Xyanua - Sao dễ mua thế?
Thời gian gần đây, nhiều vụ án đầu độc bằng chất xyanua gây rúng động xã hội khiến nhiều người bày tỏ sự hoang mang, lo lắng. Điều đáng nói, những loại hóa chất cực độc ấy lại được mua bán dễ dàng và công khai trên mạng xã hội, website và thậm chí trên cả một số sàn thương mại điện tử. Tình trạng này khiến nhiều người tỏ ra lo lắng, bất an.
Công khai mua bán chất cực độc…
Được biết, xyanua (hay còn có tên gọi khác là Kali xyanua, Potassium cyanide) là chất cực độc, chỉ cần nuốt 50mg (tương đương một hạt đậu xanh) hoặc hít phải 0,2% dạng khí Xyanua có thể khiến người khỏe mạnh 50-60kg tử vong ngay lập tức. Vậy mà chất cực độc này được rao bán tự do, công khai tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội Facebook, các website hay thậm chí cả sàn thương mại điện tử.
Người cần mua chất độc này cũng dễ dàng hỏi mua mà không cần bất cứ điều kiện nào. Trong một hội nhóm chuyên mua bán hóa chất, dưới một dòng trạng thái “Mình cần mua kali xyanua” có rất nhiều bình luận chào bán loại chất này. Không chỉ dừng lại ở đó, dù mua với số lượng nhiều hay ít cũng đều được đáp ứng. Người bán chỉ cần bán được hàng mà không cần quan tâm khách mua loại chất cực độc này để sử dụng vào mục đích gì.
Xyanua được xem là một trong những chất kịch độc của thế giới bởi khả năng gây chết người với liều lượng thấp. Khi xyanua xâm nhập vào cơ thể, nó nhanh chóng liên kết với các ion sắt trong cytochrome c oxidase, một enzyme quan trọng trong quá trình hô hấp tế bào. Sự liên kết này ngăn chặn enzyme hoạt động, làm gián đoạn quá trình chuyển hóa oxy thành năng lượng. Kết quả là, tế bào không thể sử dụng oxy để tạo năng lượng, dẫn đến thiếu hụt oxy (hypoxia) và tử vong nhanh chóng.
Trên nhóm Chợ hóa chất mua bán - trao đổi tư vấn với 17 nghìn thành viên tham gia, ngoài mua bán những mặt hàng hóa chất thông thường, nơi đây còn chào bán cả Kali xyanua. Cụ thể, nickname Sóc Nâu viết: “Mình cần mua số lượng lớn Kali xyanua, ai có bán qua ib giúp mình”. Hay trên trang web “viet...com” cũng rao bán công khai với lời mô tả: Potassium cyanide hay còn gọi là Kali cyanua. Là 1 hợp chất hóa học không màu hoặc dạng tinh thể màu trắng tương tự như đường, khả năng hòa tan cao trong nước, có mùi giống như mùi quả hạnh nhân. CTHH: KCN, hàm lượng: 99%. CAS: 151-50-8, xuất xứ: Mỹ, quy cách: 50kg/thùng. Là một trong số rất ít chất có khả năng tạo ra các phức chất của vàng (Au) hòa tan được trong nước vì vậy nó được sử dụng trong công nghiệp tinh chế, mạ vàng, bảng mạch PCB…
Một tài khoản có tên T.K rao bán xyanua với giá 250.000 đồng/500g hàng xuất xứ Trung Quốc và 400.000 đồng/500g đối với hàng xuất xứ Đức. Trong khi một tài khoản có tên L.P cung cấp xyanua gói 1 kg xuất xứ từ Hàn Quốc. Tương tự trên trang website “lapviet…com” cũng rao bán kali xyanua và ngang nhiên để lại số điện thoại để liên hệ mua hàng. Hay như trên trang “kdcchemi…com” cũng công khai bán loại hóa chất cực độc này.
Điều đáng nói, nhiều fanpage hay website rao bán loại chất độc này nhưng tuyệt nhiên không cần bất cứ điều kiện gì, chỉ cần để lại thông tin liên hệ hoặc gọi điện đặt mua trực tiếp.
