Vụ án xuyên biên giới suốt 20 năm chưa dứt

Cha mẹ cô bé, Kate McCann và Gerry McCann, đã đăng một tuyên bố trên trang web Find Madeleine vào ngày 3/5/2023, nhân dịp kỷ niệm năm thứ 16 ngày con gái họ biến mất, tái khẳng định hy vọng một ngày nào đó được đoàn tụ với con, đồng thời đăng một bài thơ mang tên “The Contradiction” của Clare Pollard để bày tỏ cảm xúc.

“Cuộc điều tra của cảnh sát vẫn tiếp tục, và chúng tôi đang chờ đợi một bước đột phá. Cảm ơn mọi người đã ủng hộ, điều đó thực sự có ý nghĩa”. Cảnh sát Bồ Đào Nha đã chính thức xin lỗi cha mẹ Madeleine vì cách các thám tử xử lý vụ án và đối xử với gia đình.

Mất tích ở Bồ Đào Nha

Câu chuyện bắt đầu khi gia đình hai bác sĩ giàu có Kate và Gerry, con gái 3 tuổi Madeleine cùng cặp song sinh 2 tuổi Amelia và Sean đi nghỉ cùng một nhóm gồm 7 người bạn và 5 đứa trẻ tại Ocean Club, làng Praia da Luz, Bồ Đào Nha vào ngày 28/4/2007.

Sau kỳ nghỉ xuân yên bình bên bờ biển, người lớn trong nhóm đi ăn tối tại quán ngoài trời của khu nghỉ dưỡng vào ngày 3/5, tập trung lúc 8h30 tối. Trẻ con được để lại ngủ trong các căn hộ riêng, cửa không khóa, với một hệ thống trực luân phiên trong nhóm cha mẹ, đảm bảo có người kiểm tra các con. Khi đến lượt Kate McCann kiểm tra, cô trở về căn hộ lúc 10 giờ tối rồi chạy vội đến nhà hàng la hét: “Madeleine biến mất! Ai đó đã bắt con bé!” Cảnh sát được gọi ngay, 60 nhân viên cùng khách nghỉ dưỡng tìm kiếm khắp nơi, gọi tên cô bé suốt đêm đến sáng hôm sau nhưng vô vọng. Cảnh sát và nhân viên sân bay được báo động, hàng trăm tình nguyện viên tham gia tìm kiếm trong những ngày tiếp theo. Vụ án nhanh chóng trở thành hiện tượng truyền thông.

Sau này, giới chức Bồ Đào Nha bị chỉ trích gay gắt vì cách xử lý vụ án trong những giờ đầu quan trọng, khi dấu vết còn mới. Họ bị cho là mắc những sai lầm căn bản như không kiểm tra từng nhà trong khu vực hay không phỏng vấn tất cả khách tại khu nghỉ dưỡng; chậm thiết lập chốt chặn trên các tuyến đường và có thể làm hỏng chứng cứ pháp y tại hiện trường.

Cảnh sát ban đầu tin rằng Madeleine vẫn còn sống và bị người lạ bắt cóc. Ngày 26/5, cảnh sát công bố hình ảnh một người đàn ông khả nghi xuất hiện vào đêm cô bé mất tích. Người này được Jane Tanner, một người bạn cùng nhóm ăn tối với McCann, nhìn thấy, mô tả là người Địa Trung Hải, tóc đen, mặc quần màu be, đang bế một đứa trẻ gần căn hộ khi cô đi kiểm tra con mình.

Cuộc tìm kiếm tiếp diễn suốt mùa hè trong một vòng xoáy truyền thông điên loạn và các chiến dịch gây quỹ lớn. Ngày 15/5/2007, gia đình McCann thành lập Quỹ Madeleine huy động tiền hỗ trợ điều tra và giữ sự chú ý cho vụ án, thu hút các khoản quyên góp hào phóng từ các ngôi sao như Richard Branson, Simon Cowell, JK Rowling và Coleen Rooney. Đến ngày 30/5, vụ án đã trở thành một sự kiện toàn cầu khi cha mẹ bé Madeleine được mời bay đến gặp Giáo hoàng tại Vatican.

