễn cảnh giàu có trong thời gian ngắn, hứa hẹn lợi nhuận khổng lồ lên đến hàng trăm, thậm chí hàng nghìn phần trăm chỉ sau vài tháng đầu tư. Điều này dễ dàng đánh trúng tâm lý ham lợi nhuận của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ hoặc những người thiếu hiểu biết về công nghệ tài chính.
Mới đây, vào ngày 4/1/2025, Phòng cảnh sát hình sự, Công an tỉnh Đồng Nai cho biết, đơn vị vừa triệt phá bắt nhóm 4 đối tượng gồm: Trần Minh Quang (sinh năm 1984), Nguyễn Trung Nam (sinh năm 1985), Lương Hoài Nam (sinh năm 1986), cả 3 đều trú tại TP Biên Hòa và Nguyễn Xuân Toàn (sinh năm 1993), quê Bình Thuận. Nhóm đối tượng này bị bắt để điều tra về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng hình thức kêu gọi đầu tư tiền ảo đa cấp.
Cụ thể, để thực hiện việc lừa đảo huy động vốn và chiếm đoạt, các đối tượng này đã lập website được thiết kế hoàn thiện, đặt tên là “Bitminer”; tiền ảo là: “Bincoin”. Tiếp đó, Trần Minh Quang (kẻ cầm đầu - PV) cùng đồng bọn đưa website lên mạng internet (địa chỉ: https://bitminer.lol), đăng ký tên miền tại Singapore; viết bài giới thiệu và cắm mốc vị trí công ty trên google maps tại Dubai để lừa người chơi là dự án tiền ảo của tổ chức đầu tư nước ngoài, khả năng sinh lợi cao, dễ thu hồi vốn.
Để vận hành hoạt động lừa đảo, các đối tượng phân nhóm quản trị và nhóm phát triển thị trường, lừa đảo chia sẻ lợi nhuận “khủng” để tuyển chọn cộng tác viên kêu gọi người chơi nạp tiền tham gia rồi lập ra các nhóm kín “Đào kim cương”; “Tài liệu Bitminer”; “Tiêu dùng thông minh”; chia sẻ các tài liệu và cài đặt các tài khoản giả lập cho cộng tác viên để lừa người chơi. Quang cùng đồng bọn kêu gọi người chơi mua tiền ảo “USDT” chuyển qua ví của Quang cùng đồng bọn để kích hoạt các “Gói đào kim cương” với tốc độ khác nhau như: Red Diamond, Blue Diamond, Diamond Gold, Black Diamond, Green Diamond.
Ngoài các chiêu trò trên, để tạo lòng tin cho các con mồi sập bẫy, chúng còn tổ chức nhiều buổi hội thảo trực tiếp như: “Đón đầu xu hướng khai thác mới ứng dụng công nghệ AI”; “Offline chia sẻ cơ hội”… để dẫn dụ, lôi kéo người chơi tham gia tại nhiều tỉnh thành trên toàn quốc, trong đó có TP Biên Hòa, TP Hồ Chí Minh, TP Hà Nội… Bước đầu cơ quan Công an đã xác định chúng đã chiếm đoạt gần 4 tỷ đồng của hơn 200 nạn nhân.
Trước đó, vào ngày 12/7, Công an thành phố Hà Nội cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã ra Quyết định khởi tố vụ án vi phạm các quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp xảy ra tại Công ty Cổ phần BBA Toàn Cầu; quyết định khởi tố bị can đối với Thân Văn Thoại (sinh năm 1984, trú tại Xuân Tảo, Bắc Từ Liêm, Hà Nội), Phó tổng giám đốc Công ty và 7 đối tượng có liên quan.
Theo điều tra, từ năm 2019, Thoại đã mua lại dự án đồng tiền ảo CachBack Pro (CBP) từ nước ngoài về Việt Nam với mục đích kinh doanh tạo nhiều lợi nhuận. Thông qua các đối tượng người nước ngoài, Thoại tạo các giao dịch ảo, đồng thời quảng bá đồng tiền ảo được giao dịch trên một số trang web về tiền ảo trên thế giới. Sau khi quảng bá đồng tiền ảo trên một số trang web, Thoại tạo lập ứng dụng mua bán hàng hóa được thưởng hoa hồng bằng tiền ảo CachBack Pro và trang web ứng dụng speeding.vip (kêu gọi đầu tư, phát triển hệ thống để hưởng hoa hồng quy đổi ra tiền ảo), CBP Wallet (ví tiền ảo) để cung ứng đồng tiền kỹ thuật số CBP theo phương thức đa cấp.