Trong vai một người có nhu cầu mua kali xyanua, phóng viên liên hệ tới số điện thoại 08678838xx, người này tự xưng tên Việt Hùng. Khi hỏi mua hàng, người đàn ông này đã hỏi phóng viên ở đâu. Và khi được biết “khách hàng” của mình ở ngoài Bắc thì người này đã từ chối với lý do: “Em ở Đà Nẵng, nên chỉ giao nội tỉnh thôi, hàng này giao xa nguy hiểm lắm”.
Tiếp tục liên lạc tới số điện thoại 0963 029 9xx, phóng viên nhận được câu trả lời: “Không bán số lượng nhỏ, chỉ bán số lượng lớn cấp cho đại lý”. Khi được hỏi “mua bán thế này có cần giấy tờ gì không” thì người này đáp rằng: “Người mua không cần phải quan trọng giấy tờ gì hết. Nếu muốn mua số lượng ít thì qua các đại lý bán hóa chất”. Phóng viên tiếp tục hỏi: “Đây là loại chất độc mua bán không bị sao à?” thì người bán hàng hồn nhiên trả lời: “Hoá chất nào chả độc, ăn, uống vào chả chết người”.
Không chỉ rao bán công khai trên mạng xã hội, các website mà loại chất cực độc này được rao bán trên một sàn thương mại điện tử nổi tiếng với từ khoá “xyanua giá tốt T07/2024” với lời quảng cáo: “Mua xyanua chất lượng giá tốt, free ship toàn quốc, áp dụng đến 6 tầng giảm giá. Ưu đãi mỗi ngày, hoàn tiền đến 300 k. Mua ngay tại L…”.
… và những hậu quả đau lòng
Xyanua được xếp vào loại chất cực độc có thể gây chết người dù ở một lượng rất nhỏ. Loại chất này tồn tại ở dạng tinh thể như muối ăn hoặc ở dạng khí có thể ngửi mùi.
Mới đây, vụ 6 người Việt được phát hiện tử vong trong khách sạn Grand Hyatt Erawan Bangkok ở Bangkok, nghi liên quan đến việc đầu độc bằng xyanua đã gây rúng động dư luận.
Cụ thể, tại cuộc họp báo ngày 17/7, cảnh sát Thái Lan xác định 6 người Việt gồm 4 người Việt và 2 người Mỹ gốc Việt tử vong trong khách sạn hạng sang Grand Hyatt Erawan Bangkok do bị đầu độc bằng xyanua. Cũng tại cuộc họp báo ngày 17/7, Kornkiat Vongpaisarnsin, Trưởng khoa pháp y tại trường y thuộc Đại học Chulalongkorn, cho biết chất xyanua được tìm thấy trong máu của cả 6 thi thể và kết quả quét CAT cho thấy không có dấu hiệu chấn thương do lực tác động, củng cố giả thuyết rằng họ đã bị đầu độc.
Trưởng khoa y của Bệnh viện Chulalongkorn, ông Chanchai Sittipunt, cho hay nhóm pháp y “tin rằng xyanua là nguyên nhân khiến các nạn nhân tử vong”.
Túi trà được tìm thấy trong bình mà các nạn nhân đã uống cho thấy nghi phạm có thể đã bí mật bỏ xyanua vào trà.
Khi kiểm tra trà trong ấm, cơ quan điều tra phát hiện trà này có chứa một lượng lớn chất độc xyanua. Vì nếu pha trà bình thường, trà có màu nâu nhạt, còn trong trường hợp này trà có màu rất sẫm. Cơ quan điều tra cho rằng một lượng lớn chất độc đã được thả vào đó.
Các bác sĩ pháp y kết luận nguyên nhân ban đầu dẫn đến cái chết của 6 người là do trúng độc xyanua, dẫn đến thiếu oxy ở cấp độ tế bào.