Một người đàn ông địa phương tên là Robert Murat trở thành nghi phạm đầu tiên. Cảnh sát lục soát nhà và xe, hút cạn bể bơi, thu giữ thiết bị điện tử, nhưng không có bằng chứng liên quan đến Madeleine, và vụ việc nhanh chóng bị đình chỉ.

Đến tháng 6/2007, cảnh sát Bồ Đào Nha thừa nhận đã không bảo vệ được những bằng chứng có thể hữu ích tại hiện trường, trong khi sự bất mãn ngày càng lớn và truyền thông bắt đầu đặt câu hỏi liệu chính gia đình McCann liên quan đến vụ án. Những cáo buộc giật gân trên báo lá cải cho rằng cặp vợ chồng và bạn bè có thể là người chơi bời, và McCann, với nghề bác sĩ, có thể thường xuyên cho con uống thuốc ngủ, trong khi có người khác chỉ trích sự không nhất quán trong lời khai của họ. Sự thù địch dành cho cha mẹ Madeleine được The Guardian mô tả là “không phải tai nạn báo chí mà là một chiến dịch bôi nhọ kéo dài nhằm vào một gia đình đang chịu tang”, đặc biệt chỉ trích báo Daily Express và Daily Star.

Tháng 7/2007, sự giúp đỡ của cựu cảnh sát Nam Phi Danie Krugel - người tự nhận có thiết bị định hướng có thể tìm Madeleine - bị bác bỏ, trong khi cảnh sát Anh triển khai hai chó săn để tìm DNA. Quan hệ của cảnh sát Anh với giới chức địa phương xấu đi vì họ không hài lòng với sự can thiệp của các điều tra viên Anh vào công tác điều tra của phía Bồ Đào Nha. Đến tháng 8/2007, khi Madeleine đã mất tích 100 ngày, cảnh sát lần đầu tiên thừa nhận có thể sẽ không tìm thấy cô bé. Họ cũng thông báo với gia đình McCann rằng vụ án không còn được coi là bắt cóc mà là điều tra án mạng.

Tháng 9, cha mẹ Madeleine bị cảnh sát Bồ Đào Nha thẩm vấn như nghi phạm, cảnh báo rằng chó đã phát hiện DNA của cô bé trong cốp ô tô mà vợ chồng này thuê. Những thông tin này đã bị rò rỉ cho báo chí Anh. Tuy nhiên cha mẹ Madeleine kiên quyết phủ nhận mọi liên quan đến vụ mất tích. Dù bị coi là nghi phạm, nhà McCann vẫn được phép trở về Anh ngày 9/9/2007.

Ngày hôm sau, thanh tra trưởng Tavares de Almeida tại Portimao, Bồ Đào Nha ký báo cáo dài 9 trang kết luận Madeleine McCann đã chết trong căn hộ do tai nạn, bữa tối ngoài trời và việc trực luân phiên kiểm tra trẻ em là một kế hoạch đánh lừa, bạn bè giúp che giấu sự thật và McCann đã giấu xác rồi giả mạo việc bắt cóc. Công tố viên sau đó yêu cầu thu giữ nhật ký của Kate McCann, laptop của Gerry McCann và hồ sơ điện thoại của nhóm bạn.

Ngày 2/10, thanh tra trưởng Bồ Đào Nha Goncalo Amaral bị rút khỏi vụ án và chuyển công tác sau khi ông cho rằng cảnh sát Anh chỉ quan tâm đến việc theo đuổi những manh mối có lợi cho gia đình McCann. Sau đó, ông xuất bản cuốn sách Maddie: The Truth of the Lie vào mùa hè năm sau, dẫn đến một cuộc kiện tụng tội phỉ báng kéo dài với gia đình McCann, diễn ra qua lại ở tòa án đến tháng 3/2017.