Thông qua mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh khác nhau, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng trực tiếp và tiền trả thưởng nếu kết nối được cộng đồng hoặc tự mở tài khoản tham gia vào gói đầu tư trong mạng lưới do bản thân mình xây dựng. Để phát triển hệ thống, thu hút được nhiều nhà đầu tư tham gia, Thoại chia các nhóm, cấp các tài khoản tiền ảo và chỉ đạo, hướng dẫn các đối tượng là thủ lĩnh lãnh đạo (leader) các nhánh (team) gồm: Vũ Phong; Đinh Văn Tuệ; Lê Thị Xiềm... đi lôi kéo, thu hút người tham gia. Thoại đã thành lập Công ty Cổ phần BBA Toàn Cầu để tổ chức các sự kiện đào tạo quảng bá, lấy trụ sở công ty.
Mặc dù Công ty Cổ phần BBA Toàn Cầu và bản thân Thân Văn Thoại không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh bán hàng đa cấp nhưng Thoại vẫn chỉ đạo các đối tượng: Tuệ, Xiềm, Phong, Yến… tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm tại trụ sở Công ty (địa chỉ Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội). Mục đích là để rao giảng về quản lý tài chính, học làm giàu, từ đó quảng bá, giới thiệu về lợi ích của đồng coin CBP và việc tham gia cộng đồng speeding.vip.
Nhóm đối tượng cũng đưa ra các chính sách để thu hút nhà đầu tư như: trả thưởng hoa hồng, sinh lợi hấp dẫn (lãi 0,5%/ngày, hoa hồng 12%-50% khi phát triển được nhánh trong hệ thống, hưởng lãi từ 29 cấp dưới, giá trị đồng CBP trong speeding.vip gấp hàng trăm lần giá trị ngoài thị trường); tặng một số lượng đồng coin nhất định khi nhà đầu tư mở tài khoản, chia nhà đầu tư thành nhiều tầng nấc, tổ chức du lịch 5 sao cho các nhà đầu tư nạp tiền vào hệ thống với số lượng lớn; chia thành nhiều gói đầu tư từ 1.000USD - 100.000USD, tham gia gói đầu tư càng cao hoa hồng càng lớn; lãi suất liên tục được thể hiện cộng vào tài khoản; có thể lập một lúc nhiều tài khoản tham gia hệ thống... để kích thích, thu hút nhà đầu tư tham gia.
Với các thủ đoạn trên, từ tháng 3/2021 đến 11/6/2024, thông qua trang web ứng dụng speeding.vip, Thân Văn Thoại cùng các leader đã tạo ra cộng đồng đầu tư với hàng trăm ngàn tài khoản tham gia với giá trị các gói đầu tư được thể hiện trên hệ thống lên đến hàng chục tỷ đô la, xây dựng được nhiều tầng, mỗi tầng có nhiều nhánh nhỏ, kết nối hệ thống và hưởng lợi số tiền đặc biệt lớn, gây thiệt hại cho nhiều nhà đầu tư.
Cần tỉnh táo trước lời quảng cáo “lợi nhuận khủng”
Trước xu thế đầu tư vào các hoạt động trực tuyến như chứng khoán, tiền ảo… của người dân tăng cao trong những năm gần đây, tội phạm lừa đảo qua mạng đẩy mạnh hoạt động thông qua hình thức này.
Chúng tạo lập các sàn chứng khoán, đa cấp, tiền ảo… một cách dễ dàng, sử dụng mạng xã hội quảng cáo, tuyển người tham gia đầu tư với những lời hứa hẹn hấp dẫn như: cam kết có lãi, lợi nhuận cao, kiếm tiền dễ dàng… khiến cho không ít nạn nhân sập bẫy, mất số tiền lớn. Hầu hết nạn nhân khi tham gia đầu tư đều được tư vấn chi tiết cách thức mở tài khoản, đầu tư các khoản tiền nhỏ để thử và nhận lại khoản lãi suất tương ứng nhằm mục đích đánh vào lòng tham. Sau khi thấy có thể kiếm được tiền từ các sàn này, nạn nhân được mời gọi đầu tư số tiền lớn hơn và lấy nhiều lý do để không thể rút được tiền ra mà phải đóng thêm nhiều khoản phí với cam kết sẽ được nhận lại toàn bộ cả tiền phí và tiền lãi ban đầu (hệ thống thanh toán lỗi, nhập sai nội dung giao dịch, sai tài khoản, cơ quan thuế nước ngoài điều tra…) hoặc khóa tài khoản, cho sập sàn giao dịch và cắt liên lạc với nạn nhân.