Trước đó, vụ án Nguyễn Thị Hồng Bích (sinh năm 1986, trú tại xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai) sát hại 4 người thân trong vòng chưa đầy 1 năm cũng khiến dư luận bàng hoàng. Tính tới thời điểm này, Bích đã thừa nhận hành vi đầu độc bằng Xyanua 4 người trong gia đình khiến chồng và 2 cháu tử vong, cháu thứ 3 may mắn thoát chết.
Năm 2019, dư luận cũng từng phẫn nộ khi nghe tin một người phụ nữ ở Thái Bình vì yêu anh rể nên đã có ý định đầu độc chị họ bằng chất xyanua. Kẻ thủ ác đó là Lại Thị Kiều Trang (sinh năm 1994, trú tại xã Vũ Quý, huyện Kiến Xương, Thái Bình). Theo điều tra ban đầu của cơ quan chức năng, Trang là em họ chị Đ.T.H.Y có chồng là anh P.V.Q. Từ tháng 1/2019 giữa Trang và anh Q. nảy sinh tình cảm yêu đương. Khoảng tháng 10/2019, anh Q. muốn dừng lại mối quan hệ này dẫn đến việc Trang buồn chán.
Đến khoảng đầu tháng 11/2019, Trang đã tìm mua natri xyanua trên mạng để tự tử, nhưng do ghen với chị Đ.T.H.Y nên Trang đã nảy sinh ý định sát hại chị Y. Lúc này, do biết chị Y. hay uống trà sữa nên ngày 2/12/2019, Trang đã mua 6 cốc trà sữa rồi dùng bơm tiêm bơm chất độc này vào 4 cốc thì hết chất độc. Sau đó, đối tượng dùng sim rác gọi nhờ người gửi toàn bộ trà sữa đến Bệnh viện Phổi Thái Bình giả là người nhà bệnh nhân gửi cho chị Y. để cảm ơn. Do chị Y. không có mặt ở bệnh viện, người đưa đồ gửi túi đựng trà sữa cho một điều dưỡng viên khác và nhờ chuyển cho chị Y. Khoảng 10h ngày 3/12, nạn nhân là chị N.T.H đã uống phải cốc trà sữa do Trang gửi đến cho chị Y dẫn đến tử vong sau đó.
Trước tội ác mà mình đã gây ra, Lại Thị Kiều Trang đã bị tuyên án tử hình.
Đầu năm 2021, tại Bà Rịa Vũng Tàu cũng xảy ra vụ nữ sinh viên đầu độc cha ruột bằng xyanua rồi mua gạch, xi măng đắp lên thi thể, giấu xác gây rúng động dư luận. Vào năm 2020, Công an tỉnh Thanh Hóa từng công bố vụ án 2 người chết và 2 người bị đầu độc bằng chất xyanua có trong rượu.
Theo Nghị định 17/2020/NĐ-CP, chất độc xyanua không thuộc danh mục hóa chất bị cấm bán mà thuộc nhóm chất bị hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp theo Phụ lục II.
Do đó, cá nhân, tổ chức muốn kinh doanh hóa chất độc hại này chỉ cần phải tuân thủ các quy định của Luật Hóa chất 2007 và Nghị định nêu trên. Như vậy, cá nhân muốn sử dụng chất độc xyanua này có thể mua lẻ, mua online qua mạng tại các cửa hàng đủ điều kiện kinh doanh hóa chất độc hại theo quy định pháp luật.
Tuy nhiên, trường hợp người bán xyanua không đủ điều kiện kinh doanh mà thực hiện hành vi mua bán chất độc xyanua có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Tội tàng trữ hoặc mua bán trái phép chất độc" theo quy định tại Điều 311 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi khoản 113 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017.
Đặc biệt, người bán không đủ điều kiện kinh doanh mà thực hiện hành vi mua bán chất độc xyanua làm chết từ 2 người trở lên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Tội tàng trữ hoặc mua bán trái phép chất độc" với khung hình phạt tù từ 7 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân, tùy tính chất và mức độ sự việc.
Lời khai rợn người của hung thủ đầu độc người thân bằng xyanua 
Cảnh sát Thái Lan công bố nguyên nhân khiến 6 người Việt tử vong 