Ở Anh, vào tháng 11/2007, Gerry McCann công bố một video trong đó ông suy đoán gia đình mình đã bị một “kẻ săn mồi” theo dõi trong thời gian họ ở Praia da Luz. Vợ ông tin rằng nghi phạm có thể đã nhìn thấy một tờ ghi chú trong sổ khách của khu nghỉ dưỡng, nơi ai cũng có thể thấy, ghi lại kế hoạch ăn tối của gia đình vào đêm Madeleine biến mất. Vào ngày 20/1/2008, cặp đôi tiếp tục công bố một phác thảo chân dung “người đàn ông kỳ quái” mà họ nói một số khách du lịch khác cũng từng thấy người này lảng vảng ở Ocean Club.

Tháng 4/2008, một tháng trước dịp kỷ niệm một năm đêm định mệnh, cảnh sát Bồ Đào Nha đến Leicestershire để lấy lời khai thêm từ bạn bè của gia đình McCann. Ngày 21/7/2008, Bộ trưởng Tư pháp Bồ Đào Nha Fernando Jose Pinto Monteiro tuyên bố không có bằng chứng nào liên kết gia đình McCann hoặc nghi can Robert Murat với vụ mất tích và chính thức đóng hồ sơ vụ án mà không có kết luận. Ngày 3/11/2009, gia đình McCann tiếp tục lôi kéo sự chú ý bằng việc phát hành các hình ảnh do máy tính tạo ra cho thấy Madeleine có thể trông ra sao sau nhiều năm, đồng thời lên án việc cảnh sát Bồ Đào Nha công bố các tài liệu chưa từng được biết đến, trong đó có những báo cáo về khả năng nhìn thấy con gái họ, cho các báo Anh vào tháng 3/2010.

Tháng 5/2011, gia đình McCann xuất bản một cuốn sách kể về những gì họ trải qua với tựa đề đơn giản là Madeleine và được tờ The Sun đăng tải thành loạt bài khi báo này mở chiến dịch kêu gọi Thủ tướng Anh David Cameron mở cuộc điều tra mới. Ông Cameron đã đồng ý. Cuộc điều tra mang tên Operation Grange được khởi xướng bởi Bộ trưởng Nội vụ khi đó là Theresa May, do cảnh sát trưởng Simon Foy dẫn dắt, với đội đặc nhiệm gồm 8 thanh tra viên, 19 cảnh sát và 6 nhân viên dân sự.

Tháng 7/2013, cảnh sát Anh chính thức công bố cuộc điều tra mới đến tháng 10 năm đó thì cho biết họ đã xác định được 41 nghi phạm. Cùng tháng đó, chương trình BBC Crimewatch phát hình ảnh e-fit (phác họa từ lời khai nhân chứng) về một người đàn ông, từng được nhìn thấy ở Praia da Luz cùng một đứa trẻ giống Madeleine vào tháng 5/2007.

Năm 2014, cảnh sát Anh đến Bồ Đào Nha và khám xét ngôi làng du lịch, thẩm vấn 4 người nhưng không phát hiện thêm thông tin gì mới. Năm 2017, 4 nghi can này được loại trừ. Chính phủ Anh tuyên bố sẽ tiếp tục cấp kinh phí cho cuộc điều tra đến năm 2020, dù đã thừa nhận chi phí đã lên tới 10 triệu bảng trong 4 năm đầu điều tra. Số tiền này giúp cảnh sát dịch hàng chục nghìn tài liệu, thu thập 1.338 lời khai, 1.027 bằng chứng, đồng thời theo dõi 650 tội phạm tình dục và 60 người nghi vấn, nhưng vẫn không xác định được sự thật cuối cùng.

Xuất hiện nghi phạm người Đức

Vụ án Madeleine McCann rơi vào trạng thái đóng băng cho đến tháng 6/2020 thì bùng nổ trở lại khi truyền thông Đức tiết lộ Christian Brueckner, tù nhân 43 tuổi với hồ sơ phạm tội xâm hại trẻ em và buôn ma túy, đã được công tố viên thành phố Braunschweig (Đức) xác định là nghi phạm mới. Theo điều tra, Brueckner từng sống trong một chiếc xe van cắm trại hiệu Volkswagen ở Algarve thời điểm Madeleine mất tích. Một phụ nữ nói rằng năm 2017, bà thấy một cô bé giống Madeleine nói tiếng Đức trong một siêu thị tại Bồ Đào Nha.