Các đối tượng thường chủ động tiếp cận với “con mồi” để tìm cách giới thiệu, quảng cáo về trang web hoặc sàn giao dịch mà mình đang đầu tư và thu được lợi nhuận cao từ việc đầu tư này.
Phương thức tiếp cận nạn nhân của các đối tượng rất đa dạng, có thể từ quảng cáo trên mạng xã hội, hoặc vào vai doanh nhân thành đạt kết bạn làm quen, trò chuyện tình cảm trong thời gian dài, dần dần lôi kéo đầu tư.
Các đối tượng tìm nhiều cách để không gặp mặt nạn nhân, lấy lý do ở nước ngoài, đi công tác... giả mạo định vị để tạo lòng tin. Chúng luôn đóng vai là người đầu tư cùng khiến nhiều nạn nhân dù đã nghi ngờ bị lừa đảo nhưng vẫn tin tưởng vào “người bạn” của mình nên tiếp tục chuyển tiền.
Nạn nhân thường được đưa vào các nhóm kín trên mạng xã hội (Zalo, Telegram...) có nhiều tài khoản ảo đóng vai “chuyên gia đọc lệnh”, thành viên cùng tham gia đầu tư. Các tài khoản ảo thường xuyên đăng tin chuyển tiền thành công hoặc đã nhận được lãi suất từ sàn đầu tư sau khi làm theo hướng dẫn của các “chuyên gia”. Khi nạn nhân có dấu hiệu nghi ngờ, cân nhắc chuyển tiền, các tài khoản ảo liên tục thúc giục việc chuyển tiền để nhóm tiếp tục hoạt động.
Lừa đảo tiền ảo đa cấp là một vấn nạn nhức nhối, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho xã hội. Để tránh trở thành “con mồi”, mỗi cá nhân cần tỉnh táo, cảnh giác và nâng cao hiểu biết về lĩnh vực tài chính. Hãy nhớ rằng, không có khoản đầu tư nào “không rủi ro” và “siêu lợi nhuận”. Nếu không cẩn trọng, chúng ta có thể phải trả giá đắt cho lòng tham và sự nhẹ dạ của mình.
Ông Nguyễn Minh Đức, chuyên gia an ninh mạng, kiêm nhà sáng lập CyRada cho biết: Hiện nay các hình thức lừa đảo liên quan đến tiền ảo, tiền số và các hệ thống trực tuyến đang gia tăng rất cao. Nguyên nhân cũng là bởi lòng tham của nhiều người, họ thấy mức độ lợi nhuận gia tăng nhanh nên sẽ rất ham. Những trang web do các đối tượng lừa đảo dựng lên, khi người chơi nạp tiền vào đó sẽ thấy lãi suất thay đổi liên tục, trong khi thực ra đấy chỉ là các con số được sửa đổi ở trên web chứ không phải là sự biến động tiền thật, thế nên khi chúng ta có nhu cầu rút tiền ra sẽ rất khó khăn. Hoặc nếu rút được phần nào đó thì do các đối tượng lừa đảo sẽ lấy tiền từ người trước trả cho người sau.
Để tránh rủi ro thì khi định đầu tư về lĩnh vực gì, chúng ta phải có hiểu biết về lĩnh vực đó. Vì nếu không có hiểu biết, chúng ta sẽ rất dễ bị lừa. Cụ thể, trước khi định tham gia vào một sàn giao dịch tiền ảo nào đó, chúng ta cần phải tìm hiểu thật kỹ những thông tin liên quan đến sàn đó. Hiện nay, trên lĩnh vực giao dịch tiền ảo chỉ có vài sàn uy tín và nổi tiếng. Vì vậy sẽ không quá khó khăn để chúng ta tìm hiểu những thông tin về các sàn này.
Ngoài ra, khi thấy tỉ lệ lợi nhuận rất cao thì đó cũng là dấu hiệu rất rõ cho việc trục lợi, lừa đảo. Vì trên thực tế rất khó có loại đầu tư nào mà ngay lập tức cho chúng ta gấp đôi, thậm chí là hơn thế số lãi trong một thời gian ngắn.
Không chỉ ảnh hưởng về kinh tế mà mô hình lừa đảo tiền ảo đa cấp còn ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội. Cụ thể, chúng ta rất có thể sẽ thực hành những kết nối, mắt xích để đi lừa những người khác. Cái đó sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới mối quan hệ của chúng ta tới bạn bè, người thân và các mối quan hệ xung quanh.
“Sập bẫy” đầu tư tài chính, tiền ảo qua mạng xã hội 