Các nhà điều tra Đức xem xét vụ việc liên quan đến Brueckner theo hướng vụ án giết người, cho rằng họ làm việc trên giả định Madeleine đã chết. Tháng 7/2021, cảnh sát Đức thông báo  rằng họ đã tìm thấy một hầm bỏ hoang trong khu đất của Brueckner gần Hanover, Đức, nơi có thể từng giam giữ cô bé.

Hans Christian Wolters, công tố viên đứng đầu cuộc điều tra Brueckner, khẳng định ông “rất tự tin” về khả năng nghi phạm này đã bắt cóc Madeleine. “Nếu bạn biết những bằng chứng chúng tôi có, bạn sẽ đi đến cùng kết luận với tôi, nhưng tôi không thể tiết lộ chi tiết vì không muốn bị cáo biết chúng tôi có gì, đó là chiến thuật,” ông nói với BBC. Sau đó có thông tin rằng Quỹ Madeleine vẫn còn 773.629 bảng Anh tính đến 31/3/2020, cho phép gia đình McCann tiếp tục tài trợ cho cuộc điều tra riêng tìm con khi cảnh sát chính thức khép lại cuộc truy tìm, nếu họ muốn.

Thêm vào những rắc rối vốn có của vụ án, tháng 2/2023, một cô gái Ba Lan tên là Julia Faustyna gây xôn xao khi tự nhận mình là Madeleine qua tài khoản Instagram có tên @iammadeleinemccann. Julia, 21 tuổi, không đưa ra bằng chứng nào nhưng yêu cầu xét nghiệm ADN để chứng minh nguồn gốc. Kết quả cuối cùng xác nhận cô hoàn toàn là người Ba Lan, không có dòng máu Anh. Cảnh sát Đức tiếp tục khẳng định họ có “bằng chứng cụ thể” rằng Madeleine đã chết, nhưng điều này chưa được xác nhận và cuộc điều tra vẫn đang tiếp diễn, Brueckner vẫn chưa bị buộc tội trong vụ McCann.

Vụ án nóng trở lại khi các nhà điều tra khởi động một chiến dịch tìm kiếm lớn tại một hồ chứa ở Algarve. Công tố viên Wolters nói nhóm của ông dựa vào “một số lời tố giác” Brueckner, người mà Wolters vẫn “rất tự tin” cho rằng nắm chìa khóa giải mã vụ mất tích Madeleine.

Với sự hỗ trợ của cảnh sát Bồ Đào Nha và các thám tử Anh, các nhà điều tra Đức đã thanh sát kỹ lưỡng điểm du lịch Barragem do Arade, một đập nước ở Algarve, Bồ Đào Nha. Họ rà soát bờ hồ và vùng đồng cỏ xung quanh bằng chó nghiệp vụ, đào bới, xem xét vùng nước bằng thuyền cao su. Một khu vực cấm bay được thiết lập để các drone cảnh sát có thể giám sát mà không bị gián đoạn. Địa điểm này cách khu nghỉ dưỡng Ocean Club khoảng 30 dặm về phía đông bắc, nơi cô bé mất tích.

Trong cập nhật mới nhất, các nhà điều tra cho biết họ đang so sánh mẫu đất lấy từ khu vực đập nước với các mẫu lấy từ xe van của Brueckner nhằm xác định chắc chắn anh ta đã ở khu vực đó trong khoảng thời gian quan trọng, nhằm “siết chặt vòng vây” đối với nghi phạm. Manh mối chính là Brueckner, nhưng cho đến nay vẫn chưa có kết luận pháp lý cuối cùng. Đây là vụ án kéo dài và phức tạp, còn nhiều nút thắt chưa được tháo gỡ.